بازار؛ گروه بین الملل: قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) به همراه آمریکا با موضوع درخواست از ایران برای همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ۳۰ رأی موافق، ۲ رای مخالف روسیه و چین و ۳ رای ممتنع هند، پاکستان و لیبی به تصویب شورای حکام رسید.
«محمدرضا غائبی» سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران، ضمن محکومیت شدید این اقدام با انگیزه سیاسی و مغرضانه از سوی برخی از کشورهای عضو شورای حکام، مواضع ایران را در این خصوص گوشزد کرد.
متعاقب این اقدام ایران اعلام کرد به فعالیت تمامی دوربینهای فراپادمانی خاتمه خواهد داد. محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در این خصوص اعلام کرد: ما به فعالیت تعدادی از دوربینهای فراپادمانی خاتمه دادیم، به فعالیت بقیه هم خاتمه خواهیم داد. تعداد این دوربین ها، ۱۷، ۱۸ عدد است.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا آمریکا به چشم انداز احیای برجام متعاقب تحولات اخیر پرداخته است که در ادامه می خوانید.
پروفسور ویلیام اورمان بیمن (William O. Beeman) استاد دانشگاه مینه سوتا است. وی همچنین از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا را برعهده داشته است. بیمن پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. وی دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چندین جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و غیره بسیار مشهور است.
*قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران صادر شد. ارزیابی شما از این قطعنامه چیست؟
آژانس بین المللی انرژی اتمی یک سازمان مجری نیست. این یک سازمان نظارتی است. آخرین گزارش ادعا می‌کند که مواد هسته‌ای گزارش‌نشده و در سایت‌هایی که توسط آژانس نظارت می‌شوند وجود دارد.
آژانس بین المللی انرژی اتمی قدرتی جز گزارش دادن ندارد. بنابراین، اکنون بر عهده شورای امنیت است که این اطلاعات را بگیرد و بر اساس آن عمل کند. آژانس نمی تواند ایران را به انجام کاری بخواهد، فقط شورای امنیت می تواند این کار را انجام دهد. سیاست اساسی در این زمینه، معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) است. این بر عهده شورای امنیت است که تعیین کند آیا این مواد هسته ای گزارش نشده نقض NPT است یا خیر.
*برخی معتقد هستند که لحن این قطعنامه چندان تند نبود و واکنش ایران به آن نیز چندان شدید نبود و راه برای مذاکرات «برد-برد» هنوز باز مانده است. ارزیابی شما چیست؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه‌های اخیر در برخورد با ایران «دیپلماتیک» بوده و به گزارش‌های دقیق یافته‌های بازرسی خود پایبند بوده است. این برخلاف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که در زمان یوکیا آمانو فقید مدیریت می‌کرد، که به گمان من، مرتباً از اختیارات خود برای صدور نتایج غیرمجاز درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تجاوز می‌کرد.
تفاوت مدیریت آمانو و مدیر فعلی، رافائل گروسی، قابل توجه است. گروسی بیشتر به ماموریت ویژه آژانس بین المللی انرژی اتمی پایبند بوده است. به همین دلیل است که لحن قطعنامه های زیر نظر ریاست وی ملایم تر به نظر می رسد.
*نشست بعدی شورای حکام حدود سه ماه دیگر است. با توجه به قطعنامه فعلی آیا مذاکرات احیای برجام پیش از نشست آینده شورای حکام برگزار می شود و به نتیجه می رسد؟
برجام به NPT پیوند خورده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبق برجام موظف شد به بازرسی‌های خود از تأسیسات هسته‌ای و مواد هسته‌ای ادامه دهد، اما تصمیمات و قطعنامه‌های آژانس هیچ تأثیر مستقیمی بر برجام ندارد. این نهاد فقط گزارش می دهد. این برعهده امضاکنندگان برجام است که این اطلاعات را بگیرند و تصمیم بگیرند که در چارچوب برجام چه کاری انجام دهند. این شورای امنیت است که تصمیم می گیرد چگونه اطلاعات آژانس بین المللی انرژی اتمی بر پایبندی ایران به NPT تأثیر می گذارد.
*این ارزیابی وجود دارد که دولت بایدن تا انتخابات میان دوره ای کنگره در خصوص برجام در حالت «بی تصمیمی» قرار دارد. چرا که ممکن است هر گونه توافق با ایران آثار منفی بر نتایج این انتخابات بگذارد. از سوی دیگر ارزیابی می شود که ایران نیز معتقد است تا ماه نوامبر باید صبر کرد تا وضعیت بایدن در ساختار داخلی آمریکا و احتمالا در انتخابات آینده ریاست جمهوری مشخص شود. چرا که این انتخابات تا حدی روشن کننده وضعیت آینده بایدن است. ارزیابی شما چیست؟
ایالات متحده احتمالاً پیش از انتخابات میان دوره ای نوامبر، برجام را حل و فصل نخواهد کرد. عواقب آن برای پرزیدنت بایدن و حزب دموکرات به طور بالقوه بسیار منفی است. مهم نیست که چه تصمیمی گرفته شود، پرزیدنت بایدن و حزبش به شدت مورد حمله جمهوری خواهان قرار خواهند گرفت، با تعداد زیادی جعل و اتهامات نادرست. بهتر است دولت بایدن کاری انجام ندهد.
*با توجه به روند کنونی تحولات آینده برجام را چگونه ارزیابی می کنید؟
این مذاکرات متوقف شده است و در واقع ایران راه هایی برای دور زدن تحریم های اعمال شده توسط برجام پیدا کرده است و ایالات متحده به دنبال راه دیگری بوده است. اجرای دقیق تحریم ها عرضه جهانی نفت را محدود می کند و با افزایش قیمت گاز در سراسر جهان، بهتر است فرآورده های نفتی ایران به بازارهای بین المللی وارد شود.
