حسین ناصری؛ بازار: عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در دنیا جایگاه کوچکی نیست و شاید از همین رو ما دربزرگی این عنوان سال‌هاست که غرق شدیم و کمتر به این مهم می‌اندیشیم که برای حفظ این عنوان و پیشتازی در بازارهای جهانی چه اقداماتی باید پیش رو داشته باشیم.
امروز اگر ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران مطرخ است اما به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده این محصول آن را نمی شناسند باید این پرسش را به میان بیاوریم که چرا ما تولیدکننده زعفران جهان هستیم اما بیشترین صادرات در دست چینی‌ها و تاجران افغانی است و یا چرا در دنیا کشور اسپانیا را به‌عنوان معدن زعفران می‌شناسند؟چرا باوجوداین بازار بزرگ و انحصاری اما کشاورز ما رغبتی برای کاشت زعفران ندارد و چرا یک روز قیمت این محصول پائین است و یک روز در اوج؟
ریشه کاهش صادرات
شاید بتوان مشکل اصلی صادرات زعفران و به‌طورکلی محصولات غیرنفتی در ایران را وجود منابع عظیم نفتی دانست که از فروش و صادرات این ثروت، درآمدهای سرشاری نصیب دولت می‌گردد لذا انگیزه پایینی را برای دولت جهت توجه به صادرات غیرنفتی موجب می‌شود. در این زمینه مجلس می‌تواند با تصویب قوانینی، مقدار کمتری از درآمد نفت را در اختیار دولت بگذارد، تا دولت برای تأمین درآمد خود مجبور به سرمایه‌گذاری زیربنایی در صادرات غیرنفتی و به‌خصوص کالاهای کشاورزی شود.
تا زمانی که نسبت درآمد حاصل از صادرات محصول زعفران به درآمد حاصل از فروش نفت؛ یک به ۶۰۰ باشد، هرگز نمی‌توان امید به افزایش ظرفیت‌ها برای تولید صادرات زعفران و دیگر کالاهای کشاورزی داشت.
یکی از مواردی که در مراحل ابتدایی و زمان برداشت این محصول تأثیرگذار است، رعایت موارد مختلف به‌خصوص در هنگام جداسازی کلاله‌ها از گل هست تا علاوه بر رعایت بهداشت ،کیفیت زعفران محفوظ بماند و مطابق استانداردهای تعریف‌شده بین‌المللی تولید گردد و به بازار مصرف عرضه شود.
یکی از مواردی دیگری که باعث کاهش صادرات کالاها و عدم کارایی در امر تجارت شده است تعرفه‌ها و موانع غیرتجاری است.این امر صادرات آن به‌صورت بسته‌بندی را در کشورهای مقصد بسیار گران می‌کند و باعث کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان خارجی می‌گردد و از طرفی صادرات فله‌ای آن باعث افت کیفیت و نیز افتادن این کالا به دست واسطه‌ها می‌شود که بیشترین سود را دریافت نموده و بهره چندانی عاید کشور نمی‌شود.
حمایت از کشاورز ضروری است
یکی از مسائلی که می‌تواند کمک قابل‌توجهی به افزایش تولیدات کشاورزی و ازجمله زعفران کندمسئله آموزش است که شامل تسهیلات آموزش عمومی و تخصصی است.
متأسفانه در مورد زعفران که به نظر می‌رسد کمترین آموزش‌های عمومی و تخصصی در مورد آن صورت گرفته است و تحقیقات علمی در مورد افزایش محصول همراه با حفظ کیفیت آن بسیار محدود بوده و این مقدار کم نیز به کشاورزان آموزش داده نشده است.
حمایت قیمتی، سهم عمده‌ای در افزایش سود کشاورزان و حذف دست واسطه‌ها دارد،که یکی از ابزارهای آن خرید توافقی زعفران هست که حداقل می‌تواند هزینه کشاورزان را در مورد تولید زعفران پوشش دهد. اما این راه‌حل که به گفته بسیاری از کارشناسان بهترین راه‌حل ارائه‌شده در طول سالیان گذشته است؛ به علت کمبود مراکز خرید و تأخیر در پرداخت مطالبات زعفران کاران با مشکلاتی روبرو شده است.
در همین راستا یارانه‌های نهاده‌ای از قبیل کود و ... می‌تواند نقش عمده‌ای در افزایش محصول داشته باشد. در ضمن ازآنجاکه تولید زعفران در شهرهایی که تولید بیشتری دارد؛ ازلحاظ کشاورزی جانشین زرشک هست، این تضمین و حمایت قیمتی برای هر دو محصول زرشک و زعفران ،می‌تواند کشاورزان را از گرفتار شدن در دام دلالان نجات دهد و زمینه باثباتی از تولید و صادرات این محصولات ایجاد کند.
بی سلیقگی در فروش
محصولات کشاورزی و زعفران به‌طور خاص به دلیل برخی ویژگی‌ها نیاز به بازاریابی دقیق و علمی دارند ازجمله این‌که به دلیل فسادپذیری و از بین رفتن رنگ، طعم و عطر آن؛ باید محاسبه دقیقی جهت انجام اموری نظیر بسته‌بندی و حمل‌ونقل آن‌ها صورت گیرد، هم‌چنین نسبت به وزن خود حجم زیادی را اشغال می‌کند.
قسمت زیادی از زعفران را آب تشکیل می‌دهد که در هوای خشک ایران سریعاً تبخیر می‌گردد، لذا باید در فاصله کوتاهی از زمان تولید، به بازارهای مصرف برسد تا خواص و کیفیت خود را از دست ندهد.
با توجه به این‌که معیار خریدوفروش زعفران به‌صورت خرده‌فروشی؛ مثقال و گرم است و این محصول اگر بخواهد با کالاهای صنعتی که از ظرافت زیادی برخوردار نیستند اما وزن زیادی دارند صادر شود، ممکن است به کیفیت آن لطمه وارد شود بنابراین با توجه به این موارد، نیاز به یک نظام بازاریابی خاصی دارد که بتوان با کمترین هزینه این محصول باارزش را به دست مصرف‌کننده خارجی رسانید.
متأسفانه در طی سال‌های گذشته ما به سلیقه مشتریان خارجی چندان توجهی نداشتیم. واقعیت این است که توجه به نیاز و سلیقه مشتریان در امر صادرات بسیار مهم و حیاتی است، چون برخی کشورها زعفران را به خاطر عطروطعم آن مورداستفاده قرار می‌دهند؛ بنابراین لازم است زعفران‌های درجه ۳ و ۴ که عطر لازم را دارا است و قیمت کمتری هم دارد صادر نماییم.
در عوض برخی کشورها آن را به خاطر رنگ دهی، مورداستفاده قرار می‌دهند که لازم است زعفران درجه ۱ و ۲ به این کشورها صادر شود و چون این کار ،نیاز هر مصرف‌کننده را طبق خواست او برآورده می‌کند حاضر به پرداخت قیمت آن نیز خواهد بود.
بنابراین توجه به سلیقه مشتریان و صادرات طبق خواست هر مشتری، می‌تواند اثر مؤثری در افزایش صادرات زعفران داشته باشد. شاید به همین دلیل است که زعفران ایران ابتدا به امارات ، اسپانیا و ایتالیا صادر می‌شود و سپس به دست مشتریان نهایی این محصول می‌رسد.
یکی از امور بسیار مهمی که امروزه در تغییر ترجیحات و سلیقه مصرف‌کننده در مورد یک کالا مؤثر است ،تبلیغات است که در این زمینه تلاش کمی صورت گرفته است . هم‌چنین با تبلیغات می‌توان دامنه استفاده از این محصول را افزایش داد.
نظر شما