پتروشیمی نمین و معمای توسعه؛ پول بهتر است یا ثروت؟

سیدمصطفی جمشیدی؛ بازار:احداث "پتروشیمی نمین" سوالات متعددی پیش روی افکار عمومی قرار داده و به مواجهه ما با روی دیگری از «معمای توسعه» منجر شده است. بیم و امیدی که با آن غریبه نیستیم.

قدمت ادبیات توسعه در جامعه ما به فراتر از یک قرن می‌رسد. انقلاب مشروطه، نخستین ورود جدی ما به مقوله توسعه بود که به ترسیم افقی امیدبخش و آغاز تلاشی گسترده برای تحقق آن انجامید. اما واقعیات تطابق چندانی با انتظارات نداشت. برنامه‌های توسعه در پهلوی اول و دوم، هرگز پشتوانه مردمی نیافت و به هزار و یک علت پیدا و پنهان به شکست انجامید و انقلاب ۵۷ نقطه پایان آن بود.

بعد از انقلاب، برنامه‌های توسعه با رویکردی متفاوت در دستور کار قرار گرفت. نقشه راهی که حالا در ایستگاه هفتم قرار گرفته است. صرف‌نظر از نقاط ضعف و قوت برنامه‌های توسعه، فهم ما از امر توسعه همواره محل بحث بوده و شاهد گسست فکری در فهم آن هستیم. پایِ توسعه در این جغرافیا می‌لنگد و زمینه‌های تاریخی، سنتی و فرهنگی آن قابل شناسایی است. چالش‌های جهانی نظیر دغدغه‌های زیست‌محیطی و کمبود آب هم بر پیچیدگی ماجرا افزوده است.

پتروشیمی نمین در این فضا سربرآورد و بانیان و حامیان، تابلوی سرمایه‌گذاری میلیاردی، اشتغال‌زایی چند صدنفری و توسعه اقتصادی را بالا بردند. اما آیا موضوع به این موارد ختم می‌شود؟

اگر فقط یک هدف برای توسعه متصور شویم، همانا پدید آوردن امکان و شرایط بهتر برای زندگی انسان است. انسان معاصر دهه‌هاست «فهم پوزیتیویستی» از فرآیند توسعه را در تاریخ دفن کرده و گزاره کاپیتالیستی «پول، همه‌چیز است» را زیر سوال برده است. چرا که هزینه سنگینی بر دوش بنی‌بشر نهاد و خواب دولتمردان در چهارگوشه جهان را آشفته ساخت.

در این مختصات، دست‌اندرکاران و مسئولان دخیل در احداث پتروشیمی نمین را به درنگ، تامل، دوراندیشی، توجه به دغدغه‌های آبی و زیست‌محیطی شهروندان و پاسخگویی دعوت می‌کنیم. به قول پدرانمان «یوز اؤلچوب، بیر بیچک» تا فردا انگشت به دندانِ حسرت، نگزیم.