به گزارش بازار هفته گذشته بود که یکی از مسئولان در اتاق بازرگانی مهمان بود و او به فعالان بخش خصوصی توصیه می کرد که شرکت های دانش بنیان را دریابند چرا که روند مهاجرت این شرکت ها به خارج از کشور علی الخصوص به یکی دو کشور همسایه سرعت گرفته است.
البته پیشتر روح الله دهقانی فیروزآبادی رییس سازمان جهاد دانشگاهی نیز با تایید این موضوع اعلام کرده بود که مهاجرت نخبگان در سایه حمایت‌هایی که از شرکت‌های دانش‌بنیان در کشورهای دیگر به ویژه کشورهای همسایه و عربی می‌شود و در غفلت مسوولان، به مهاجرت دسته‌جمعی نخبگان در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان رسیده است.
وی از مسائلی همچون نبود یک نقشه راه صحیح علمی، سیکل و چرخه معیوب و انواع موازی کاری ها و تعدد مسئولیت ها و تصمیم گیری های بین دستگاهی رنج می برد. زیست بومی ناقص که گاها حتی تصمیم گیران و البته فعالان و دست اندرکاران این حوزه را دچار سردرگمی کرده و به بیراهه می کشاند.
این در حالی است که پرویز کرمی؛ مشاور معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری درباره مهاجرت برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌های کشورمان گفت: مهاجرت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ همه‌گیر نیست ولی اگر همه ما یعنی کشور، دولت، نهادهای حاکمیتی و حتی مردم در این موضوع کمک نکنیم، ممکن است این اتفاق بیفتد؛ چیزی به‌اسم همه‌گیری یا اپیدمی مهاجرت نداریم البته ممکن است چند شرکت مهاجرت کرده باشند و ما منکر آن نیستیم اما این شرکت‌ها اگر حمایت بشوند که حمایت نیز می‌شوند، این اتفاق نمی‌افتد.
اگر حتی بپذیریم که در بحث مهاجرت گسترده شرکت های دانش بنیان غلو صورت گرفته و فقط بخشی از آن صحت دارد، آیا در سالی که مزین به چنین شعاری است، مهاجرت حتی یک شرکت دانش بنیان به کشوری مثل امارات یا ترکیه که در رده های پائین تر به لحاظ منابع هستند، برای مسئولان درد آور نیست؟
اما در این خصوص اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی هم با اشاره به ادعاها و جریان‌سازی اخیر درخصوص اینکه مهاجرت نخبگان به مهاجرت شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شده است، هشدار داد: اکنون کشور امارات بر روی این مسئله سرمایه‌گذاری کرده و به دنبال جذب شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی است، این کشورها به سراغ مراکز و هسته‌های قدرت آمده‌اند و هدف آنها تولید قدرت با داشته‌های دیگران است. آنها تا پیش از این مهاجرت نخبگان را در دستور کار داشتند و اکنون به دنبال مهاجرت شرکت‌ها هستند تا کشور را از وجود شرکت‌های دانش‌بنیان تهی کنند که با توجه به شرایط فعلی، این مسئله می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد؛ لذا باید در این خصوص مراقبت ویژه انجام شود.
سرکوب چنین و چنان با سیستم بورکراسی
با این شرایط امسال را رهبر معظم انقلاب سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین نام گذاری کردند که توجه آحاد مردم و مسئولان را به این مهم جلب کرده و البته بسیاری از مسئولان با اعلام این شعار، سخنرانی ها کرده و پیام ها دادند که چنین است و چنان خواهیم کرد. شاید هم در دل خود واقعا خواستار اجرایی کردن چنین و چنان ها بودند ولی نقطه ضعف بزرگ سیستم بورکراسی و اداری بنابر رویه خود این اتفاق را سرکوب و منکوب کرد.
اگر حتی بپذیریم که در بحث مهاجرت گسترده شرکت های دانش بنیان غلو صورت گرفته و فقط بخشی از آن صحت دارد، آیا در سالی که مزین به چنین شعاری است، مهاجرت حتی یک شرکت دانش بنیان به کشوری مثل امارات یا ترکیه که در رده های پائین تر به لحاظ منابع هستند، برای مسئولان درد آور نیست؟
وقتی با فعالان شرکت های دانش بنیان هم صحبت می شویم، حتی دریافت مبالغ اندک را برای کسب و کار خود عامل موفقیت های بزرگ عنوان می کنند ولی در همین شرایط حاضر هستند که در سطح خرد و متوسط کار کنند ولی برای دریافت وام با سود های آنچنانی و کاغذ بازی و ضمانت های سنگین به بانکی مراجعه نکنند
اگر اروپا و آمریکا و یا کشورهای پیشرفته مثل ژاپن یا حتی چین مقصد این شرکت ها اعلام بود، شاید برای اعتلای تکنولوژیک این شرکت ها قابل قبول تر بود ولی امارات که تا چند ده سال پیش بیابانی لم یزرع بود و با دلارهای نفتی به اینجا رسیده است، به غیر از بهره کشی از اینها چیزی به این نخبگان اضافه نخواهد کرد، جایی بهتر از ایران تلقی می شود؟
باید دید مسئولان ما با این شرکت ها چه کرده اند که آنها جایی مثل امارات را به ایران ترجیح داده و حاضر شده اند برای کار به این کشور مهاجرت کنند.
آیا غیر از این است که تفکرات سنتی و گرفتار در پیچ و خم اداری مسئولان انگیزه آنها را کشته و برای فرار از این دالان هزار توی کاغذ بازی دست به مهاجرت زده اند به امید اینکه بتوانند محصول فناورانه خود را به مرحله تولید انبوه برسانند.
وقتی با فعالان شرکت های دانش بنیان هم صحبت می شویم، حتی دریافت مبالغ اندک را برای کسب و کار خود عامل موفقیت های بزرگ عنوان می کنند ولی در همین شرایط حاضر هستند که در سطح خرد و متوسط کار کنند ولی برای دریافت وام با سود های آنچنانی و کاغذ بازی و ضمانت های سنگین به بانکی مراجعه نکنند.
مهیا سازی نقدینگی ابتدایی ترین روش حمایت از این شرکت ها است. برخی از این شرکت ها برای دریافت یک قطعه از صدها قطعه ابزار یا محصولشان باید ماه ها منتظر بمانند تا از خارج وارد شود و بعد از تازه دوندگی ها شروع می شود که آن را از گمرک کشور خودمان ترخیص کنند.
هرچند حمایت از دانش بنیان ها به لحاظ مکانی و دفتر کار مهم است ولی بیشتر از آن حمایت فکری و رفع مشکلات تجهیزاتی و بازار فروش با برقرار کردن ارتباط فناوری و صنعت به دست می آید تا محصول دانش بنیانی راه به بازار گشاید. در آن صورت است که یک نخبه انگیزه پیدا می کند در همین محیط تعالی یافته و ماندگار شود
به هر حال یک رها شدگی در این بخش به نظر می آید که برای جلوگیری از مهاجرت نامیمون دانش بنیان ها، مسئولان هر چه سریعتر باید به آن سر و سامان دهند تا این محققان نسبت به روند کار خود اطمینان حاصل کرده و فارغ از چالش های اداری به امورات کاری خود برسند.
هرچند حمایت از دانش بنیان ها به لحاظ مکانی و دفتر کار مهم است ولی بیشتر از آن حمایت فکری و رفع مشکلات تجهیزاتی و بازار فروش با برقرار کردن ارتباط فناوری و صنعت به دست می آید تا محصول دانش بنیانی راه به بازار گشاید. در آن صورت است که یک نخبه انگیزه پیدا می کند در همین محیط تعالی یافته و ماندگار شود.
نظر شما