بازار؛ گروه استانها: زراعت چوب طرح راهبردی توسعه پایدار زیست‌محیطی است که به سبب محدودیت واردات چوب و اجرای طرح تنفس جنگل بهترین مسیر برای تأمین نیازمندی‌ها است.
هر درخت صنوبر پنج تا هشت ساله به طور میانگین ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم وزن دارد و در هر هکتار تا ۴ هزار اصله نیز کاشته می شود لذا می‌توان با زراعت چوب از راه قانونی و بدون هرگونه تخلف، درآمدزایی داشت.
کاشت صنوبر فرصت تازه‌ای برای تنوع‌بخشی به درآمد و تولیدات کشاورزی محسوب می‌شود زیرا علاوه بر تامین چوب موردنیاز بازار ر می توان برای چند نفر هم اشتغال‌زایی کرد و از صدمه به ذخیره‌های جنگلی استان جلوگیری کرد.
به‌منظور آشنایی با این صنعت و اقداماتی که در استان خراسان رضوی در این راستا انجام پذیرفته با محمد زرگران رئیس اداره جنگلداری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* اهمیت کاشت درختان صنعتی چیست؟
کاشت درختان باهدف مصرف در صنایع کاغذسازی،ساختمان و تولیدات و زیرمجموعه‌های صنایع چوبی است و لذا این صنعت، اشتغال‌زا و پردرآمد می‌تواند منبع درآمد پایداری برای کشاورزان باشد.
صنایع تولید کاغذ، ساختمان ، مبلمان شهری و ده‌ها صنایع دیگر نیازمند چوب صنعتی هستند لذا با توسعه زراعت چوب، علاوه بر اشتغال‌زایی تأمین نیازهای کشور، جنگل‌ها نیز تا حدود زیادی از دست‌اندازی، تخریب و قاچاق چوب در امان می‌مانند.
* چرا زراعت چوب به‌تازگی موردتوجه قرار گرفته است؟
سه عامل اخیراً باعث رونق دوباره زراعت چوب در کشور شده است؛ نخست گران شدن نرخ ارز، الوار و چوب‌های وارداتی که متأثر از آن قیمت چوب‌های داخلی نیز افزایش یافته است.
دومین عاملی که در تشویق سرمایه‌گذاران تأثیرگذار بوده ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های کشور بود که درنهایت با طرح‌های حمایتی تسهیلاتی برای زراعت چوب داده شد.
این تسهیلات شامل وام‌های کم‌بهره، اختصاص ارزان‌قیمت اراضی دولتی (اجاره طولانی‌مدت) و امکان استفاده از آب های نامتعارف شهری و صنعتی در مناطق کم آب و توزیع نهال رایگان، باعث استقبال دوباره از این فعالیت اقتصادی شده است.
* تا چه میزان جهاد کشاورزی به کاشت درختان تجاری موسوم به زراعت چوب در استان ورود کرده است؟
در ابتدا در سال ۸۴ به صورت رسمی طرح زراعت چوب در کشور آغاز شد اما با توجه به اینکه هنوز در آن دوران بهره برداری از چوب جنگل ها وجود داشت و نرخ واردات ارز واردات ارزان بود، زراعت چوب توجیه اقتصادی برای تولیدکنندگان بخش خصوصی نداشت.
در سال های ۹۵ و ۹۶ با توجه به اینکه طرح تنفس جنگل اجرا و برداشت چوب از تمام جنگل های کشور ممنوع و متوقف شد و با افزایش نیاز صنایع چوب برای تامین مواد اولیه، استقبال از اجرای طرح های زراعت چوب افزایش یافت، در حال حاضر افراد و صاحبان کارخانجات صنایع چوب از گونه های سریع الرشد استفاده می کنند. با این حال زراعت چوب استان از سال ۱۳۸۴شروع شد تا کنون بیش از ۲۰۰۰هکتار اراضی مستعد اجرا شده است.
* چه درختانی در این راستا قابلیت تجاری دارند و با آب‌وهوای این استان سازگار هستند؟
صنوبر و مقدار کمی چنار، توت نر و اکالیپتوسبا هوای اسن استان سازگاری خوبی دارند. نمونه هایی چون صنوبر های اصلاح نژاد شده، صنوبر های تبریزی و غیره از لحاظ حجم و چوبی دهی نیز در شرایط بهتری قرار دارند و برخلاف نژادهای قبلی که در ۲۰ سالگی به برمرحله فرآوری می رسیدند این گونه ها ۱۰ ساله به رشد نهایی می رسد.
* چقدر در این راستا در استان سرمایه گذاری شده است؟
از سرمایه گذاری انجام پذیرفته اطلاعات دقیقی در دست نیست.
* چه امکانات و تسهیلاتی جهاد کشاورزی برای زراعت چوب به در اختیار بهره برداران قرار می دهد؟
در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه ۹۰کمک های فنی اعتباری در قالب تسهیلات به برخی مجریان داده می شد اما در سال های اخیر کمک های چندانی در کار نبوده است.
* دوره کاشت تا رسیدن به زمان بهره برداری چقدر طول می کشد و چقدر هر اصله درخت برای بهره بردار سود دارد؟
بسته به هدف و میزان قطر چوب آلات مورد تقاضای بازار هدف بین شش الی ۱۰ سال متغیر است. البته در این راستا سعی شده تا از گونه های اصلاح نژاد شده و سریع الرشد استفاده شود تا کمتر از این زمان نیز بتوان از این مزارع بهره برداری کرد.
با توجه به طولانی بودن زمان کشت و زراعت چوب، به افراد پیشنهاد کشت تلفیقی می شود به طوری که در بین درختان چوب می توانند صیفی جات یا گیاهان دارویی بکارند تا بتوانند هزینه های تولید خود را مدیریت کنند.
* برای ورود به این حوزه چه ملزومات و ملاحظاتی نیاز است و متقاضیان چه باید بکنند؟
تامین منابع آبی کافیو پایدار و پایش به موقع اراضی با هدف کنترل آفات و بیماری های از ملزومات است.البته در مناطقی که دسترسی مناسب به آب وجود ندارد از پساب و آب های نامتعارف شهری و صنعتی استفاده می شود زیرا در این نوع زراعت استفاده از آب های نامتعارف عملا مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد.
از تکنیک های آبخیزداری نیز باید برای زراعت چوب مورد استفاده قرار داد و با ذخیره آب از آن برای کشت این محصولات استفاده کرد.زراعت چوب هزینه چندانی ندارد و تنها نیازمند اندکی خاک ورزی و نگهداری است و در هر هکتار برای دو تا سه نفر به صورت مستقیم و برای ۱۰ نا ۱۲ نفر به صورت غیر مستقیم اشتغال ایجاد می شود.
زراعت چوب هزینه چندانی ندارد و تنها نیازمند اندکی خاک ورزی و نگهداری است و در هر هکتار برای دو تا سه نفر به صورت مستقیم و برای ۱۰ نا ۱۲ نفر به صورت غیر مستقیم اشتغال ایجاد می شود
نهال های استفاده شده در این نوع زراعت در مناطق شمالی کشور صنوبر و در مناطق جنوبی و گرمسیر کشور، اکالیپتوس، گز و آکاسیا است.
* وضعیت ذخیره گاه های جنگلی خراسان رضوی چگونه است؟
تاکنون ۵۵ ذخیره گاه جنگلی در خراسان رضوی شناسایی شده است.ذخیره‌گاه‌های جنگلی به دلیل برخورداری از گونه‌های باارزش ژنتیکی و نادر و نیز حساسیت بالای مدیریتی باید از ظرافت و دقت نظر و پیچیدگی خاصی برخوردار باشد. بحث پیرامون ذخیره‌گاه‌های جنگلی از موضوعات مهمی است که در دهه گذشته به جهت اهمیت حفظ تنوع بیولوژیکی (تنوع گیاهی و ژنتیکی) در جهت برقراری تعادل و پایداری اکوسیستم‌ها از یک سو و از سوی دیگر انقراض تعداد زیادی از گونه‌های مهم گیاهی در اثر دخالت‌های غیر معقول و غیر مسئولانه انسان مورد توجه و احترام برنامه‌ریزی قرار گرفته است.
اداره جنگلداری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز در همین راستا مبادرت به شناسایی و اعمال قرق رویشگاه‌های مورد نظر با روش‌های مختلف ترویجی، تبلیغی و اطلاع‌رسانی به جامعه مخاطب کرده است.
ما با تکیه بر اعتبارات استانی و ملی خود، برنامه شناسایی، تدقیق و آگهی را برای این رویشگاه‌های ارزشمند از سال ۱۳۷۵ در سر لوحه فعالیت‌های خویش قرار داده ایم. تعداد ذخیره‌گاه‌های جنگلی شناسایی و اگهی شده استان از ابتدا تا کنون ۵۵ مورد بوده و مساحتی بیش از ۱۶۱ هزار هکتار را در بر می‌گیرد.
این ذخیره‌گاه‌ها شامل رویشگاه‌های ارزشمند گونه‌های ارس، پسته، بنه بادامشک، ارغوان، سماق، گردو ، پده و گونه نادر قره قات و تاغ‌زارها و استنبیل طبیعی می‌باشند.
نظر شما