بازار، گروه استانها: دامداری طی سال‌های اخیر با تلاطم‌ها و مشکلات متعددی روبرو است از خشکسالی و عدم توانمندی در تأمین نهاده‌های دامی تا مشکلات واردات، دو نرخی بودن ارز، ایجاد فساد و عدم صرفه اقتصادی تولید برای دامداران همگی دست به هم دادند تا دشواری‌ها برای دامداران کشورمان و بالتبع استان خشک سمنان، افزون گردد.
برای مقابله با آثار خشکسالی البته راهکارهایی نیز در نظر گرفته می‌شود اما این راهکارها تنها در سایه همراهی علم و صنعت یا همان تولید است که می‌تواند اثرگذار باشد امروز متأسفانه حلقه مفقوده ای در بین بخش‌های علمی و تولیدات دانشگاهی با بهره برداری سطح در بخش دامداری وجود دارد که با شعار سال مد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی مغایر است.
از سوی دیگر البته ارز چند نرخی، فساد در توزیع نهاده‌های دامی، گران شدن نهاده‌ها، عدم تناسب بین هزینه‌های تولید و درآمدهای دامداری‌ها و … از دیگر مسائلی است که کار دامداری را برای بهره برداران این عرصه دشوار کرده است.
برای بررسی بیشتر مسائل مرتبط با خشکسالی و همچنین ارز ترجیحی با امیر کدخدایی دکترای امور دام، کارشناس حوزه دامداری و محقق حوزه گاو شیری که برای حضور در کنفرانس علمی تنش‌های گرمایی و آثار منفی آن بر دامداری و تولید شیر به شاهرود سفر کرده، به گفتگو نشستیم.
* حلقه وصل بین دانش و دامداری‌ها وضعیت چطور است؟ آیا جهاد و مرکز تحقیقات توانستند کاری کند که نتایج تحقیقات کسانی مانند شما کارشناسان این عرصه در سطح دیده شود؟
در واقع همچنان زنجیره بین دانشگاه و صنعت آن طور که باید این دو را به یکدیگر متصل کند وجود ندارد اما نسبت به سال‌های گذشته خیلی بهتر شده است و در واقع بعضاً شاهد هستیم که این خلاء با حضور شرکت ای خصوصی بر طرف می‌شود به عبارت دیگر شرکت‌های خصوصی متوجه شده‌اند برای اینکه بخواهند کار کنند و از لحاظ صنعتی و اقتصادی نیز نقش آفرینی کنند، خودشان باید آستین بالا بزنند، آگاهی دامداران را بالا ببریند و به همین دلیل مجبور به برگزاری سمینارها هستند تا به بیان مباحث علمی روز دنیا به صورت ساده برای فعالان این عرصه بپردازند.
ارز چند نرخی، فساد در توزیع نهاده‌های دامی، گران شدن نهاده‌ها، عدم تناسب بین هزینه‌های تولید و درآمدهای دامداری‌ها و … از دیگر مسائلی است که کار دامداری را دشوار کرده است
این تلاش‌ها انجام می‌شود تا بتوانیم اطلاعات علمی که در مقالات علمی وجود دارد و دسترسی برای همگان میسر نیست را به فعالان این عرصه منتقل کنیم و دامداران بتوانند از همین فردا صبح این اطلاعات علمی استفاده کنند. این حرکت صرفاً در بعد تئوری انجام نمی‌شود بلکه بسیار کاربردی است و می‌توان از این اطلاعات در عرصه کار استفاده کرد.
* در این بین برای عدم اتصال موفق دانش و صنعت می‌توان به دامدار هم خرده‌ای گرفت یا صرفاً این مسئله از وظایف دولت به شمار می‌رود؟
در شرایط کنونی بیشترین خرده به دولت گرفته می‌شود تا دامپروران چرا که دامپروران به عنوان قشر تولید کننده محسوب می‌شوند. دامپروران در حال تولید پروتئین، شیر، گوشت و لبنیات هستند و نقش مهمی دارند.
در واقع باید این‌طور گفت که یکی از اصول اولیه پیشرفته بودن کشورها بر اساس میزان تولید پروتئین حیوانی سنجیده می‌شود لذا هر چه کشور صنعتی تر باشد میزان تولید پروتئین حیوانی نیز بالاتر است این تولید به مردم آن کشور با قیمت پایین‌تر می‌رسد و منجر به رشد جامعه خواهد شد ما متاسفانه مشکلات دولتی زیادی داریم از جمله نهاده‌ها و ارزهایی که پرداخت می‌شد اما همه دامداران نمی‌توانند از آن استفاده کنند.
* بله یارانه‌ها در واقع قرار است هدفمند شود
در ۱۰ روز گذشته بحث حذف یارانه‌ها اتفاق افتاده است که وقتی سخن از حذف یارانه به میان می‌آید یعنی حذف یارانه جو، ذرت و سویا و شاید عموم مردم ندانند این یعنی چه؟ اما فعالان دامداری می‌دانند حذف اینها چه تاثیری بر اقتصاد مبتنی بر دام می‌گذارد هر چند علی رغم این موضوع باید این کار انجام می‌شد و یارانه حذف می‌شد تا تولید مقرون به صرفه باشد با کالاهایی که اکنون هم قیمت کالاها در سطح بین المللی است و قابلیت رقابت قطعاً در این حوزه بالا می‌رود اما در اجرای این طرح باید خیلی از موارد هماهنگ و اصلاح شود که تا کنون انجام نشده است.
* در مورد خشکسالی و آثار آن در دامداری توضیح دهید؟
معضل خشکسالی نه تنها در ایران بلکه در آمریکا، اروپا و سایر کشورها بحث گرمایش زمین و خشکسالی وجود دارد. در زمان خشکسالی بعضی از منابع علوفه‌ای که به صورت خدادادی در کشورها وجود دارد کاهش پیدا می‌کند که اینها قوت غالب دامپروری به ویژه دامپروری های سنتی هستند که سهم زیادی از تولید پروتئین حیوانی اعم از گوشت، شیر و لبنیات را به خود اختصاص دادند.
زنجیره بین دانشگاه و صنعت آن طور که باید این دو را به یکدیگر متصل کند وجود ندارد
با وجود خشکسالی نیازمند علوفه هستیم که و وقتی نیاز باشد، باید واردات علوفه از منطقه دارا به سمت منطقه کمتر برخوردار حرکت کنیم لیکن باید تاکید کرد که قطعاً خشکسالی در بحث تولید و دامپروری اثر منفی دارد و تولید پروتئین و امنیت غذایی کشور نیز به طبع آن به خطر می‌افتد.
* این موضوع می‌تواند در سلامت کل جامعه نیز خطر آفرین باشد؟
وقتی که میزان مصرف شیر کاهش می‌یابد در ۲۰ سال آینده ضرر آن در جامعه مشهود می‌شود وقتی جامعه‌ای با ستون فقرات نامناسب و کمبود کلسیم در بدن افراد ایجاد می‌شود و سلامت دهان و دندان نیز از جمله معضلاتی است که در دهه‌های بعدی مشهود می‌شود.
* شما برای سخنرانی درباره تنش گرمایی به شاهرود امدید درباره این موضوع توضیح دهید
تنش گرمایی در واقع همان اثرگذاری گرما بر عملکرد دام و تولید شیر است که عوامل متعددی مانند گرمای هوا، رطوبت، وزش باد و مکان دامداری و … در آن دخیل است و البته آثار و علائمی نیز دارد مانند افزایش تعداد تنفس دام، عدم تمایل به خوراک، کاهش شیر، هراس از نزدیک شدن انسان و… که متاسفانه ضررهای هنگفت مالی نیز در سال به بسیاری دامداری‌های ما در کشور وارد می‌سازد که بعضاً می‌توان به راهکارهای ساده ای آن را کاهش داد لذا این کنفرانس با همراهی هلدینگ پارسا برگزار شد تا بتوانیم راهکارهای کاهش مشکلات دامداران را به آنها بیان کنیم.
همچنین باید گفت رنج آسایش دام گاو شیری دمای هوای ۱۵ الی ۲۵ سانتی گراد است و کشوری مانند آمریکا سالانه یک میلیارد دلار از بابت تنش گرمایی ضرر می‌کند هر چند آمار دقیقی در کشورمان وجود ندارد اما مطمئناً میزان خسارات وارده در ایران نیز چشم گیر خواهد بود.
رنج دمای مناسب دام با فاکتوری به نام تی اچ آی سنجیده می‌شود که فرمول ساده نیز دارد و بر مبنای دمای هوا، رطوبت و … سنجیده می‌شود و البته در مناطق مختلف با یکدیگر تفاوت‌هایی نیز دارد اما به صورت میانگین عدد مناسب آن را ۷۱ یا ۷۲ در نظر می‌گیرند یعنی بازه ای که گاو شیری و دام بهترین حالت را دارد اما با بررسی وضعیت آب و هوا برای مثال در همین شهر شاهرود، نشان می‌دهد که در سال جاری چه میزان تنش گرمایی را برای دام‌ها داشته ایم.
* چطور می‌توان آن را فهیمد؟ و وضعیت شهری مانند شاهرود چگونه است؟
متاسفانه ما بر این تصور هستیم که چون هوا برای خودمان خوب است پس برای دام‌ها خوب است در حالی که به هیچ وجه این صحبت درست نبوده و پایه علمی ندارد از طرف دیگر گاو علائمی را نشان می‌دهد که در بالا نیز به آن اشاره کردیم و از همه مهمتر کاهش شیر محسوب می‌شود.
معضل خشکسالی نه تنها در ایران بلکه در آمریکا، اروپا و سایر کشورها بحث گرمایش زمین و خشکسالی وجود دارد
بررسی هواشناسی شاهرود نشان می‌دهد که در روز اول فروردین ماه سال جاری درصد شاخص تی اچ آی ۵۶ بوده و زمانی که دما ۱۳ درجه سانتی گراد اعلام شده است اما روز دوم به یک باره شاخص به ۶۵ درصد می‌رسد و در روز شانزدهم فروردین ماه به عدد بسیار بالای ۷۴ نیز می رسیم که قطعاً اگر بررسی صورت گیرد در این روز میزان شیر تولیدی در شاهرود از تمام روزهای آن حوالی کمتر بوده است.
تنش گرمایی در دمای ۲۲ درجه و رطوبت ۵۰ درصد برای مدت هشت ساعت می‌تواند ۱.۱ کیلوگرم از شیر یک گاو را کاهش دهد و این در سطح یک گاوداری یا در سطح یک شهرستان و استان رقمی بسیار چشم گیر محسوب می‌شود لذا باید با افزایش ارتفاع سقف، ساخت بهار بندها به جهت شرق به غرب که در ۸۰ درصد روز بتواند سایه‌ای در محل نگهداری دام‌ها ایجاد کند، افزایش تاج بهار بندها، استفاده از مه پاش ها برای پاشیدن آب به سمت پشت گاو و استفاده از خوراکی که تولید گرمای کمتری در بدن کند اما پروتئین و چربی کافی را نیز بدهد، از جمله راهکارهای کاهش تنش حرارتی است.
نظر شما