خبرگزاری بازار- استان سمنان طبق یک تقسیم‌بندی سنتی به دو بخش شرق و غرب دوتکه شده است تمام اعتبارات صنعت و تولیدات به غرب می‌رود و شرق در بخش کشاورزی مانده‌اند و این در حالی است که به‌واسطه خشکسالی و افول تولیدات کشاورزی شرق استان سمنان بیشترین مشکلات بیکاری را دارد.
دامغان شاهرود و میامی روی‌هم ۸۰ درصد کشاورزی کل استان سمنان رادارند اما سهمشان از صنعت ۲۰ درصد هم نیست درحالی‌که بیش از ۶۰ درصد جمعیت و ۷۰ درصد وسعت استان سمنان در این سه شهرستان قرار دارد. این نشان از توسعه کاریکاتوری استان دارد.
توسعه غیر متوازن
کافی است آمار شش تا هفت‌درصدی بیکاری سمنان و گرمسار را با آمار بیش از ۲۴ درصدی در شاهرود مقایسه کنید که البته این آمار بعضاً از سوی نمایندگان مجلس و به‌طور غیررسمی بیان می‌شود چراکه پنج سالی می‌شود استانداری سمنان آمار تفکیکی بیکاری در شهرستان‌های هشت‌گانه استان را منتشر و بیان نمی‌کند و تنها به ارائه آمار یکپارچه استانی آن‌هم با عددهایی چون هفت درصد! مبادرت می‌ورزد.
سمنان استانی است که سر و دودست بزرگ دارد اما تن و پاهای کوچک! رشد این استان همیشه این‌گونه بوده که اعتبارات مجموع شهرستان‌های شاهرود و میامی و دامغان با این وسعت و جمعیت نصف سمنان هم نیست از سوی دیگر فقط کافی است بدانیم که ۵۵ درصد از صنعت استان سمنان در گرمسار، ۳۰ درصد دیگرش در سمنان و مابقی در شش شهرستان دیگر است!
حمایت از صنایع تبدیلی
یکی از مسائلی که می‌تواند این توسعه غیرمتوازن و کاریکاتوری را بر هم بزند حمایت از صنایع تبدیلی است امروز شرق استان قطب کشاورزی است اما خام فروشی، فله فروشی و حتی عدم بسته‌بندی محصولات سبب شده تا عایدی چندانی دست کشاورزان و مردم را در این منطقه نگیرد.
حالا بعد از ۴۰ سال پیش گرفتن این رویه اشتباه تقسیم‌بندی استان سمنان به دو قطب کشاورزی و صنعتی، مسئولان به این نتیجه رسیده‌اند که باید در شرق هم صنعت راه بیفتد! و نزدیک‌ترین پیشنهادها صنایع تبدیلی بخش کشاورزی هستند.
ایجاد واحدهای تبدیلی
در این رابطه سید حسن میرعماد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با اشاره به صدور ۱۴ پروانه بهره‌برداری صنایع بخش کشاورزی در سال ۹۸، بیان کرد: مجموع ظرفیت تولید این واحدها صنایع تبدیلی بخش کشاورزی بیش از ۶۳ هزار و ۴۲۵ تن محاسبه‌شده است که می‌تواند این واحدها در سال ۹۹ نقش خوبی در ارتقای تولید تبدیلی ایفا کند.
وی درباره سرمایه ثابت راه‌اندازی این واحدهای تولیدی، توضیح داد: ۶۶۶ میلیارد و ۹۹۳ میلیون ریال هزینه اولیه و سرمایه‌گذاری واحدهای تولیدی حوزه صنایع تبدیلی استان سمنان بوده که بخشی از آن از طریق تسهیلات بانکی تأمین‌شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی سمنان، بابیان اینکه واحدهای مذکور ۲۹۱ شغل هم در استان ایجاد می‌کنند، ابراز کرد: پیشرفت فیزیکی اغلب واحدهای تولیدی در حوزه صنایع تبدیلی کشاورزی به‌طور میانگین ۹۶ درصد است.
میرعماد ضمن بیان اینکه این واحدهای تولیدی در شهرستان‌های شاهرود، گرمسار، مهدی‌شهر، دامغان و میامی مستقر هستند، گفت: این شرکت‌ها فعالیت‌هایی شامل تولید انواع روغن خام گیاهی، انواع دانه میوه و خشکبار آجیلی فراوری‌شده و پودر پوست آن، چیپس میوه، انواع میوه خشک، سبزی و صیفی‌جات خشک، انواع خوراک دام، طیور و آبزیان، بسته‌بندی تخم‌مرغ، پودر ماهی قابل‌مصرف برای خوراک دام و طیور و بزیان و …را انجام می‌دهند.
کم رونقی در صنایع تبدیلی
انتظار است که این واحدها در سال ۹۹ به‌طورکلی راه‌اندازی شوند و شاهد اشتغال باشیم از سوی دیگر حمایت‌های دولتی و جهاد از صنایع تبدیلی مانند سال ۹۸ در سال جاری هم ادامه یابد اما به‌واقع باید این سؤال را طرح کرد که ظرفیت استان سمنان با این حجم تولیدات در بخش‌های کشاورزی، دامداری و حتی صنعت و معدن سالانه ۱۰ الی ۱۵ واحد صنایع تبدیلی است!
چرا شرایط صنایع تبدیلی در استان سمنان تا به این حد کم رونق است؟ کارشناس اقتصادی درباره این موضوع می‌گوید: ما هنوز نمی‌دانیم مزیت‌های شرق و غرب و هر ناحیه و شهرستان استان سمنان چیست؟
۴۰ سال گذشته و مثلاً در شهرستان شاهرود هنوز کسی نمی‌داند که مزیت اصلی کشاورزی چیست که بر پایه آن برنامه‌ریزی شود
محمدمهدی کریمی می‌گوید: مدتی می‌گویند زردآلوی شاهرود مردم آن‌قدر زردآلو می تولید می‌کنند که بازار اشباع می‌شود قیمت ارزان می‌شود سال بعد سیب‌زمینی گران می‌شود یک‌باره همه سیب‌زمینی می‌کارند سال بعد پیاز گران می‌شود تمام منطقه مزج و جیلان زیر کشت پیاز می‌شود یک سال بعد سخن از سرمازدگی می‌شود همان باغ‌هایی که تا دیروز زردآلوی صادراتی داشتند با بریدن درختانشان به صیفی‌کاری بدل می‌شود و الی‌آخر ... که نشان می‌دهد نه‌تنها نقشه راهی وجود ندارد بلکه هنوز نمی‌دانیم که باید درزمینهٔ تولید به کدم سو حرکت کنیم.
هنوز مزیت‌هایمان را نمی‌شناسیم
دیگر کارشناس اقتصاد و مدرس دانشگاه درباره این موضوع می‌گوید: عدم شناخت کافی از مزیت‌هایمان سبب شده تا نتوانیم بر روی یک یا چند محصول استراتژیک سرمایه‌گذاری کنیم، مزیت‌هایشان را احصا کنیم و برای عرضه آن برند سازی کرده و بازار را در اختیار بگیریم.
علی‌رضا صالحیان بابیان اینکه امروز شرایط باید به‌گونه‌ای باشد که برای ۱۰ سال آینده کشاورزی و صنایع تبدیلی‌مان هم برنامه داشته باشیم درحالی‌که هنوز نمی‌دانیم مزیت‌هایمان چیستند! چه برسد به اینکه نقشه راه وجود داشته باشد.
وی افزود: اگر در استان سمنان به‌خصوص در حوزه معدن و کشاورزی و دامداری، صنایع تبدیلی راه‌اندازی شد و پا گرفت و توانست رشد کند قطعاً بدانید باهمت بخش خصوصی و با چاشنی شانس بوده است چراکه نه حمایتی صورت می‌گیرد نه نقشه راهی وجود دارد نه اصلاً صاحب کارخانه صنایع تبدیلی می‌داند که قرار است سال آتی هم محصول اولیه به کارخانه‌اش برسد یا نه ! در کل شرایط این‌گونه است که نمی‌توان توقع داشت صنایع تبدیلی رشد کنند.
کشاورزی و معدن ظرفیت فراوان صنایع تبدیلی
این کارشناس بابیان اینکه اگر بتوانیم درزمینهٔ صنایع تبدیلی مانند پسته، بوکسیت، مس، پتاس و ... برنامه جامع داشته باشیم می‌توانیم درب استان سمنان را به روی تمام دنیا بسته و پنج سال بودجه این استان را فقط از همین پنج کارخانه تأمین کرده و مازادش را هم به پایتخت بدهیم اما حیف که نه‌تنها این واحدهای صنایع تبدیلی اصلاً جایگاهی در برنامه‌های دولتمردان ندارند ثانیاً برنامه‌ای اصلاً وجود ندارد که سرمایه‌گذار برای این واحدها جذب شود.
باید چه کرد؟ دراین‌باره اما کارشناسان اعتقاددارند راه تولید درزمینهٔ واحدهای صنایع تبدیلی از وام و تسهیلات نمی‌گذرد همان‌طور که کریمی معتقد است: وام فقط بیکاران را به بیکار بدهکار تبدیل می‌کند. مسئولان امروز تا راه‌اندازی یک کارخانه صنایع تبدیلی پشت سرمایه‌گذار هستند یعنی وام برای او می‌گیرند اما همین‌که وام را دریافت کرد رها می‌شود.
حمایت فقط وام نیست
موضوع دیگر این است که فقط وام نیست که مشکل صنایع تبدیلی را حل می کند بلکه باید این صنایع در تامین مواد اولیه، بازار فروش، برند سازی، حمایت های حتی معنوی، بیمه، مالیات، زمین، استعلامات و ... مورد حمایت قرار گیرند.
اگر یک نفر مثلا در زمینه فراوری زردآلو خواست کارخانه ای در شاهرود راه اندازی کند از کجا باید بداند که سال آینده محصولا زردآلو به کارخانه او می رسد یا خیر؟ آیا سرما زدگی، خشکسالی، مسائل مرتبط با اقلیم، گرانی ارزانی و ... بر کار او تاثیر نمی گذارد؟
به دلیل اینکه حتی کشاورزی ما هم مزیت های خود را نشناخته و یک راهبرد واحد ندارد متاسفانه نمی دانیم در سال های بعد چه میزان تولید خواهیم داشت که آن را فراوری کنیم! در نتیجه وقتی هنوز در تولید مشکل داریم نباید هم انتظار تبدیل آن را داشته باشیم. این موضوعی است که باید در برنامه های پنج ساله، ۱۰ سال حتی ۲۵ ساله دولت در استان سمنان قرار گیرد.
نظر شما