بازار: گروه بین‌الملل؛ شرایط اقتصادی در اتحادیه اروپا بسیار نگران کننده است و احتمالا مردمان این قاره زمستان سرد و سختی پیش رو داشته باشند چون کاهش عرضه گاز روسیه با این قاره هم باعث کمبود انرژی و هم باعث افزایش نرخ تورم فزاینده خواهد شد.
در حال حاضر، روسیه از طریق ۴ خط اصلی و برخی خطوط فرعی گاز اروپا را تامین می کند. نورد استریم ۱ - با ظرفیت ۵۵ میلیارد متر مکعب سالانه - گاز روسیه را مستقیماً به آلمان منتقل می‌کند و خط یامال از بلاروس به لهستان و آلمان با ظرفیت ۳۳ میلیارد متر مکعب سالانه عبور می‌کند. همچنین خط بلو استریم برای انتقال گاز به ترکیه تنها با ظرفیت ۱۶ میلیارد متر مکعب در سال و خط ترک استریم به ترکیه و اروپای جنوب شرقی با ظرفیت ۳۱.۵ میلیارد متر مکعب در سال است.
از طریق اوکراین نیز شبکه‌ای از خطوط لوله گاز با ظرفیت سالانه ۱۰۰ میلیارد متر مکعب وجود دارد، اما روسیه از ظرفیت سالانه ۴۰ میلیارد متر مکعب از طریق دو نقطه ترانزیتی بهره برداری می‌کند که یکی از آنها به دلیل جنگ متوقف شد. بنابراین توقف خطوط نورد استریم ۱ و یامال و همچنین تعلیق یکی از گذرگاه‌های عبوری از اوکراین به این معناست که روسیه ۶۰ درصد ظرفیت انتقال گاز به اروپا و ترکیه را متوقف می‌کند. تا پایان آگوست ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا توانست به هدف خود برای پر کردن ۸۰ درصد از ذخایر گاز زودتر از موعد مقرر تا نوامبر ۲۰۲۲ دست یابد، اما اگر روسیه به کاهش ادامه دهد احتمالا این درصد برای تامین مصرف اروپا در فصل زمستان کافی نباشد.
همچنین، با توجه به اینکه گاز طبیعی هنوز یکی از اجزای اصلی ترکیب برق در کشورهای اروپایی است، روند این قاره برای کاهش تقاضای گاز، آن را در اولویت انتخاب‌های دشوار مانند اولویت برق صنایع یا خانوارها قرار می‌دهد. بیم آن می‌رود که کمبود گاز روسیه و کاهش تولید برق از انرژی هسته‌ای و برق آبی منجر به قطع برق در اروپا شود، به این معنی که دیگر شکی وجود ندارد که زمستان پیش رو سخت‌ترین زمستان سال‌های گذشته خواهد بود.
در میان کمبود منابع گاز روسیه و عدم انعطاف پذیری زیاد از منابع انرژی جایگزین، تولید برق در اروپا در زمستان امسال با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد شد که ممکن است منجر به قطع برق شود. بطوریکه یک سناریو به کمبود ۵۱ تراوات ساعت برق اتحادیه اروپا از سپتامبر ۲۰۲۲ تا مارس ۲۰۲۳ اشاره دارد که باید با واردات اضافی از نروژ، بریتانیا، سوئیس یا کشورهای همسایه جبران شود. همچنین تخمین زده می‌شود که کسری برق در ژانویه ۲۰۲۳ به حداکثر ۱۳.۵ تراوات ساعت برسد.
گزینه گاز ایران
در حالی که اروپا به دلیل تعلیق گاز روسیه و افزایش قیمت نفت در معرض خطر یخبندان در زمستان قرار دارد، ایران خریداری را برای خرید نفت و گاز فراوان خود نمی‌یابد. با ادامه درگیری در اوکراین، دولت روسیه تصمیم گرفت با هدف قرار دادن منابع گاز طبیعی، ضربه سنگینی به اروپایی‌ها وارد کند. کرملین اخیرا اعلام کرد که خط لوله حیاتی نورد استریم ۱ را تا زمانی که غرب تحریم‌های روسیه را لغو نکند، راه اندازی نخواهد کرد. این موضوع با قیمت‌های بالای انرژی در اروپا و مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها همزمان شد. اکنون این قاره با سهمیه بندی انرژی و خاموشی در ماه‌های سرد سال مواجه است.
از همین روی، سیاستمداران درباره احتمال ناآرامی‌های اجتماعی گسترده و بی‌ثباتی سیاسی در اتحادیه اروپا هشدار می‌دهند، سناریویی که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه رویای آن را در سر می‌پروراند، چون دولت او به دنبال مجازات متحدان اوکراین به دلیل نقش آنها در جنگ است.
به گزارش وبسایت آمریکایی اینترسپت، در شرایطی که کشورهای اروپایی به شدت به دنبال راهی برای جایگزینی منابع انرژی روسیه هستند، یک تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی وجود دارد که اگر بتوان از آن بهره برد، ذخایرش می‌تواند به آرامش بازارهای جهانی کمک کند که آن جمهوری اسلامی ایران است.
ایران دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان را دارد، اما عرضه گاز ایران در حال حاضر به دلیل تحریم‌های آمریکا از بازار قطع شده است. در مذاکرات احیای برجام، سیاستمداران ایرانی در حال افزایش توانایی خود برای کاهش بحران اروپا هستند. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در مصاحبه اخیر خود گفت: با توجه به مشکلات تامین انرژی در اروپا ناشی از بحران اوکراین، ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها، انرژی مورد نیاز اروپا را تامین کند.
مشاور تیم مذاکره‌کننده ایرانی در وین، محمد مرندی، هفته گذشته اظهارات مشابهی را در گفتگو با الجزیره بیان کرد و بحران انرژی در اروپا را به تحریم‌ها علیه ایران مرتبط دانست و افزود: «ایران خواهان توافق است، اما اروپایی‌ها به توافق نیاز دارند». مرندی همچنین مرتباً در شبکه‌های اجتماعی بر اختلافات فزاینده بین اروپا و ایالات متحده در زمینه دسترسی به انرژی در نتیجه بحران تاکید کرده است.
رابطه بین بحران گاز در اروپا و شکست‌های سیاست خارجی آمریکا مستقیماً با مذاکراتی که در حال حاضر در حال انجام بوده، مرتبط است. مذاکرات کنونی صرفاً تلاشی برای نجات توافق هسته‌ای است که از ۷ سال پیش در جریان بوده و می‌توانست به کاهش درد کنونی اروپا کمک کند.
گاز ایران می‌توانست جایگزینی روس‌ها شود
اگرچه ایران امروز فاقد زیرساخت خط لوله برای اتصال گاز طبیعی به بازارهای اروپایی است، اما پس از امضای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ فرصتی برای توسعه این ابزار وجود داشت. کارشناسان انرژی اروپا در آن زمان در مورد مزایای باز کردن یک مسیر جدید صحبت می‌کردند که ورود جریان گاز ایران را به بازارهای بین المللی تضمین و به اروپا کمک می‌کرد تا در بلندمدت منابع خود را متنوع و آن را از وابستگی به روسیه دور کند.
اما ثبات سیاسی لازم برای چنین تحولاتی به دست نیامده است و به نقل از وب سایت آمریکایی، نقش ایالات متحده در اینجا مطرح می‌شود چون توافق هسته‌ای اولیه در جولای ۲۰۱۵ و تایید اجرای کامل توافق در ژانویه ۲۰۱۶، گاز ایران را به بازارهای صادراتی عرضه می‌کرد. اما پنج ماه بعد ترامپ انتخاب و برای ایرانی‌ها مشخص شد که توافق هسته‌ای دیگر ارزش نخواهد داشت. با مشاهده این رویدادها، جهان به سرعت متوجه شد که منابع انرژی ایران قابل اعتماد نخواهد بود. از همین روی، به سایر کشورها انگیزه کمی برای کمک به ایران در ساخت زیرساخت گاز طبیعی خود داد.
تا زمانی که ترامپ در سال ۲۰۱۸ به طور کامل از توافق خارج شد، تحویل گاز طبیعی ایران برای سرمایه گذاران اروپایی بسیار خطرناک شده بود. به دلیل رئیس جمهور متزلزل و حامیان سیاست‌های تندرو در واشنگتن، که کاملاً نسبت به نگرانی‌های اروپا بی‌تفاوت بودند، این فرصت برای ترسیم مسیر متفاوت برای دنیای انرژی امروز از دست رفت. بنابراین، رفتار آمریکا در خاورمیانه در طول سال‌های اخیر، دستان اروپا را بسته و آن را از توسعه یک سیاست انرژی مستقل که به آن اجازه می‌دهد در برابر روسیه مقاومت کند، باز داشته است.
اگر اجازه داده می‌شد که این قرارداد اجرایی شود، بدون اینکه نشانه‌ای از فروپاشی قریب الوقوع آن وجود داشته باشد، احتمالا زیرساخت گاز طبیعی ایران اکنون وجود داشته باشد. در نتیجه، تحریم‌های آمریکا کنترل روسیه را بر بازار اروپا و حتی بازار گاز جهانی تقویت کرد و در حالی که انگیزه تحریم‌های آمریکا علیه ایران این بود که تهران تهدیدی برای منافع غرب در خاورمیانه است، روسیه به‌عنوان یک عامل مستقیم تهدیدی برای خود غرب تبدیل شد.
اتفاق مشابه برای نفت و ونزوئلا
موضوع مورد اشاره تنها در مورد گاز طبیعی صادق نیست. نفت ایران همچنین می‌تواند هزینه‌های انرژی را در سراسر جهان کاهش دهد، اما نفت به طور مشابه توسط تحریم‌های ایالات متحده محدود شده است. چون تهران توانایی بالایی برای پمپاژ سریع نفت خود به بازارها را دارد زیرا ظرفیت تولید نفت غیرفعال بوده و نفت ذخیره در تانکرهای غول پیکر منتظر لغو تحریم‌هاست.
در شرایطی که اقتصاد جهانی در آستانه جنگ قرار دارد، کارشناسان انرژی باور دارند که بازگشت ذخایر نفت ایران - که در حال حاضر زیرساخت‌های زیادی دارد - می‌تواند به پر کردن «شکاف روسیه» در بازارهای جهانی کمک کند. با این حال، احتمال بازگشت نفت ایران به بازار در حال کاهش است و امیدها برای احیای توافق هسته‌ای ایران بار دیگر کاهش یافته است.
ایالات متحده همچنین با اعمال تحریم ها علیه ونزوئلا که دارای بزرگترین ذخایر نفتی در جهان است، به تقویت موقعیت روسیه در بازار نفت کمک کرده است. بنابراین، این سیاست‌های آمریکا باعث شد که پوتین به رهبر نفت و گاز جهان تبدیل شود و اکنون اروپا بیشترین هزینه را برای آن می‌پردازد.
نظر شما