مدیریت پسماند پس کجا ماند؟!

به گزارش بازار در اپیزودی از «سریال یاغی» یکی از شخصیت های کله گنده اراذل و اوباش از فردی که قدرتمند و با نفوذ بود، درخواست می کند که انحصار زباله منطقه یک تهران را با توصیه این فرد بدست گیرد. همین جمله نشان می دهد که زباله و پسماند چقدر می تواند مهم باشد که نه تنها تهدید و هزینه برای شهر و شهروندان نیست بلکه فرصتی برای اشتغال گسترده و درآمد زا به شمار می رود.

صحنه اول- اول صبح که در خروج منزل را باز می کنم تا به محل کار بروم با حجم زیادی از زباله های پراکنده شده مقابل ساختمان مواجه می شوم. از پوست هندوانه گرفته تا پوشک بچه جلوی در پخش شده است. متوجه می شوم که یکی از همسایگان بعد از ساعت مراجعه رفتگران به خیابان، زباله را بیرون گذاشته و جمع کننده پسماند های خشک برای برداشتن زباله ای از زباله ها کیسه را پاره کرده است. حال اینکه آن زباله چقدر ارزش داشته روحیه خراب کن بدی برای آغاز صبح بود.

صحنه دوم- چند کوچه پائین تر دور یک سطل زباله مکانیزه چند کودک با چرخ دستی دور هم جمع شده اند و یکی از آنها هم تا کمر سر در سطل زباله دنبال ظرف یک بار مصرف پلاستیکی و فلزی است. بقیه که گویا قبلا این سطل را جسته اند دیگر امیدی ندارند و با هم درباره زباله های تجسس کرده خود تبادل نظر می کنند. با خود می اندیشم چه چیزی در این سطل زباله است که یک کودک حتی بدون دستکش در آن در جستجوی مواد باز یافتی است و خطر فرو رفتن مثلا یک سرنگ آلوده به دست خود را به جان می خرد تا چند تکه ظرف پلاستیکی از سطل زباله بردارد.

صحنه سوم- در میان جستجو های خود در شبکه های اجتماعی به خبری بر می خورم که با پیش زمینه های صبح نظرم را جلب می کند. اخطار و پلمپ در انتظار مراکز غیر مجاز تفکیک زباله. در این خبر آمده بود رییس سازمان مدیریت پسماند برای جلوگیری از ادامه کار و جمع آوری، به مراکز غیرمجاز جمع آوری ضایعات در منطقه ۱۰ که به صورت غیرمجاز اقدام به تفکیک غیراصولی پسماند و آلوده کردن محیط زیست می کردند، اخطاار داده بود و از شهروندان خواسته بود که از تحویل پسماندهای خود به افراد و مراکز غیرمجاز اجتناب نمایند. با خود می اندیشم که معمولا کسی به کسی زباله تحویل نمی دهد و مردم مقابل در منزل خود زباله را قرار می دهند. ضمنا اگر این چرخ دستی های سیار ۲۴ ساعته تفکیک زباله غیر مجاز هستند چرا با این تعداد در سطح شهر پراکنده شده اند و برخورد واقعی با آنها رخ نمی دهد.

مشخص نیست که آن بخش بزرگ غیر مجاز و با چه ساز و کاری زباله های جامد شهر را باز یافت می کنند تا مباد دوباره همین زباله ها به صورت غیر بهداشتی سر از منازل ما در نیاورد

شاید از وجهه ایجابی این موضوع جلوه بیشتری داشته باشد و مردم ماموران تفکیک زباله مجاز را در سطح شهر بیشتر ببیند این موضوع جدی تر تحقق یابد. با شرایط امروز نهایتا بخش خیلی کوچکی از زباله های قابل بازیافت و خشک عاید ماموران مجاز مدیریت پسماند می اید و مشخص نیست که آن بخش بزرگ غیر مجاز و با چه ساز و کاری زباله های جامد شهر را باز یافت می کنند تا مباد دوباره همین زباله ها به صورت غیر بهداشتی سر از منازل ما در نیاورد.

صحنه چهارم - حساسیت به موضوع پسماند های شهری عامل جستجو دوباره ام شد و فهمیدم که زباله پاره شده جلو در منزل ما ریشه در ضعف مدیریتی فراگیر تری دارد و اعضا شورای شهر هم از بحث مدیریت پسماند در کرج رضایت نداشته و به تازگی تحقیق و تفحصی نیز در شورای شهر برای این منظور تصویب شده است. به هر حال طبق آمارهای اعلامی روزانه ۱۵۰۰ تن زباله در البرز وارد مرکز دفن پسماندهای حلقه دره می شود و سالانه بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان برای مدیریت پسماند در شهرداری کرج هزینه می شود در حالی که اگر مدیریت صحیح برای پسماند وجود داشت، مقدار زیادی از این هزینه با تفکیک زباله از مبدا کاهش پیدا می کرد و با بازیافت صحیح نزدیک به نیمی از این هزینه نیز به چرخه مدیریت شهر باز می گشت.

در پایان نکته مهمی نیز قابل توجه است که شاید بعد اقتصادی آن مقداری کمتر از بعد زیست محیطی باشد ولی حلقه دره بنا بر گفته شاهدان عینی به فاجعه ای دردناک تبدیل شده و برای مجاورانش نیز چالش.بوی تعفن، همراه با منبع غذای فاسد برای وحوش، باغ وحشی در دل این زباله دانی شده است. از حشرات و جوندگان موزی گرفته تا خزندگان و سگ سانان و حتی پرندگان بلند پرواز مثل عقاب را به خود جذب کرده است.

در دنیای مدرن امروزی پسماند دیگر پس نماند و از آن کسب درآمد هنگفتی می شود ولی در کشور ما هنوز در سنتی ترین شکل مدیریت، دفن زباله با تمامی اجزای آن اعم از تبدیل شونده و غیر تبدیل شونده راحت ترین راه کار برای زباله های شهری تلقی و اجرا می شود.