توسعه زراعت چوب راهکار تامین نیاز بازار| زارعان گلستانی تمایلی به کشت اوکالیپتوس ندارند

مریم رضایی؛ بازار: بحث تامین چوب به خصوص در کشورهای کم برخوردار از جنگل مانند ایران دارای اهمیت است. تامین چوب کشور در دهه‌های اخیر همیشه با چالش‌های فراوانی روبه رو بوده است. افزایش مصرف چوب به عنوان ماده اولیه بسیاری از وسایل روزانه زندگی انسان از یک طرف و سرانه کم جنگل‌ها برای هر فرد در ایران از سوی دیگر همیشه این دغدغه مندی را ایجاد کرده که این ماده اولیه چگونه باید تامین شود؟

طرح تنفس جنگل در سال‌های اخیر و ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال کشور باعث شده زراعت چوب به عنوان یکی از راه‌های تامین چوب مورد نیاز کشور، بیشتر از گذشته مطرح باشد. زراعت چوب به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی تامین چوب کشور با اهدافی چون کاهش فشار برداشت چوب از جنگل‌ها، کاهش واردات و ارتقا سطح معیشت زارعان و گسترش فعالیت صنایع تبدیلی چوب و تقویت ظرفیت کارخانجات از سوی مسئولان و کارشناسان اهل فن مطرح است اقدامی شکیل و خوشنام که بیشتر از کاربردی بودن آن به جلسه‌های مدیران رنگ و بوی دیگری داده است و روی کاغذ بسیار رو به جلو گام برداشته در حالی که در عمل هنوز گام‌های ابتدایی را بر می‌دارد.

گلستان مستعد توسعه زراعت چوب
استان گلستان به عنوان یکی از مناطق دارای استعداد برای توسعه زراعت چوب همواره مطرح بوده است و بسیاری از کشاورزان با زراعت چوب به خصوص صنوبر کاری آشنایی دارند. در این استان فرصت‌های مناسبی برای افزایش تولید کمی و کیفی زراعت چوب وجود دارد. با این حال زارعان گلستانی با توجه به تجربه تلخی که سال ۸۶ از سر گذرانده‌اند تمایلی به زراعت چوب با گونه اکالیپتوس ندارند چراکه سرمای بی سابقه آن سال، نگاه کشاورزان را نسبت به کشت این گونه با نگرانی‌هایی همراه کرده است و تمایل برای کشت اکالیپتوس بسیار کمتر است از طرفی زراعت چوب با گونه پالونیا هم در اول راه قرار دارد و زارعان با حساسیت و احتیاط بیشتری نسبت به کاشت این گونه اقدام کرده‌اند.

طرح تنفس جنگل در سال‌های اخیر و ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال کشور باعث شده زراعت چوب به عنوان یکی از راه‌های تامین چوب مورد نیاز کشور، بیشتر از گذشته مطرح باشد

بررسی‌های مختلف در بین جوامع محلی نشان داده است که در مسائل اقتصادی و اجتماعی، حمایت و پشتیبانی از کشاورزان، نوع گونه و روش کاشت و وجود زیر ساخت‌های مناسب به عنوان شاخص‌های اصلی برای ترغیب کشاورزان شناسایی شده است معیشت خانواده‌ها یکی دیگر از مسایلی که در این زمینه همیشه کشاورزان را مورد تردید قرار داده است. زمان برداشت بلند مدت نسبت به محصولات کشاورزی و خرید تضمینی چوب از دیگر دغدغه‌های زارعان است.

نبود حمایت‌های مالی از سوی بانک‌ها و فقدان تامین نهاده‌های زراعت چوب هم مزید علت است تا کشاورزان تمایل بیشتری به صورت سنتی به کشت محصولات کشاورزی داشته باشند، چرا که درآمدی منظم و سالانه دارد و هم اینکه با روش کشت و کار آشنایی دارند و به همین دلایل علاقه‌مندی زیادی از خود در خصوص زراعت چوب به عنوان اقدامی نوین نشان نمی‌دهند.

چالش های پیش رو
یکی از چالش‌های مهم در زراعت چوب در طرح‌های پیش رو نبودن برنامه‌های آموزشی و ترویجی در افزایش سطح کشت در بین کشاورزان است. برنامه‌های آموزشی توسط کارشناسان و پشتیبانی‌های میان مدت برای کشاورزان می‌تواند پتانسیل‌های بالقوه زراعت چوب را به بالفعل تبدیل کرده و باعث افزایش سطح کشت در گلستان شود.

پشتیبانی‌های اجرایی توسط دستگاه‌های مرتبط به زراعت چوب و بررسی‌های بیشتر بخش کارشناسی در خصوص عوامل ترغیب کشاورزان به این کار در زمین‌های کشاورزی و مستثنیات علاوه بر صرفه‌های اقتصادی برای کشاورز می‌تواند در سال‌های آتی فشار را از جنگل‌های طبیعی و هیرکانی کاهش دهد.