بازار؛ گروه استانها: از زمانی که «امامعلی رحمانف» رئیس جمهور تاجیکستان آن‌هم بعد از ۹ سال به ایران آمد حالا به نظر می‌رسد با تغییر معادلات منطقه، آسیای مرکزی و جهان، این بار تاجیکستان میل بیشتری برای ارتباط و گسترش همکاری‌ها با ایران داشته باشد.
تجارت دو کشور در سال ۱۴۰۰ تقریباً ۴۵۰ درصد رشد پیداکرده اما همچنان تاجیکستان فرصت مناسبی برای ایران است.رقم صادرات ما به تاجیکستان در سال ۱۴۰۰ حدوداً ۹۱ میلیون دلار بوده و این در حالی است که مجموع واردات این کشور بیش از ۳ میلیارد دلار است.
این کشور در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۰۰ میلیون دلار مشتقات نفتی و گازی وارد کرده که ایران در آن سهمی نداشته است.به‌طور کلی سه مزیت در ارتباط متقابل ما و تاجیکستان وجود دارد نخست اینکه موقعیت جغرافیایی دو کشور می‌تواند ترانزیت و همکاری‌های حمل و نقلی دو کشور ا افزایش دهد، مثلاً تاجیکستان از طریق ایران به آب‌های آزاد وصل خواهد شد. دوم اینکه با توجه به تردید تاجیکستان در همکاری‌های ترانزیتی و حمل و نقلی با روسیه، ایران می‌تواند جایگزین مناسبی برای این کشور باشد. سوم این موضوع که نیاز تاجیکستان به واردات فرآورده‌های نفتی، گازی، پتروشیمی، مواد خوراکی، سیمان می تواند بهترین بازار را برای ایران فراهم کند.
به منظور بررسی مشکلات تجار و بازرگانان ایرانی در این راستا با محمدحسین روشنک رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان که ریاست کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان را نیز بر عهده دارد به بحث و گفت و گو نشستیم.
* آیا بهبود روابط ایران و ترکمنستان توانسته تاثیری در افزایش حجم صادرات به تاجیکستان داشته باشد؟
بهبود روابط ایران و ترکمنستان تاثیر قابل توجهی بر حجم مراودات دو کشور داشته است.خوشبختانه فعالیت ها و نگاه دولت سیزدهم در خصوص ارتباط با کشورهای هدف صادراتی و کشورهای منطقه در امر توسعه اقتصادی حائز اهمیت بوده است.
در همین مسیر صادرات به کشورهای ترکمنستان،تاجیکستان،قرقیزستان، ازبکستان و قزاقستان هموار تر شده است.
* گرانی و تورم داخلی ایران تا چه میزان در صادرات کالا تاثیر گذار است؟
بعد از کرونا حمل و نقل کالاهای ترانزیتی تعطیل شده بود که خوشبختانه از داخل ترکمنستان مجدد راه اندازی شد و لذا واگن های آسیای میانه از طریق ایران می توانند کالا حمل کنند که این موضوع موجب خوشحالی است.
* با وجود بهبود روابط آیا آمار ها حاکی از کاهش صادرات کالا از خراسان رضوی به تاجیکستان است؟
تاثیر سفرهای رئیس جمهور به کشورهای آسیای میانه در امر تجارت و بازرگانی مفید بوده است اما اینکه چرا منجربه صادرات نشده است این پرسش یک جواب فنی دارد.
اگر چه سفرهای مقامات سیاسی موجب هموار سازی راه صادرات به کشور های همسایه شده است اما متاسفانه باید عنوان کرد گرانی کالا در ایران و تورم برای تولید کالاهای صادراتی بر روی صادرات تاثیر مستقیم گذاشته است.از آن جا که قیمت کالا به یک باره گران شده است لذا امکان صادرات مانند گذشته فراهم نمی شود زیرا کالایی که ما داریم‌این کالا را در کشور خاورمیانه و افغانستان به این قیمت خریداری نمی کنند.
* یعنی کالا برای صادرات نداریم ؟
در حال حاضر به دلیل قیمت تمام شده زیاد کالا در داخل کشور قدرت رقابت در بازار های خارجی را به شدت کاهش داده است از این رو علی رغم ایجاد فضای مناسب برای افزایش صادرات اما افزایش قیمت های بالا در داخل کشور این فضا را از بین برد.همین امر باعث شده که ما صادرات خوبی داشته باشیم و بازارهای هدف برایمان فراهم باشد و حتی مشکلات حمل و نقل تا حدی برطرف شده اما کالای زیادی برای رقابت در بازار نداریم.
اگرچه دربحث واگن با کمبود شدیدی مواجه ایم و در بحث جاده مبلغی که ترکمنستان از ترانزیت کامیون های ایرانی دریافت می کند، برای کشورهای هدف بسیار بالاست ولی در این حال مانند گذشته ممنوع نیست و شرایط خوبی را برای صادرات کالا در اختیار داریم.
مشکل اینجاست که مشتری داریم اما کالای تولید و رقابتی کم داریم چون ما از خراسان صادرات نفتی نداریم و صادرات واقعی ما کالاهای غیر نفتی است لذا رشد صادرات نداشتیم و این در حالی است که فضای تجارت برای رشد صادرات در این استان کاملا فراهم است.
* در حال حاضر چقدر صادرات به تاجیکستان داریم و این رقم در بیشترین زمان خود به چه میزان بوده است؟
در صورتی که بعد از سفر رئیس جمهور به تاجیکستان بیش ۴۰۰ الی ۵۰۰ درصد افزایش صادرات داشتیم اما قبلش به ۱۴۰ میلیون دلار رسیده بود این در حالیست که تجارت ما با تاجیکستان در ۱۵سال پیش تا مبلغ ۵۰۰ میلیون دلار صادرات سالانه داشتیم .
یکی از عوامل تاثیر گذار بر روی صادرات همین افزایش قیمت تمام شده است. به طور مثال ابتدای سال دولت اعلام کرد که حقوق کارگر را بالا می برد و معتقد بود که تاثیر چندانی این موضوع بر روی تولید ندارد اما در واقع مشاهده می کنید همین دستمزد کارگر نیز بر روی قیمت تمام شده تولید تاثیر گذار است و با این تورم 60 درصدی قدرت خرید و رقابت فروش ما با کشورهای هدف کاهش پیدا کرد.
* سیاست های دولت سیزدهم در ارتقای حجم صادرات با این کشور چقدر کارساز بوده است؟
بخشی از آن که به مباحث دیپلماسی، اقتصادی و سیاسی برمی گرددکه بخش دیپلماسی آن بسیار خوب بود امابخش دیپلماسی اقتصادی - سیاسی زمانی پاسخ خواهد داد که کالا داخل کشوربرای عرضه در حوزه رقابت وجود داشته باشد.
یعنی وزارت صنعت و معدن ،تجارت کار،کشاورزی کار خودش را به درستی انجام داده باشد. درواقع کسانی که مسئول تامین تهیه کالای صادراتی هستند آن ها نیز همانند وزارت امور خارجه کار خودشان را به درستی انجام داده باشند.
بطور میانگین ۶۰ الی ۷۰ درصد کالا گران شده است لذا با این وجود چگونه انتظار دارید صادرات داشته باشیم؟ ما در ایران مجبوریم کالا را به قیمت گران خریداری نماییم اما آیا خارجی هم‌مجبور است که این کالا را گران بخرد؟
به نظر من هرچه وزارت امور خارجه در این مدت ریسیده و نخ کرده بود اما وزارتخانه صمت و کشاورزی آن را پنبه کردند .در واقع دیپلماسی اقتصادی- سیاسی فضا را آماده کرده بود و خیلی هم جواب داد اما قیمت کالا از پارسال چند برابر شد و لذا امکان اسفاده از این فضا برای افزایش صادرات فراهم نشد.
بطور میانگین ۶۰ الی ۷۰ درصد کالا گران شده است لذا با این وجود چگونه انتظار دارید صادرات داشته باشیم؟ ما در ایران مجبوریم کالا را به قیمت گران خریداری نماییم اما آیا خارجی هم‌مجبور است که این کالا را گران بخرد؟
* در حال حاضر بیشترین مشکلات بازرگانان و صادرکنندگان چیست؟
درحال حاضر بیشترین مشکل و دغدغه صادرکنندگان ابتدا نبود و کمبود کالای صادراتی با کیفیت مناسب است.
ممکن است ،بگویند ما کالا زیاد داریم اما کالای صادراتی از لحاظ رقابت باید از نظر قیمت و کیفیت مناسب باشد. سپس تعهد ارزی مشکل دیگر و سد راه تجار است زیرا ما اصلا دلیلی نمی بینم وقتی همه چیز آزاد است و ارز نیز آزاد است اما باز هم بحث تعهد ارزی داشته باشیم.
یک زمانی دولت می گفت تعهد ارزی می گیرد چون ارز ۴ هزار ۲۰۰ تومانی بود اما چرا الان تعهد ارزی می گیرد؟ مگر چه سوبسیدی می دهد؟ وقتی صادرکننده باید همه چیز را آزاد بخرد ،چرا باید تعهد بدهد باید تعهد بدهد؟ ارز را به قید روز بفروشد؟
سوم زیرساخت های حمل و نقل به عنوان یکی از مشکلات اصلی بر سر راه صادرات است زیرا در این استان ۲۰ سال است داد کمبود واگن می زنیم اما وزارت راه و شهرسازی و وزارت راه جمهوری اسلامی توجه نمی کند!
نظر شما