بانک مرکزی در ابتدای قرن درجا زده است| صادرات نیروی انسانی بجای محصولات دانش بنیان فاجعه بار می شود

مهران ابراهیمیان؛ بازار: در بخش اول مصاحبه با محمدرضا طلایی رئیس کمیسیون فاوای اتاق ایران رئیس مرکز تجارت ایرانیان در امارات سعی کردیم به سئوالاتی چون «اقتصاد دانش بنیان در جهان و ایران دارای چه ملزوماتی است؟»، «مشکل کند بودن فضای کسب و کار در دانش بنیان شدن اقتصاد کجا است؟»، «قوانین چه ایرادی دارند که نمی توان صادرات محصولات دانش بنیان در حوزه فناوری اطلاعات را توسعه داد» و... پرداختیم که شما می توانید آن را اینجا بخوانید. در بخش پایانی بیشتر متمرکز بر موانع صادرات و اولویت های دولت در امسال برای توسعه صادرات محصولات دانش بنیان می شویم که می توانید آن را در ادامه بخوانید.

محمدرضا طلایی در مراسم افتتاح مرکز تجاری ایران در امارات متحده عربی که با مجوز سازمان توسعه تجارت ایجاد شده‌است، گفته بود امکانات این مرکز برای کسب و کارهای دانش‌بنیان است؛ همزمان مجوزی دیگر تحت عنوان پایگاه صادراتی محصولات و خدمات دانش‌بنیان هم از صندوق نوآوری و شکوفایی اخذ کردیم که با حمایت رییس صندوق باید ۲۰ شرکت دانش‌بنیان را ظرف ۲ ماه آینده انتخاب و برای ورود به حوزه بازار امارات حمایت کنیم.

وی با اشاره به زیرساخت‌های نرم‌افزاری تدارک دیده‌شده برای مرکز تجاری ایران در امارت، گفته بود: بیش از یک سال کار و مطالعه برای ایجاد مرکز تجاری ایران در امارات انجام شده‌ و اگرچه بحث تجهیز فیزیکی مرکز در کمترین زمان ممکن انجام شد، اما برای ایجاد باشگاه رهبران کسب‌وکار ایران و معرفی یک هزار برند برتر ایرانی، نزدیک به ۲ سال کار شده‌است.

طلایی با اشاره به اینکه باشگاه رهبران کسب و کار ایران، به طور آزمایشی کار خود را آغاز کرده‌است، تاکید کرد: تجار ایرانی می‌توانند در این باشگاه ثبت اطلاعات کنند و در نهایت از خدمات بعدی این مرکز تجاری هیبریدی استفاده کنند که البته این پلتفرم می‌تواند در اختیار سایر مراکز تجاری هم قرار بگیرد.

امارات نه فقط یک کشور که هاب صادراتی در منطقه است.

تجار ما نیز باید با فناوری اطلاعات آشنایی پیدا کنند. محصولات خوبی در کشور وجود دارد اما صنعت packing آن ضعیف است

* اکنون وضعیت صادرات خدمات چگونه است؟ به ویژه آن که شما رئیس کمیسیون فاوا و اقتصاد رسانه اتاق بازرگانی ایران و رئیس انجمن صادر کنندگان نرم افزار هستید.
در اقتصاد جهانی امروز که همه مرزها با ای تی به مراتب کم رنگ تر شده، شرکت های بسیاری وجود دارند که از روی سایت های فری لنسری پروژه های بسیاری را می گیرند و رقم های متفاوتی را هم دریافت می کند اما شخص اعلام نمی کند و ارز را نیز باز نمی‌گرداند. از طرفی تکنولوژی در حال پیشرفت است به طور مثال توکنایز کردن tokenize آثار هنری و پروژه NFT در دنیا به راه افتاده است، نیروهایی در کشور وجود دارند که با خلق یک اثر tokenized شده پنج الی ۱۰هزار دلار درآمد کسب می کند چرا نباید این کار در ایران انجام شود و به جای صادرات خدمات نیروی انسانی صادرات نیروی متخصص را داشته باشیم؟ یا با وجود این که هنرمندان بسیاری در کشور وجود دارند و می توان آثار آن ها را توکنایز و صادر کرد چرا تاکنون اقدامی قابل توجه صورت نگرفته و همچنان هنرمندان محدودی کارهای خود را در فراتر از مرزها به فروش عرضه می کنند؟ در اقتصاد رسانه هم وضع به همین شکل است. تا چه اندازه توانستیم در موسیقی و فیلم و به طور کلی در چارچوب فرهنگ خود درآمد صادراتی ایجاد کنیم؟ با توجه به رفع سریع موانع در مورد مالکیت معنوی و مشکلات قانونی که عرض کردم. می توان با معرفی ایران با ابزار های فناوری درآمد خارجی داشته باشیم به شرط آن که مقدمات اولیه آن فراهم شود.

اگر تجار و بازرگانان از ابزار حوزه فناوری اطلاعات استفاده کنند، صادرات غیر نفتی در کشور توسعه پیدا خواهد کرد. در دنیا آی تی، موتور محرک یا لوکوموتیو قطار اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است. در کشور ما آی تی، واگن آخر این قطار محسوب میشود. می توان به جرات گفت که اگر قوانین محدودیت زا برداشته شود ظرف دو سال درآمد ارزی ما از حوزه ای تی به ۵۰۰ میلیون دلار خواهد رسید.

در دنیا آی تی، موتور محرک یا لوکوموتیو قطار اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است. در کشور ما آی تی، واگن آخر این قطار محسوب میشود. می توان به جرات گفت که اگر قوانین محدودیت زا برداشته شود ظرف دو سال درآمد ارزی ما از حوزه ای تی به ۵۰۰ میلیون دلار خواهد رسید

*یکی از مهمترین معیارها در اقتصاد دیجیتال به عنوان یک فرصت طلایی، تعداد کاربران و فراگیری محصولات تولید در خارج از مرزها و افزایش دامنه عرضه در سراسر جهان است. در حالی که طرح صیانت بیشتر به دنبال محدود سازی تجارت در چارچوب مرزها است، موضع اتاق بازرگانی در این باره چه بود؟ به ویژه که طبق گفته های شما واقعا فرصت های زیادی برای نیروی انسانی متخصص و شرکت های فعال در حوزه ای تی وجود دارد.
آنچه که درباره طرح صیانت در اتاق بازرگانی بحث شد این بود، داشتن چارچوب در این طرح خوب است اما برای یک صادرکننده به منظور معرفی محصول خود در دنیا در صورت بسته شدن پلتفرم های خارجی چه ابزار جایگزینی وجود دارد و مجلس باید پاسخگوی این سوال باشد؟

* در این شرایط می توان ذهنیت صادرات با کشورهای منطقه را در مسئولین با کمک شرکت های دانش بنیان به وجود آورد؟ به ویژه آن که شما مرکز تجاری ایرانیان در امارات را راه اندازی کرده اید که به قول خودتان هیبریدی است. یعنی هم محیطی فیزیکی برای توسعه تجارت است و هم بر بستر فضای مجازی هم کارهای جالبی چون بر گزاری نمایشگاه مجازی در دوران کرونا انجام داده اید.
پیش از این که دیر شود باید اقدام کرد. ما از پتانسیل حضور در بازار های منطقه و بازارهای جهانی در حوزه فناوری اطلاعات برخوردار هستیم و از این ابزار می توان در معرفی ظرفیت های تولیدی و صادراتی استفاده کنیم. هم اکنون در مرکز تجاری ایرانیان در امارات پایگاهی راه اندازی کردیم، شرکت های تجاری و بنگاه‌های اقتصادی می توانند محصولات، خدمات و ظرفیت های خود را معرفی کنند. ما نیز در مرکز تجاری در امارات با بهره مندی از تیم های بازاریابی و مارکتینگ همه را سوق دادیم تا این ظرفیت ها شناسانده شود.

در چهار ماه اخیر با برگزاری رویداد ها و دعوت از تجار ایرانی در مرکز تجاری امارات برنامه شش ماهه را نیز برای ملاقات های تجاری و وبینار ها طراحی کردیم. تجار ما نیز باید با فناوری اطلاعات آشنایی پیدا کنند. محصولات خوبی در کشور وجود دارد اما صنعت بسته بندی و ارائه آن ضعیف است و در عوض باید آن را به کشور دیگر ارسال کنیم تا packing خود را استفاده و آن را صادر کنند. همین حالت در حوزه فناوری اطلاعات کشور وجود دارد یعنی محصولات و خدماتی در حوزه آی تی وجود دارد که نتوانسته ایم با ابزار خوب و مناسب به بازار جهانی معرفی کنیم. اگر این مشکلات مورد بررسی قرار نگیرد، موجب خواهد شد حوزه فناوری اطلاعات در شرکت های دانش بنیان سال های بعد با مشکل مواجه شود.

امروز اگر ربات جراح طراحی و پیاده سازی می شود، این ربات حاصل پیشرفت در فناوری اطلاعات است یعنی دانش پزشکی به همراه ظرفیت های آی تی موجب تقویت این حوزه شده است، در صورت رفع نشدن مشکلات این حوزه و مهاجرت متخصصان حوزه آی تی به کشورهای دیگر افزایش پیدا خواهد کرد، همانطور که رهبر معظم انقلاب این دغدغه را گوشزد کردند و امسال و کرات در بیانات ایشان بر جلوگیری از خروج مغزهای ایران از کشور تاکید شده و نامگذاری شعار امسال به نام تولید، دانش بنیان از درک صحیح موقعیت موجود کشور حکایت دارد.

هدف مرکز تجاری ایران، ایجاد و توسعه روابط اقتصادی ایران و امارات است و ما به عنوان پل ارتباطی برای معرفی ظرفیت های تولیدی -صادراتی کشور در تمام زمینه ها به امارات هستیم و امارات هاب صادراتی منطقه است و هیچ گونه رقابتی بین کشورهای حوزه خلیج فارس و امارات وجود ندارد زیرا این مجموعه تمام زیر ساخت های خود را به سمت هاب تجاری دنیا سوق داده است

*شما به عنوان بخش خصوصی در این حوزه چه قدمی برداشتید؟ به خصوص با ایجاد مرکز تجاری ایران در امارات متحده عربی؟
هدف مرکز تجاری ایران، ایجاد و توسعه روابط اقتصادی ایران و امارات است و ما به عنوان پل ارتباطی برای معرفی ظرفیت های تولیدی -صادراتی کشور در تمام زمینه ها به امارات هستیم و امارات هاب صادراتی منطقه است و هیچ گونه رقابتی بین کشورهای حوزه خلیج فارس و امارات وجود ندارد زیرا این مجموعه تمام زیر ساخت های خود را به سمت هاب تجاری دنیا سوق داده است. شرکت های چند ملیتی در امارات از اقصی نقاط جهان مشاهده می‌شود و می توان از این فرصت به عنوان یک ویترین برای معرفی ظرفیت های تولیدی-صادراتی ایران استفاده کرد در حالی که این موضوع در کشورهای عربی منطقه ازجمله قطر، عربستان و عمان وجود ندارد.

ما می توانیم با استفاده از سرمایه گذاری مناسب و معرفی ظرفیت ها از طریق امارات به بازارهای منطقه ای خوبی و شمال آفریقا دست پیدا کنیم، از طرفی در مرکز تجاری به عنوان اولین مرکز تجاری هیبریدی ایران، هم مکان فیزیکی و زیر ساخت های نرم افزاری را آماده ساختیم و به نحوی از دو روش فیزیکی و مجازی برای معرفی ظرفیت های استفاده می کنیم. بخش معرفی خوب از ظرفیت های تولیدی و صادراتی ایران از طریق مرکز تجاری ایران در امارات موجب جذب سرمایه می شود تا جذب سرمایه گذار برای پروژه های داخلی کشور هم داشته باشیم.

همچنین  برگزاری نمایشگاه های مجازی را در اولویت قرار داده ایم و نه تنها با امارات بلکه با کشورهای منطقه برای برگزاری middle ship online در حال مذاکره هستیم.

رسمیت شناختن روش های نوین صادراتی در حوزه فناوری اطلاعات و روش های نوین ارز آوری برای کشور توسط سیاست گذاران به ویژه در حوزه پولی کشور، ارزش گذاری روی دارایی های نامشهود و بیمه کردن محصولات و خدماتی که تولیدکنندگان دارند اولویت های عاجل برای توسعه صادرات دانش بنیان است

*سه اولویتی که دولت باید در حوزه صادرات محصولات دانش بنیان به آن توجه ویژه و سریع داشته باشد، چیست؟
اول به رسمیت شناختن روش های نوین صادراتی در حوزه فناوری اطلاعات و روش های نوین ارز آوری برای کشور توسط سیاست گذاران به ویژه در حوزه پولی کشور، ارزش گذاری روی دارایی های نامشهود و بیمه کردن محصولات و خدماتی که تولیدکنندگان دارند؛ چرا که امروز کشاورزان می توانند زمین کشاورزی را در برابر سیل و طوفان بیمه کنند، اما ما با وجود سرمایه گذاری برای یک نرم افزار در صورت بروز مشکل، بیمه ای ای نداریم که مانع نابودی سرمایه شود.

اگر در حوزه فناوری اطلاعات، قوانین و مقررات تسهیل شود و روش های جهانی به رسمیت شناخته شود، همان طور که عرض کردم برای پنج سال آینده می توان به رقم ۵۰۰ میلیون دلار صادرات به طور رسمی دست پیدا کرد. البته هم اکنون این مهم در حال وقوع است اما آمار رسمی نیست به طوری که بسیاری از ایرانیان در اقصی نقاط جهان پروژه گرفته و کار می کنند اما رسمی نیست، به دلیل این که از اعلام آن هراس دارند و قوانین کشور دست و پاگیر است.‌

همچنین حذف تمام قوانین و مقررات زاید و دست و پاگیر در حوزه فناوری اطلاعات است. ما در اتاق بازرگانی به همراه تمامی تشکل ها می توانیم در این خصوص کمک کنیم و طرح و ایده های مربوط به آن را نیز ارایه داده ایم. ما در گام نخست آمادگی تهیه نقشه راه توسعه تولید و صادرات حوزه فناوری اطلاعات در اسرع وقت داریم، ثانیا دولت باید سواد دیجیتال خود را افزایش دهد.

ما هنوز در باره صادرات آثار هنری و چگونگی معرفی آن به دنیا کاری انجام ندادیم و این حوزه را به رسمیت نشناختیم در حالی که پتانسیل بسیاری در این زمینه وجود دارد و با مطالعه و باز بینی آمار تجارت آثار هنری در دنیا، سرمایه گذاری در این بخش مشخص می شود

بانک مرکزی هنوز در ابتدای قرن گذشته است در حالی که باید روش های نوین تجارت جدید در دنیا را بپذیرد.

ما باید در حوزه صادرات کاری انجام دهیم که کشور در حوزه صادرات فناوری اطلاعات به سمتی سوق پیدا کند تا نیروی انسانی متخصص تمایلی به خروج از کشور پیدا نکند. در حوزه موشن گرافیک، تولید پادکست ها، تولید آثار هنری می توان از حوزه فناوری اطلاعات استفاده کرد.

ما هنوز درباره صادرات آثار هنری و چگونگی معرفی آن به دنیا کاری انجام ندادیم و این حوزه را به رسمیت نشناختیم در حالی که پتانسیل بسیاری در این زمینه وجود دارد و با مطالعه و باز بینی آمار تجارت آثار هنری در دنیا، سرمایه گذاری در این بخش مشخص می شود.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری چرا تمامی شرکت های حوزه آی تی را به عنوان دانش بنیان نمی پذیرد در حالیکه پایه اصلی فعالیت اقتصادی دنیا، پزشکی و هوا فضا، آی تی است.

دغدغه اصلی مربوط به معافیت مالیاتی را حذف کنند و تمامی شرکت های آی تی از طراحی سایت تا پروژه CRM باید دانش بنیان شوند، هنگامی که این موارد را انجام ندهیم گامی برای دانش‌بنیان شدن و تحقق شعار سال برداشته نشده است.