بازار - جواد حیران نیا: یورونیوز در خبری اعلام کرده است که در واکنش به امضاء توافقنامه مرزی دریایی میان ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی، رقبای منطقه‌ای آنکارا فرآیند تصویب توافقنامه مرزی مدیترانه شرقی را کلید زدند.
بر همین اساس، «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، «نیکو آناستازیا»، رئیس جمهوری قبرس و «میتسوتاکیس»، نخست وزیر یونان روز پنجشنبه، ۱۹ دیماه با حضور در آتن، پایتخت یونان، توافقنامه مرزی مدیترانه شرقی را امضاء می کنند.
این توافقنامه که قرار است به امضاء دولت ایتالیا نیز برسد، در نشست چهارجانبه مصر، یونان، قبرس و فرانسه که ۴ و ۵ ژانویه در قاهره برگزار خواهد شد، به بحث گذاشته می‌شود.
همچنین مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز قصد دارد طی هفته نخست ژانویه و در پایان سفر آسیایی خود ضمن بازدید از قبرس در خصوص توافقنامه یاد شده با مقام‌های این کشور گفتگو کند. متعاقب این گفتگوها، نخست وزیر یونان روز ۷ ژانویه با ایالات متحده سفر خواهد کرد و در دیدار با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا این توافقنامه به بحث گذاشته خواهد شد.
این اقدام قبرس، یونان و رژیم صهیونیستی در واقع واکنش به امضای توافق اخیر ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی است. اخیرا دولت ترکیه(هفتم آذر) امضا و توافق و قرارداد در مورد توسعه همکاری‌های امنیتی و نظامی با لیبی را اعلام کرد ولی در مورد جزئیات توافق و محل دقیق مرزهای دریایی دو کشور اطلاعاتی نداد.
این توافق می‌تواند اختلاف ترکیه با سایر کشورها در مورد بهره‌برداری از منابع انرژی در دریای مدیترانه را پیچیده‌تر کند.
مصر، همسایه لیبی این توافق را «غیرقانونی» توصیف کرد و یونان گفت چنین توافقی از نظر جغرافیایی مضحک است چون جزیره کرت یونان را که بین سواحل ترکیه و لیبی واقع شده نادیده گرفته است.
«اسرائیل کاتص» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی هم در خصوص این توافق اظهار داشته بود که تل‌آویو با توافقی که اخیرا میان دولت ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی برای تعیین مرزهای دریایی امضا شد، مخالف است. کاتص در پاسخ به سؤالی در مورد موضع یونان در مورد توافق ترکیه و لیبی، گفت: «این موضع رسمی اسرائیل است. اما این به آن معنی نیست که ما می‌خواهیم برای مقابله با ترکیه، کشتی جنگی اعزام کنیم.»
وی که با کانال ۱۳ تلویزیون رژیم صهیونیستی گفت‌وگو می‌کرد، گفت هرچند تل‌آویو «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه را یک رقیب می‌داند، اما تصور نمی‌کند که اسرائیل یا ترکیه به دنبال درگیری با هم باشند. کاتص گفت ما میلی به جنگ نداریم و ترکیه هم میلی به تقابل با اسرائیل ندارد.
مصر، اسرائیل و اخیرا عربستان موافقتنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری در منابع گازی قبرس یونانی‌نشین انجام داده‌اند و انجام عملیات حفاری مشترک با همکاری شرکت‌های یونانی و اسرائیلی افزایش یافته، برنامه هایی که ترکیه را برای آغاز عملیات حفاری در قبرس شمالی تحریک کرده است
امضای این توافق در واقع یارگیری آنکارا در مدیترانه ارزیابی می شود. بر همین اساس بود که امضای توافق مذکور انتقاد قدرت‌های فرامنطقه‌ای همچون روسیه و آمریکا را نیز برانگیخت.
گذشته از آن فرانسه، عربستان و مصر از حامیان ارتش ملی لیبی به رهبری «خلیفه حفتر» محسوب می‌شوند، اهمیت روزافزون منابع گازی حوزه مدیترانه شرقی رقبای منطقه‌ای ترکیه را نگران کرده است.
همچنین مصر، اسرائیل و اخیرا عربستان موافقتنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری در منابع گازی قبرس یونانی‌نشین انجام داده‌اند و انجام عملیات حفاری مشترک با همکاری شرکت‌های یونانی و اسرائیلی افزایش یافته، برنامه هایی که ترکیه را برای آغاز عملیات حفاری در قبرس شمالی تحریک کرده است.
البته سازمان ملل متحد نیز قصد دارد با هدف پایان دادن به اختلاف‌های بین‌المللی در مورد لیبی و حصول یک راهکار سیاسی برای پایان دادن به جنگ داخلی این کشور نشستی را در ماه ژانویه به میزبانی برلین برگزار کند. اقدامی که با استقبال یونان مواجه شده و نخست وزیر این کشور اعلام کرده که قصد دارد با شرکت در این نشست، تکلیف توافق به زعم او «غیرقانونی» لیبی و ترکیه را یکسره کند.
وقتی شرق مدیترانه اهمیت پیدا می کند
در خصوص اهمیت دریای مدیترانه شرقی از حیث منابع انرژی باید توجه داشت که اولین منابع گاز طبیعی در آبهای فراساحلی مصر، سرزمین های اشغالی و قبرس واقع در شرق مدیترانه در یک دهه پیش کشف شد و همزمان منابع گازی این منطقه معادل ۱.۷ میلیارد بشکه نفت تخمین زده شد. بدین ترتیب مدیترانه شرقی به عنوان منبع گازی جدید جهان به عرصه رقابت کشورهای ساحلی این دریا بدل شد.
اهمیت میزان این ذخائر تا جایی است که کشف ذخایر گازی جدید در سواحل سرزمین های اشغالی، این منطقه را در آستانه بدل شدن به یکی از صادرکنندگان گاز جهان قرار داده است.
شرکت یونانی انرژین اعلام کرد، مطابق تازه‌ترین بررسی‌های صورت گرفته ذخایر انرژی قابل استخراج از کاریش شمالی واقع در سواحل اسرائیل به ۰.۹ تریلیون فوت مکعب گاز و ۳۴ میلیون بشکه نفت است.
اولین منابع گاز طبیعی در آبهای فراساحلی مصر، سرزمین های اشغالی و قبرس واقع در شرق مدیترانه در یک دهه پیش کشف شد و همزمان منابع گازی این منطقه معادل ۱.۷ میلیارد بشکه نفت تخمین زده شد. بدین ترتیب مدیترانه شرقی به عنوان منبع گازی جدید جهان به عرصه رقابت کشورهای ساحلی این دریا بدل شد
تعیین حدود دریایی از سوی یونان، قبرس و رژیم صهیونیستی از این حیث برای اسرائیل حائز اهمیت است چرا که این رژیم در تلاش است از سال ۲۰۲۰ به یکی از صادرکنندگان گاز تبدیل شود. بر همین اساس با همکاری یونان و بخش یونانی‌نشین قبرس، در نظر دارد با احداث خط لوله، منابع گازی شمال مدیترانه را از طریق یونان به اروپا صادر کند.
ظرفیت این خط لوله ۲ میلیارد متر مکعب پیش بینی شده که طبق برنامه باید در سال ۲۰۲۵ به بهره برداری برسد. این خط لوله در صورت تکمیل می‌تواند ۱۰% نیاز اروپا را برآورده سازد. هزینه ساخت این پروژه گازی حدود ۷ میلیارد دلار برآورد شده است. یونان، اسراییل و قبرس با احداث خط لوله مدیترانه شرقی در نظر دارند در سال‌های آینده منابع گاز مصر را از طریق این خط لوله صادر کنند.
این خط لوله از سوی اروپا نیز حائز اهمیت است چرا که وابستگی کشورهای اروپایی به گاز روسیه را کمتر می کند چرا که اروپا در راستای تنوع بخشی به منابع انرژی همیشه بدنبال منابع جدیدی برای سبد انرژی خود بوده است.
در واقع کشف منابع جدید در دریای مدیترانه، امید این اتحادیه برای تنوع بخشی به منابع انرژی افزایش یافت پروژه‌ای که این اتحادیه برای مراحل مطالعاتی‌اش بیش از ۳۴ میلیون یورو هزینه کرده است. در سال ۲۰۱۷پیش‌نویس توافقنامه برای انتقال گاز اسرائیل به اروپا از طریق میان یونان، به قبرس، به اروپا به امضا رسیده بود. اتحادیه از حامیان اصلی این پروژه است و در تنش بین قبرس و یونان با ترکیه در دریای مدیترانه جانب یونان و قبرس را گرفته است.
یونان، قبرس و رژیم صهیونیستی در صدد هستند جهت مقابله با این اقدام حدود دریایی خود را مشخص کنند تا بتوانند مناطق ویژه اقتصادی را تعیین و مشخص سازند. ترکیه معتقد است چون خط لوله مدیترانه شرقی از آبهای اقتصادی ترکیه عبور می‌کند، باید رضایت این کشور نیز جلب شود
بر همین اساس بود که در اجلاس ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا «ژان کلود یونکر» رئیس کمیسیون اروپا در واکنش به حفاری های ترکیه در آبهای قبرس تصمیم آنکارا مبنی بر حفاری نفت و گاز در آبهای تحت مناقشه قبرس را «غیرقابل قبول» است. او اضافه کرد در مناقشه بین دو کشور، کمیسیون طرف قبرس را می‌گیرد.
با امضای توافق میان یونان، رژیم صهیونیستی و قبرس عملاً فلسطین و لبنان در این محاسبات کما فی السابق کنار گذاشته می شوند. در واقع کشف منابع جدید گاز در دریای مدیترانه و در مناطق منحصر اقتصادی رژیم صهیونیستی را در فکر صادرات گاز به بازارهای نزدیک انداخت. روز دوم ژانویه قرارداد ساخت خط لوله مدیترانه شرقی با حضور سران اسراییل – یونان و قبرس در آتن امضا خواهد شد.
مسأله مهم در توافق ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی نیز این بود که ترکیه منطقه انحصاری اقتصادی خود را مدیترانه شرقی عنوان کرده بود که در تداخل با مناطق ویژه اقتصادی برخی از کشورهای این حوزه است.
بر همین اساس یونان، قبرس و رژیم صهیونیستی در صدد هستند جهت مقابله با این اقدام حدود دریایی خود را مشخص کنند تا بتوانند مناطق ویژه اقتصادی را تعیین و مشخص سازند. موضوع اما به همین جا ختم نمی شود چرا که ترکیه معتقد است چون خط لوله مدیترانه شرقی از آبهای اقتصادی ترکیه عبور می‌کند، باید رضایت این کشور نیز جلب شود.
بر این اساس با تعیین حدود دریایی از سوی یونان، قبرس و رژیم صهیونیستی در پنجشنبه هفته جاری(۱۲ دیماه) باید منتظر افزایش تنشها میان ترکیه با این کشورها در خصوص حدود دریایی مدیترانه شرقی ماند.
نظر شما