بازار - جواد حیران نیا: بر اساس اعلام دولت امارات، «شرکت نیروی الکتریک کره» ساخت اولین رآکتور هسته ای امارات متحده عربی را تکمیل کرد. این نخستین نیروگاه هسته ای در جهان عرب به شمار می رود.
این رآکتور در واقع نخستین سایت تولید انرژی هستهای تجاری در خاورمیانه پس از ایران است.
نیروگاه هستهای برکت (واقع در ۵۳ کیلومتری غرب شهر الرویس ابوظبی) اولین نیروگاه هستهای این کشور با ظرفیت تولید ۵۶۰۰ مگاوات شامل ۴ رآکتور ۱۴۰۰ مگاواتی مدل APR-۱۴۰۰ طراحی شرکت برق کره (KEPCO) از نوع رآکتور آب فشرده پیشرفته است.
در دسامبر ۲۰۰۹، شرکت انرژی هستهای امارات (ENEC) طی قراردادی با شرکت برق کره معروف به کپکو (KEPCO) با رقم پیشنهادی ۲۰ میلیارد دلار، توافق برای ساخت اولین نیروگاه هستهای در امارات متحده عربی صورت گرفت. بنا به قرارداد، ۴ رآکتور مدل APR-۱۴۰۰ به ترتیب ساخته می‌شود.
کار ساخت نیروگاه برکت از سال ۲۰۱۲ میلادی آغاز شده و هم اکنون کار ساخت پروژهای واحد دو ۹۲ درصد، واحد سه ۸۱ درصد و واحد چهار ۶۶ درصد پیشرفت داشته است. شرکت کره‌ای الکتریک پاور می‌گوید با دولت امارات برای یک پروژه هستهای دیگر در نزدیکی مرز این کشور با عربستان سعودی به توافق رسیده است.
آنطور که اعلام شده واحد ۱ «مجتمع برکت» در ماه می سوخت گذاری هسته ای خواهد شد.. اهمیت تأسیس برای سازنده آن یعنی کره جنوبی به اندازه ای بود که «مون جائه این» رئیس جمهوری کره جنوبی نیز در مراسمی به مناسبت تکمیل این تاسیسات شرکت کرد.
واحد یک نیروگاه برکه قرار بود در سپتامبر ۲۰۱۷ به بهره‌برداری برسد، اما شرکت انرژی اتمی امارات با انتشار بیانیه‌ای در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۶ اعلام کرد که به دلیل زمان‌بر بودن «روند اطمینان‌یابی از امنیت سایت مطابق با استاندرادهای جهانی»، این پروژه به تعویق می‌افتد. شرکت کره‌ای به امارات تضمین داده که تأسیسات هستهای موضوع قرارداد از نوع موسوم به «واحد نسل سوم» به طراحی مدرن است که در کشورهای پیشرفته از جمله آمریکا و بریتانیا استفاده می‌شود.
چراغ سبز آمریکا به امارات برای ساخت نیروگاه هسته ای
در توافقی که در سال ۲۰۰۹ میان امارات و امریکا در خصوص همکاری هسته ای و ساخت نیروگاه هسته ای از سوی امریکا در امارات منعقد شد امارات «استاندارد طلایی» را پذیرفت. استاندارد طلایی به معنای پذیرش عدم غنی سازی اورانیوم و عدم بازفرآوری سوخت هسته ای است که کاربردی دوگانه دارند و می توانند در تولید بمب مورد استفاده قرار گیرند.
بر اساس توافق ۱۲۳ آمریکا موسوم به «بهره گیری از انرژی اتمی» که در سال ۱۹۴۵ میلادی تصویب و در سال ۱۹۵۴ اصلاح شده است، همکاری بین شرکتهای خصوصی و دولتی توسعه دهنده توانمندی اتمی با کشورهای خارجی تابع برخی ملاحظات است. از جمله این ملاحظات عدم توسعه چرخه غنیسازی، تأمین سوخت رآکتورهای اتمی فروخته شده از شرکتهای بین‌المللی و تصویب ترتیبات جهانی بر نظارت بر برنامه‌های اتمی است.
بر این اساس آمریکا برای آغاز همکاری اتمی با هر کشور، توافقنامه‌ای را برای رعایت الزامات فوق به امضا رسانده و این توافقنامه به تصویب مراکز تصمیمگیری داخلی از جمله کنگره رسیده و پس از ۹۰ روز اجرایی می‌شود.
آمریکا تاکنون با ۲۸ کشور این توافقنامه را امضا کرده است. از جمله می‌توان به توافق با مصر در سال ۱۹۸۱، ترکیه در سال ۲۰۰۸ و امارات در سال ۲۰۰۹ اشاره کرد. هم اکنون امارات بزرگترین برنامه نیروگاهی در حوزه هستهای را با ساخت ۴ راکتور هستهای در «مجتمع برکت» با تکنولوژی کره جنوبی در دست اقدام دارد که می‌تواند در سال ظرفیتی نزدیک به ۵۰۰۰ مگاوات ساعت را در اختیار این کشور قرار دهد.
بر اساس این توافق، کشورهایی که از تکنولوژی هسته ای امریکا و سوخت هسته ای این کشور بهره می برند تعهدات و محدودیتهایی را نیز می پذیرند.
اهداف امارات از ساخت نیروگاه هسته ای
امارات متحده عربی حدود شش درصد ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد با این وجود این شیخ نشین اعلام کرده که در تلاش است تا از وابستگی اش به سوخت های فسیلی بکاهد و استفاده از منابع پاک تر انرژی را دنبال کند.
مقرر است واحد یک نیروگاه برکت تولید برق را آغاز کند. سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات متحده عربی، ماه سپتامبر گفته بود که «واحد ۱ برکت» نخستین نیروگاه هسته ای از چهار نیروگاهی است که قرار است تا سال ۲۰۲۱ به بهره برداری برسد. تخمین زده می‌شود که نیاز برق امارات از ۱۵٫۵ گیگاوات به بیش از ۴۰ گیگاوات در سال ۲۰۲۰ برسد.
ساخت این چهار تاسیسات حدود ۲۵ میلیارد دلار تخمین زده شده است و در مجموع ۵۶۰۰ مگاوات برق تولید خواهد کرد.
دولت امارات انتظار دارد با راه اندازی هر چهار واحد نیروگاه «برکت» تقریبا ۲۵ درصد برق مورد نیاز آن کشور تامین شود.
امارات با وجود در اختیار داشتن ذخایر نفتی، هم اکنون بخش مهمی از انرژی مورد نیاز خود برای تولید برق را از طریق واردات گاز تأمین می‌کند. بر این اساس «سهیل المزروعی» وزیر انرژی و صنعت امارات گفته بود «انرژی هستهای بهترین گزینه برای تامین نیازهای فزاینده انرژی کشور است.»
در سال ۲۰۱۳، امارات ۱۰۶ تریلیون وات برق تولید کرد. ۹۹ درصد از این ظرفیت از طریق گاز تهیه شد که امارات برای تأمین مقداری از آن به خارج وابسته است. ظرفیت تولیدی این کشور ۱۹ گیگاوات است. تقاضا برای برق به سرعت در حال افزایش است. امارات پیشتر برنامه‌ای برای واردات ۱۰۰۰ مگاوات برق از ایران داشت. این کشور برای تولید آب شیرین خود به صورت کامل به برق وابسته است.
رقابت هسته ای در جهان عرب
از میان کشورهای عربی، عربستان سعودی و مصر نیز تاکنون اعلام کرده‌اند که طرح‌هایی برای تولید انرژی هستهای دارند.
در دسامبر سال ۲۰۰۶، نیز شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس - کویت، عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، قطر و عمان - اعلام کردند که شورا قصد دارد مطالعاتی درباره استفاده صلح‌آمیز از انرژی هستهای انجام دهد. فرانسه اعلام کرد حاضر است در این پروژه همکاری کند.
این کشورها در مجموع سالیانه ۵۲۰ میلیارد کیلووات (۲۰۱۲) برق از نفت و گاز تولید می‌کنند و رشد سالیانه مصرف برق آنها نیز از پنج الی هفت درصد است. کشورهای حوزه خلیج فارس در مجموع ۹۰ گیگاوات ظرفیت نصب شده و یک شبکه توزیع مشترک، به غیر از عربستان، دارند. تقاضا برای سیستم آب‌شیرین‌کنی نیز در این کشورها که اکنون با سوخت نفت و گاز کار می‌کند، در حال افزایش است.
عربستان قصد دارد تا برای رهایی از وابستگی به انرژی فسیلی و نیز برای پیشی گرفتن از رقیب منطقه‌ای خود یعنی ایران، ظرف ۲۵ سال آینده با صرف هزینه‌ای بیش از ۸۰ میلیارد دلار دست کم ۱۶ رآکتور هستهای بسازد.
در این راستا اخیراً «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی یک رآکتور تحقیقاتی در شهر ملک عبدالعزیز رونمایی و آنرا افتتاح کرد. افتتاح اولین رآکتور تحقیقاتی در عربستان سعودی توسط «محمد بن سلمان» در شرایطی اتفاق افتاد که هنوز هیچ توافقی میان واشنگتن و ریاض درخصوص ماهیت فعالیت‌های هستهای عربستان سعودی به امضا نرسیده است.
عربستان در مذاکرات با آمریکایی اعلام کرده است حاظر نیست «استاندارد طلایی» موجود در توافق ۱۲۳ آمریکا را بپذیرد. مهمترین مسأله در این بین بحث غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری سوخت هستهای است که امکان استفاده دوگانه (dual-use technologies) را می‌دهد.
بر اساس قانون آمریکا، این کشور اجازه ندارد فناوری هستهای را بدون دریافت تضمین برای استفاده صلح آمیز از آن به یک کشور خارجی بفروشد. بر این اساس همکاری شرکتهای امریکایی با عربستان مستلزم انعقاد توافق ۱۲۳(۱۲۳ Agreement) با این کشور است.
نگرانی از برنامه هسته ای امارات
به دنبال افتتاح نیروگاه هسته ای برکت امارات، «پائول دورفمن» مشاور هسته ای سابق دولت انگلیس اعلام کرد، نیروگاه برق هسته ای برکت امارات فاقد ویژگی های ایمنی و تهدیدی برای محیط زیست است و می تواند بخشی از برنامه های امارات برای توسعه تسلیحات هسته ای باشد. وی اظهار داشت: این نیروگاه ممکن است به سرنوشت چرنوبیل مواجه شود.
فاجعهٔ چرنوبیل یک حادثهٔ هستهای بود که در ۶ اردیبهشت ۱۳۶۵ (۲۶ آوریل ۱۹۸۶) در راکتور هستهای شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل در نزدیکی شهر پریپیات و در شمال اوکراین رخ داد.
دانشمندان راکتورهای هسته ای امارات را خطری برای ایجاد رقابت تسلیحات هسته ای در خاورمیانه و هدفی برای اشاعه هسته ای می دانند. برخی معتقد هستند امارات ساخت این نیروگاه هسته ای را با هدف تولید برق مورد نیاز خود اعلام می کند و این امکان وجود دارد که انگیزه ساخت آن پشت یک طرح ساده پنهان شده باشد و آنها به جد به دنبال اشاعه هسته ای هستند.
این موضوع در حالی است که امارات پیشتر تاکید کرده است که این کشور متعهد به تامین بالاترین استانداردهای ایمنی، امنیتی و عدم اشاعه هسته ای است.
امارات از سویی دیگر دیدگاه دولت قطر را در مورد اینکه این نیروگاه یک تهدید برای امنیت دوحه و محیط زیست قطر است، رد کرده است.
افزایش انتقال مواد رادیواکتیو از طریق منطقه خلیج فارس در زمان عملیاتی شدن نیروگاه می تواند خطر انفجار یا شکست مواد را افزایش دهد.
انتشار مواد رادیواکتیو بر اثر برخوردهای ناگهانی به راحتی می تواند در مراکز زیستی مردم در سواحل خلیج فارس تکثیر شود و تاثیر مخربی را بر روی اکوسیستم این منطقه بگذارد.
در خصوص نیروگاه برکت و بر اساس گزارشهای کارشناسی باید در نظر داشت که تغییرات اقلیمی تحت تاثیر فعالیت نیروگاه هسته ای امارات قرار می گیرد و حتی دمای بسیار زیاد منطقه بر روی سیستم خنک کننده آن تاثیر می گذارد.
کمیته بین المللی تغییرات آب و هوایی اعلام کرده است که رویدادهای تغییر سطح آب دریا امروزه بیشتر اتفاق می افتد و این یعنی نیروگاه های برق هسته ای ساحلی مانند برکت متاثر از افزایش سطح آب و جزر و مد است.
میانگین بالای دمای آب دریا در خلیج فارس همچنین می تواند خنک کردن راکتور با استفاده از آب دریا را دشوارتر کند. هزینه حادثه چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ در شوروی سابق اخیرا حدود ۲۳۵ میلیارد دلار تخمین زده شد.
همچنین با توجه به سیاستهای ماجراجویانه ابوظبی در منطقه خطر احتمال حملات پهپادی به نیروگاه هسته ای توسط برخی گروه ها از سوی برخی کارشناسان مطرح می شود.
نظر شما