بازار؛ گروه استانها: ۴۲ گسل در اطراف استان زنجان وجود دارد اما دو گسل مهمترین تهدید شهر زنجان است، گسل شمال زنجان از شهرک صنعتی شماره یک شروع شده تا جاده ارمغان خانه امتداد یافته است و گسل سلطانیه از جنوب شهر زنجان تا شهر سلطانیه ادامه دارد که برای استان زنجان خطرآفرین است.
توجه به ایمن سازی ساختمان ها باید در دستور مسئولین قرار گیرد تا در مواقع زلزله کمترین خسارت را داشته باشیم، طی سالهای گذشته مطالعات دقیق گسل شناسی استان زنجان انجام و در نتیجه آن مشخص شد که شهر زنجان بر روی تقاطع ۲ گسل جنوبی و شمالی خاموش قرار گرفته است.
شناسایی حریم شهرها و تبیین توسعه آنها با توجه به شکل زمین ساختی بسیار مهم و ضروری است و شناخت دقیق از گسل‌ها و وضعیت لرزه خیزی منطقه در شکل گیری و توسعه شهری بسیار مؤثر است.
زلزله به عنوان حادثه‌ای که قابل پیش‌بینی نیست می‌تواند در صورت بالا بردن کیفیت ساخت و سازها و نیز در نظر گرفتن حرایم گسل‌های زلزله و خودداری از ساخت و سازها در این محدوده‌ها اثرات مخرب آن کاهش یابد.
شناخت دقیق از گسل‌ها و وضعیت لرزه خیزی این منطقه در شکل گیری و توسعه شهری آن بسیار حائز اهمیت است
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار بازار، بر لزوم شناسایی حریم شهرها و تبیین توسعه آنها با توجه به شکل زمین ساختی آنها تاکید کرد و گفت: شناخت دقیق از گسل‌ها و وضعیت لرزه خیزی این منطقه در شکل گیری و توسعه شهری آن بسیار حائز اهمیت است.
مسعود بیات منش با بیان اینکه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عنوان متولی شبکه شتاب نگاری زلزله در کشور، مرجع مهمی در طراحی سازه‌های مقاوم و مدیریت بحران و زلزله در کشور است، می‌افزاید: با پیگیری‌های صورت گرفته نصب دستگاه‌های شتاب نگار برخط در استان زنجان فعال بوده و در حال اجرا است.
وی ادامه می‌دهد: روش‌های متعددی جهت پیش بینی زلزله صورت گرفته است اما هیچیک از آنها توانایی تخمین دقیق زمان، مکان و شدت زلزله را ندارد.
۴۴ درصد از مساحت استان زنجان در پهنه با خطر بالای زلزله قرار دارد
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان، با بیان اینکه در ساخت یک ساختمان علاوه بر زمین، طرح ساختمان، کنترل مصالح و کنترل ساخت هم اهمیت دارد و این عوامل در استحکام ساختمان نقشی مؤثری دارند، بیان می‌کند: ۴۴ درصد از مساحت استان زنجان در پهنه با خطر بالای زلزله، ۴۸ درصد در پهنه با خطر متوسط زلزله و تنها ۸ درصد از مساحت استان در پهنه با خطر پایین زلزله قرار دارد.
بیات منش می‌گوید: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عنوان متولی شبکه شتاب نگاری زلزله در کشور، مرجع مهمی در طراحی سازه‌های مقاوم و مدیریت بحران و زلزله در کشور است و از این رو با پیگیری‌های صورت گرفته، در فاز دوم توسعه، ۵ دستگاه شتاب نگار برخط نسل جدید ۶ دستگاه شتاب نگار دیجیتال در صورت آماده سازی زیرساخت ایستگاه‌ها در مناطق پرجمعیت و لرزه خیزی فاقد شتابنگار نصب خواهد شد و این دستگاه‌ها که جنبش زمین و حرکت‌های تکنیکی آن را رصد و اطلاعات را آنلاین در اختیار قرار می‌دهند، برای کاهش خطرپذیری و افزایش تاب‌آوری شهر امکان بسیار خوبی را فراهم می‌کند.
استان زنجان یک‌هزار و ۲۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد و از این میزان ۵۱۱ هکتار در شهر زنجان است
وی، با اشاره به اینکه استان زنجان یک‌هزار و ۲۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد و از این میزان ۵۱۱ هکتار در شهر زنجان است، می‌افزاید: سهم بافت فرسوده شهر زنجان نسبت به کل مساحت شهر ۸.۳ درصد، ابهر نیز ۸.۵ درصد، خرم دره نیز ۱۶.۳ درصد، شهر قیدار ۸.۸ درصداست.
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان، با بیان اینکه اگر بافت فرسوده‌ای دچار فرسودگی جمعیتی شود، بسیار خطرناک‌تر از فرسودگی کالبدی است و جبران حیات این بافت‌ها با مشکل روبه‌رو خواهد شد، ادامه می‌دهد: یکی از دغدغه‌های راه و شهرسازی استان، نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد است و مطالعات وسیعی برای بافت‌های فرسوده توسط این اداره انجام شده است.
استان زنجان در حال حاضر ۲۷ ایستگاه شتاب نگار زلزله دارد
بیات منش بیان داشت: استان زنجان در حال حاضر ۲۷ ایستگاه شتاب نگار زلزله دارد و در صورت عملیاتی شدن زیر ساخت ایستگاه‌ها، تا ۱۵ تیرماه، تعداد ۳۸ ایستگاه شتابنگار زلزله، از مجموع ۱۵۷۰ ایستگاه شتاب نگار در سطح کشور را به خود اختصاص خواهد داد.
وی، به عدم صدور جواز سلامت زمین برای ساخت وساز در کشور اشاره کرده و افزود: متأسفانه در کشور سلامت زمین قبل از ساخت وساز، بررسی و تأیید نمی‌شود، در حالی‌که در اکثر کشورهای زلزله‌خیز دنیا این مسئله به شدت مورد دقت و تاکید متولیان است.
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان ابراز داشت: لرزه خیزی و نحوه استقرار مراکز عمده جمعیتی استان شامل نقاط شهری و دهستان‌ها، بررسی لرزه خیزی و پهنه بندی استان از لحاظ خطر زلزله باید در دستور کار دستگاه نظارتی و اجرایی استان قرار گیرد.
بیات منش تاکید می‌کند: اتخاذ سیاست‌هایی همچون رعایت اصول مهندسی ساختمان در ساخت و سازهای جدید، جلوگیری از گسترش شهرهای مستقر در پهنه با خطر بالای زلزله، مکان یابی سکونتگاه‌های جدید در نواحی با خطر پایین زلزله، آموزش مردم در هنگام بلایای طبیعی همچون زلزله می‌تواند در کاهش اثرات مخرب زلزله مؤثر واقع شود.
وی گفت: مرحله دوم توسعه شبکه شتاب نگاری استان زنجان در دستور کار اداره کل راه و شهرسازی استان زنجان است و با مطالعه لرزه زمین ساختی و زمین شناسی و با در نظر گرفتن ضوابط از پیش تعیین شده مانند لرزه زمین ساخت، زمین شناسی منطقه، زمین شناسی ساختگاهی، توپوگرافی، خطر پذیری، سازه‌های مهم، تراکم کم دستگاه‌ها در بعضی مناطق و امکانات محلی، ۵ محل انتخاب و دستگاه‌های شتابنگار برخط تا ۱۵ تیرماه نصب و راه اندازی خواهند شد.
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان، با اشاره به فاز اول نصب ۶ ایستگاه شتاب نگار برخط در شهرستانهای زنجان، ابهر، آببر، سلطانیه، ماه نشان، ارمغان خانه در سال ۹۹، ادامه داد: با آماده سازی زیر ساخت ایستگاههای شتابنگار شهرهای قیدار، زرین آباد، چورزق، گیلوان، سلطان آباد، این مناطق به شبکه شتابنگاری برخط متصل خواهند شد.
یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران و برنامه‌ریزان منطقه‌ای، مقابله با مخاطرات طبیعی در مناطق مختلف استان است
بیات منش با بیان اینکه شناخت مسائل توسعه شهرها و ارائه راهکارهای مناسب برای آنها از اقدامات اساسی در راستای نیل به توسعه پایدار مناطق شهری است، گفت: یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران و برنامه‌ریزان منطقه‌ای، مقابله با مخاطرات طبیعی در مناطق مختلف استان است.
وی اظهار می‌کند: بکارگیری پنج شاخص محیطی و جمعیتی در پهنه بندی سکونتگاه‌های شهری در برابر خطر زلزله، همچون پارامترهای وجود گسل، جنس زمین، شیب، زمین لغزش و تراکم جمعیت در توسعه شهرهای استان باید در نظر گرفته شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان، خاطر نشان کرد: شناسایی نقشه نهایی پهنه بندی خطر زلزله در چهار کلاس پهنه‌های با خطر پایین، خطر متوسط، خطر بالا و خطر خیلی بالا در استان با توجه به پهنه‌های خطر بالقوه، ضروری است.
بیات منش با اشاره به اینکه افزایش بی رویه جمعیت، ساخت و سازهای شهری و گسترش آنها تا حاشیه شهرها بدون برنامه ریزی مناسب و در نظر گرفتن تمهیدات و قوانین لازم، وخامت اوضاع را دوچندان کرده است، بیان می‌کند: در چنین شرایطی و با توجه به آنکه مقدار زیادی از تولید ناخالص ملی کشور صرف جبران بلایای طبیعی می‌شود، مدیریت بحران و کاهش بلایای طبیعی در آن اهمیت ویژه ای یافته است.
وی تاکید کرد: اهمیت نقش رسانه‌ها به عنوان یکی از مهمترین مولدین دانش و ابزار قوی تهییج افکار، احساسات و حتی تغییر رفتارهای فردی و جمعی بسیار بالا است و در این میان قدرت گسترده رسانه‌های جمعی باعث شده آنها مهمترین ابزار مدیریت بحران در جوامع محسوب شوند که می‌توانند با ایجاد آمادگی هر چه بیشتر در جوامع و هشدار دهی سریع و گسترده در هنگام بحران، چرخه فعالیت‌های مدیریت بحران را در چهار مرحله پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی از آسیب‌های بحران را کاهش دهند.
مقاوم سازی لرزه‌ای سازه‌های موجود یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش خطر زلزله است و ساختمانها از مهمترین و اصلی ترین المان‌های آسیب پذیر در مقابل زلزله است
کارشناس ارشد شبکه شتابنگاری زلزله کشور در گفتگو با خبرنگار بازار، به تدابیر ویژه در کشورهای زلزله خیز جهت به حداقل رساندن میزان صدمات و خسارات اشاره کرد و ادامه می‌دهد: مقاوم سازی لرزه‌ای سازه‌های موجود یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش خطر زلزله است و ساختمانها از مهمترین و اصلی ترین المان‌های آسیب پذیر در مقابل زلزله است و رعایت اصول ایمنی در ساخت وسازها ضروری است.
محمدرضا ابراهیم پور می‌گوید: قرار گرفتن شهرها بر روی گسل یا حتی نزدیک بودن به آن، احتمال ویرانی را چند برابر بیشتر می‌کند، بنابراین باید با رعایت اصول مهندسی و استانداردهای لازم، ایمنی سازه‌ها را در چنین مناطقی افزایش داد و جان و مال مردم را حفظ کرد و با توجه به زمین لرزه‌های صورت گرفته در بخش قره پشتلو در سال گذشته یک دستگاه شتابنگار دیجیتال در دهستان سهرین جهت پایش دقیق‌تر و وسیع‌تر منطقه نصب و راه اندازی شد.
وی گفت: همچنین دستگاه شتابنگار برخط شهر ارمغانخانه در مهرماه ۱۳۹۹ در بخشداری قره پشتلو در این شهر نصب و راه اندازی شده بود.
کارشناس ارشد شبکه شتابنگاری زلزله کشور، تصریح می‌کند: جلوگیری از وقوع زلزله امری محال و دور از تصور است و تاکنون بشر نتوانسته چاره‌ای برای آن بیندیشد اما چند سالی است که کشورهای زلزله خیز مانند ژاپن سیستم شهرسازی خود را تغییر داده و با ساخت بناهای مقاوم در برابر زمین لرزه به میزان قابل توجه میزان مرگ و میرها و خسارات مالی را کم کرده‌اند.
ابراهیم پور با بیان اینکه گسل ارمغانخانه- سهرین به طول ۷۰ کیلومتر این گسل با امتداد شمالی- جنوبی از مجاورت دو منطقه ارمغانخانه و سهرین عبور می‌کند و با گذر از غرب شهر زنجان به گسل زنجان برخورد می‌کند، می‌افزاید: ویژگی‌های هندسی سطح زمین در این منطقه حاکی از محدود شدن فعالیت تکتونیکی آن به گسل زنجان است، به‌گونه‌ای که در دشت‌های جنوبی زنجان‌رود، اثری از فعالیت آن دیده نمی‌شود.
وی بیان داشت: گسل ارمغانخانه _ سهرین با عبور از رودخانه سارمساقلو به طرف زنجان‌رود از گسل پیشانی جبهه کوهستان فاصله می‌گیرد و گسل ارمغانخانه را از جبهه کوهستانی در ارتفاعات شمالی زنجان خارج و وارد دشت می‌شود. که شواهد وجود این گسل در محل ورودی شهر، از طرف جادۀ قدیم زنجان- تبریز کاملاً مشخص است.
کارشناس ارشد شبکه شتابنگاری زلزله کشور، داشتن یک شبکه متراکم از ایستگاههای شتابنگار و لرزه نگار را مهمترین ابزار ثبت و مطالعه زمین لرزها دانست و گفت: در این راستا مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی با خرید ۸۰۰ دستگاه شتابنگار نسل چهارم از سال ۱۳۹۷ در صدد توسعه و بروز رسانی شبکه شتابنگاری در سطح کشور است.
ابراهیم پور با بیان اینکه ضرورت راه‌اندازی سامانه پاسخ سریع، شناسایی و تعیین حریم گسل‌های استان و ضوابط اجرای آئین‌نامه ۲۸۰۰ در استان، کمک مهمی در کاهش آسیب و تاب آوری شهرها در مقابل با مخاطراتی، مانند زلزله و زمین لغزش در کشور خواهد کرد، ادامه می‌دهد: اولین دستگاه شتابنگار زلزله در شهر ارمغانخانه در ۱۵ شهریور ۱۳۷۶ در مخابرات این شهر نصب و راه اندازی شده و همچنین با توجه به مطالعات زمین شناسی ساختگاهی با استفاده از روش آزمایش ژئوسایزمیک در این منطقه سرعت موج برشی در این ایستگاه ۷۶۳ است.
کشور ایران در غرب آسیا دارای بزرگترین شبکه شتابنگاری ثبت زمین لرزه است و در این میان تنها کشور ترکیه با بیش از ۵۰۰ ایستگاه شتاب نگاری در این عرصه فعال است
وی با اشاره به اینکه کشور ایران در غرب آسیا دارای بزرگترین شبکه شتابنگاری ثبت زمین لرزه است، می‌گوید: در این میان تنها کشور ترکیه با بیش از ۵۰۰ ایستگاه شتاب نگاری در این عرصه فعال است.
۱۵۳ روستای استان زنجان در حریم گسل زلزله قرار دارد
رضا خواجه‌ای در گفتگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه ۱۵۳ روستای استان زنجان در حریم گسل زلزله قرار دارد، می‌گوید: از این تعداد روستا، ۱۸ هزار و ۷۳۴ واحد مسکونی وجود دارد.
وی با بیان اینکه از این تعداد تاکنون تعداد ۶ هزار و ۸۵۷ واحد مسکونی روستایی مقاوم‌سازی شده است، می‌افزاید: تاکنون ۵۴ درصد از واحدهای مسکونی روستایی در استان زنجان مقاوم‌سازی شده است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی زنجان با بیان اینکه ۴۶ درصد از واحدهای مسکونی روستایی در استان باقی‌مانده و نیازمند مقاوم‌سازی است، می‌گوید: حدود ۷۰ درصد واحدهای مسکونی روستایی مستقر در حریم و مسیر گسل‌های زلزله مقاوم‌سازی نشده‌اند.
خواجه‌ای تاکید می‌کند: برای مقاوم‌سازی ۱۳ هزار واحد مسکونی باقی‌مانده، برنامه‌ریزی جامع انجام شده است.
۴۰ گسل در پیرامون استان زنجان وجود دارد
وی با بیان اینکه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان به مقاوم سازی واحدهای مسکونی روستایی تاکید بسیار جدی دارد، ادامه می‌دهد: مقاوم سازی واحدهای مسکونی روستایی در استان نیازمند اعتبارات است که امیدواریم این مهم در سالجاری به خوبی محقق شود.
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه ۴۰ گسل در پیرامون استان زنجان وجود دارد که استان از این گسل‌ها تاثیرپذیری دارد، می‌گوید: همانند گسل رودبار، گسل اوج و گسل تبریز همواره برای استان آسیب‌رسان بودند.
صفی الله کرامتی با بیان اینکه دو گسل در داخل استان زنجان به عنوان گسل‌های خطرناک شناخته شده هستند که یکی گسل شمال شهرستان زنجان است، می‌گوید: این گسل از روستای وننق شروع شده و بعد از عبور از کنار اتوبان زنجان - تبریز به سمت جنوب استان می‌رود.
وی با بیان اینکه زلزله یکی از حوادثی است که اصلاً قابل پیش‌بینی نیست و می‌طلبد همیشه دستگاه‌های امدادی، آمادگی مقابله برای هر نوع حادثه‌ای را داشته باشند، می‌افزاید: گسل خطرناک دوم تحت عنوان گسل سلطانیه است که از روستای مروارید شروع شده و تا سلطانیه، ابهر و خرم‌دره امتداد دارد.
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان می‌گوید: زلزله یکی از حوادثی است که اصلاً قابل پیش‌بینی نیست و می‌طلبد دستگاه‌های نظامی و امدادی آمادگی مقابله برای هر نوع حادثه‌ای را داشته باشند و اساتید دانشگاه علوم پایه زنجان مطالعات خوبی در سطح استان انجام داده‌اند و الان در خارج استان در حال مطالعه بر روی گسل‌ها هستند.
احتمال وقوع زمین لرزه مشابه زمین لرزه ۶۹ رودبار در شهرستان طارم با توجه به قرار گیری در پهنه لرزه خیزی مشترک دور از دسترس نیست
کرامتی می‌گوید: خوشبختانه در شهر زنجان با توجه به مطالعاتی که انجام گرفته، حریم گسل‌ها مشخص شده و جاهایی که ساختمان‌های حساس و حیاتی ساخته خواهد شد، به راه و شهرسازی ابلاغ شده و در این مناطق نباید در حریم گسل‌ها ساخت و ساز که مغایر آئین‌نامه است، ساختمان سازی اجرایی شود و خوشبختانه راه و شهرسازی نیز با جدیت در راستای مفاد آئین‌نامه اقدام می‌کند.
سید غفور شفیعی در گفتگو با خبرنگار بازار، با اشاره به سی و دومین سالگرد زمین لرزه رودبار- منجیل، می‌گوید: احتمال وقوع زمین لرزه مشابه زمین لرزه ۶۹ رودبار در شهرستان طارم با توجه به قرار گیری در پهنه لرزه خیزی مشترک دور از دسترس نیست.
وی اظهار می‌کند: زمین لرزه ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ رودبار-منجیل-طارم از نظر زمین‌ساخت صفحه‌ای، محل رویداد زمین‌لرزه در رشته کوه‌های البرز در شمال غرب ایران قرار داشت.
رئیس اداره راه و شهرسازی شهرستان طارم، به وقوع زلزله‌های پیاپی طی سالهای گذشته که با حجم گسترده‌ای از خسارات مالی وجانی همراه بودند اشاره کرده و می‌گوید: هنوز در کشور ما به ساخت و سازهای مقاوم در برابر زلزله توجه چندانی نمی‌شود و این معضل همچنان تمام نقاط ایران را با توجه به قرار گیری بر روی کمربند زلزله تهدید می‌کند.
شفیعی بیان می‌کند: تصویب آئین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله در سال ۱۳۷۸، هر چند گامی مهم در جهت بهبود وضعیت ساختمان سازی در کشور بود اما رعایت نکردن مفاد آن در عمل موجب گستردگی حجم خرابی‌ها شده است که نمونه آن در زلزله بم در سال ۱۳۸۲ و زلزله سرپل ذهاب در سال ۱۳۹۶ بود.
تعداد ایستگاه های شتاب نگار موجود در شهرستان طارم به ۶ ایستگاه می‌رسد
رئیس اداره راه و شهرسازی شهرستان طارم تصریح می‌کند: جهت مقابله با این معضل، تدوین یک برنامه منسجم و دراز مدت در سطح استان که منجر به کاهش آسیب پذیری از طریق مقاوم سازی و ایمن سازی ساختمانها، بامدیریت قوی و علمی در این خصوص امری ضروری است.
شفیعی با اشاره به اینکه هیچ سازه مهم و استراتژیک بدون در نظر گرفتن پارامترهای زلزله نمی‌تواند ساخته شود، می‌گوید: مهمترین پارامترها که در طراحی مقاومت سازه در برابر زلزله استفاده می‌شود، داده‌ای است که از دستگاه‌های شتابنگاری استخراج می‌شود که راه اندازی سامانه آنلاین شتابنگاری در استان مهمترین واکنش مسئولین در زمینه بحران است.
وی با اشاره به عملیاتی شدن نصب یک دستگاه شتابنگار بر خط دیگر در شهر چورزق و نصب یک دستگاه شتابنگار دیجیتال دیگر در راهدارخانه خان چایی در این شهرستان تا ۱۵ تیرماه، گفت: با راه اندازی این تعداد دستگاه شتاب نگار بر خط، تعداد ایستگاههای شتابنگار موجود در شهرستان طارم به ۶ ایستگاه می‌رسد.
زلزله یکی از مخرب‌ترین حوادث طبیعی است که در این میان با رعایت اصول مهندسی ساخت و مقاوم سازی بناها و همچنین رعایت حرایم مربوط به گسل‌های زلزله می‌توان تلفات و خسارات را کاهش داد، روندی که در کشورهای زلزله خیز به این امر توجه ویژه شده است و باید در ایران نیز توجه جدی به این بخش شود.
نظر شما