سید مرتضی احمدپور؛ بازار: اگر سفری به شهر جلفا داشته باشید، در ورودی بافت قدیمی شهر جلفا، دهها و صدها خانه و انبار متروکه و قدیمی مشاهده می کنید که سبک معماری این خانه هاو انبارها یادآور معماری ۱۰۰ سال پیش شهرهای روسیه است، وجود این بناهای قدیمی که در برخی از آنها افرادی هم ساکن هستند، برای بسیاری از مسافران تعجب برانگیز است.
نحوه ساخت و چیدمان این انبارها و خانه ها نشان می دهد که کاربری آنها اداری و انباری بوده و روزگاری محل تردد مسافران بین المللی و انبار صدها تن کالای وارداتی و صادراتی بوده است اما اکنون این محل که دراختیار شرکت راه آهن و در مساحتی بالغ بر صدها هزار متر مربع است، عملا بلااستفاده رها شده است.
بنا بر اعلام مسئولان راه آهن آذربایجان شرقی مساحت کل ایستگاه ۱.۱۹۷.۸۵۵ متر مربع و مجهز به انشعابات آب، برق و گاز بوده و کاربری ایستگاه مسافری، باری و اداری است. نکته جالب اینجاست که این ایستگاه که در دهه های قبل یک ایستگاه بین المللی بوده در سالهای اخیر تنها مسافرانی از تبریز را به صورت محدود پذیرابوده و عملا اتصال مستقیمی به خط راه آهن تهران هم ندارد.
راه آهنی ۱۲۰ ساله
سعید اسدی، کارشناس تاریخی و محقق حوزه قفقاز می گوید: خط راه آهن جلفا به تبریز چند ده سال قبل از راه آهن تبریز به تهران ساخته شد ودر سال ۱۲۹۱ شمسی امتیاز احداث راه‌آهن جلفا ــ تبریز ــ صوفیان ــ شرفخانه با روسها امضا شد. طول این خط آهن ۱۴۶ کیلومتر بود که ساخت آن در سال ۱۲۹۵ به پایان رسید
وی ادامه می دهد: البته بررسی اسناد تاریخی نشان می دهد که روسها قرار بود راه آهن تبریز – تهران را هم در همان سالها بسازند اما ظاهرا انقلاب مشروطه و تحولات سیاسی ایران مانع از این کار شد. اما با این حال این ایستگاه توانسته بود بیش از ۹۰ سال در حوزه حمل بار و مسافر میان دو کشور ایران و روسیه نقش محوری ایجاد کند.
وی تصریح می کند: هرچند تعداد مسافران این خط چندان زیاد نبوده اما مبادله سالانه ۴ میلیون تن کالا از این ایستگاه میان دو کشور ایران و شوروی حتی کشورهای اروپایی نشان می دهد که متروکه شدن این ایستگاه بین المللی چه زیانهای بزرگ اقتصادی را متوجه منطقه حتی کشور نموده است.
فروپاشی شوروی و تعطیلی ایستگاه بین المللی جلفا
اسدی یادآور میشود: با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جنگ قره باغ میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان عملا این ایستگاه راه آهن از ۳۰ سال قبل بسته شد چرا که امنیت این خط آهن در مسیر مشخص نبود و از سوی دیگر دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان خط ریلی را به روی هم بسته بودند و به علت مناقشه رفت و آمدی میان دو کشور وجود نداشت که زیان این مناقشه متوجه این ایستگاه نیز شد وامکان مبادله کالا میان ایران و اروپاهم ازاین مسیر از بین رفت.
وی ادامه می دهد: از نگاه کارشناسان بین المللی راه اندازی مجدد ایستگاه راه آهن بین المللی جلفا می تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز هم باشد و حجم بسیاربالایی از مبادله کالا که می تواند چندین برابر بیشتر از گذشته هم باشد از چین تااروپا شکل بگیرد.
ایجاد منطقه آزاد ارس و امیدواری به رونق مجدد ایستگاه جلفا
با ایجاد منطقه آزاد ارس زمزمه هایی در مورد مبادله کالا و مسافر از این منطقه به سمت کشورهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان حتی روسیه و گرجستان و اروپا شنیده می شد از سویی مسیر های راه آهن بین المللی کاملا فراهم بود و از طرف دیگر افزایش تصاعدی کارخانه ها و صنایع در منطقه آزاد ارس و تولید محصولات صادراتی و نیاز کارخانه ها به مواد اولیه، نیاز به خط راه آهن رابیشتر می کرد در چنین شرایطی عرب باغی، مدیر عامل وقت منطقه آزاد ارس به دنبال بازگشایی مسیر ریلی جلفا به سمت اروپا بود و با پیگیریهای وی رایزنی هایی در سطح وزرای امور خارجه انجام شد اما با بلا تکلیف ماندن وضعیت قره باغ و اختلافات ارمنستان و جمهوری آذربایجان این تلاشها به جایی نرسید.
از طرف دیگر جنگ میان ارمنستان و آذربایجان موجب شده تا بخشهایی از خطوط راه آهن در این دو کشور آسیبهایی ببیند که کارشناسان زمانی دو ساله را برای جبران زیر ساختها در نظر گرفته اند.
محسن نریمان مدیر عامل سابق منطقه آزاد ارس هم یکی از اولویت های کاری خود را بازگشایی این ایستگاه به سمت اروپاو خروج راه آهن سراسری از بن بست اعلام کرد ولی وی نیز با وجود ارتباط خوبی که با تهران و مسئولان کشوری داشت نتوانست این گره را باز کند.
بازدید میدانی بی نتیجه مسئولان کشوری از ایستگاه جلفا
سفر اخیر هیئت دولت به استان و حضور رئیس جمهور و مسئولان کشوری در منطقه که با بازدید از این ایستگاه و ظرفیتهای رها شده آن همراه بود، امیدها را برای حل مشکل این منطقه به وجود آورد اما این برنامه ها در حد بازدیدهای میدانی باقی ماند و پیگیریهای خبرنگار آرمان روز از مسئولان راه آهن آذربایجان حاکی از نبود خبری خوش و امیدوار کننده در این زمینه است.
به هر روی بازگشایی مجدد این مسیر می تواند نسخه شفا بخشی برای رونق اقتصادی منطقه حتی کشور باشد، مسیرهای ریلی کشور جانی دوباره پیدا کنند و حوادث تلخی که به خاطر نبود بودجه های کافی بازسازی ریلی رخ می دهد به مدد سرازیر شدن پول های حمل و نقل بین المللی کاهش پیدا کند.
امیدواریم منطقه آزاد ارس بیش از گذشته پر رونق شده و معیشت مردم منطقه بهتر شود.
نظر شما