بازار؛ محمدرضا علی اشرفی: شعار سال «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی» بیانگر عناوین کلی خط مشی و محور حرکت مردم و قوای سه گانه به سوی اهداف کلان کشور است که در صورت همدلی و مشارکت عمومی، دستاوردهای ارزشمندی در زمینه‌های اقتصادی - اجتماعی در پی خواهد داشت و بی شک همسویی و برداشت درست از عناوین شعار سال و ترسیم نقشه راه و برنامه اجرایی و التزام برای اجرا و تحقق این اهداف، امری ضروری است.
در این روزهای اخیر بعداز اعلام شعار سال توسط مقام معظم رهبری شاهد تاکید تمامی مسئولان بر حمایت از شرکت‌های دانش بنیان هستیم ولی دغدغه اصلی فعالان عرصه دانش بنیان احتمال افزایش واردات بی رویه بعداز احیای برجام است که می‌تواند فعالیت چندین ساله شرکت‌های دانش بنیان و تولیدات آنها را با خطر جدی روبه رو سازد.
غفلت از ظرفیت کشاورزی دانش بنیان
بخش اجرایی کشاورزی به عنوان بخش مهمی از اقتصاد کشور که مسئولیت بسیار حیاتی تأمین غذا و امنیت غذایی را برعهده دارد، می‌تواند ضمن بهره مندی از ایده‌های علمی نو و حمایت از تولیدات دانش بنیان، ضمن خودکفایی در محصولات اساسی و خودبسندگی از واردات، اشتغال آفرین باشد.
متأسفانه طی چندین سال اخیر از ظرفیت کشاورزی دانش بنیان غفلت شده است. در حالی که شناسایی و احصای ایده‌های علمی و روش‌های نوین تولید مبتنی بر دانش بنیان برای بخش کشاورزی در راستای اشتغال زایی اولین قدم در این عرصه است.
امید است در سال ۱۴۰۱ با پیگیری منویات مقام معظم رهبری در سخنرانی اول سال، حرکت به سمت کشاورزی علمی، با نفوذ فناوری و انتقال دانش به بخش کشاورزی از طریق ترویج به روش‌های نوین به سطح مطلوب و تحول آفرین برسد تا در سایه آن با رشد تولید داخل و اشتغال‌زایی، ضمن تأمین خودکفایی و پایداری، امنیت غذایی کشور ایجاد شود و با حرکت به سمت کشاورزی تجاری ضمن افزایش درآمد کشاورزان زمینه حضور بیشتر محصولات استراتژیک کشاورزی ایران در بازارهای جهانی فراهم شود.
بخش خصوصی یاریگر شرکت‌های دانش بنیان باشد
بدون شک یکی از مهم‌ترین مشکلات فعلی حاکم بر کشور، مشکلات بخش تولید و چالش‌هایی است که فعالان این عرصه یا بهتر بگوییم تولیدکنندگان با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند.
رهبر انقلاب از سال‌های قبل همیشه بر روی حمایت از تولید ملی، رفع موانع تولید و … تاکید داشته اند و باید قبول کنیم که اگر مسئولین دوره‌های مختلف در کشور کمی در اجرای فرامین ایشان همت به خرج داده و به فکر کشف استعدادها و ظرفیت‌های درونی کشور بودند، اکنون وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم به این حال و روز نمی‌افتاد.
اما در این بین فعالان بخش خصوصی که از سوی مسئولین با عنوان «سربازان جبهه‌ی اقتصادی» نیز یاد می‌شوند، همواره نشان داده‌اند که در کنار بحث کسب سود و درآمد و حتی بیشتر از این موضوع، در راه حل مشکلات معیشتی، اقتصادی و اشتغال کشور نیز نقش مهمی دارند و شاید با کمترین چشم‌داشت با پای کار آوردن سرمایه‌ی خود هدفی جز رفع مشکلات معیشتی کشور ندارند.
آذربایجان شرقی به عنوان یکی از سه استان نخست کشور از نظر قدمت تأسیس واحدهای صنعتی و تولیدی مادر مثل تراکتورسازی، مس سونگون، ماشین سازی، ایدم، پیستون سازی، بلبرینگ سازی، لیفت تراک سازی، پمپیران، چرخشگر، موتورسازان و ریخته گری، ظرفیت‌های کم مانندی برای کمک به اشتغال زایی و افزایش ثروت دارد که تحقق آن نیازمند حمایت اصولی و منطقی از بخش تولید و صنعت این خطه است.
در این بین بخش خصوصی می‌تواند یاریگر شرکت‌های دانش بنیان باشد، آذربایجان شرقی حدود چهار هزار واحد تولیدی و صنعتی دارد که شمار چشمگیری از آنها در سال‌های اخیر به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه دشمنان نظام اسلامی با مشکل کاهش ظرفیت تولید مواجه بوده و یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های دولت سیزدهم رفع این مشکلات و احیا مجدد واحدهای صنعتی راکد در کشور است. با استفاده از توان و دانش شرکت‌های دانش بنیان می‌توان گام‌های مؤثری در جهت رونق اقتصاد دانش بنیان با همکاری شرکت‌های دانش بنیان و بخش خصوصی برداشت.
چالش‌های جدی شرکت‌های دانش بنیان در آذربایجان شرقی
فعال عرصه دانش بنیان و نوآوری در آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار بازار درخصوص چالش‌های جدی شرکت‌های دانش بنیان در این استان گفت: یک چالش در به کارگیری نیروهای متخصص و نخبه در شرکت‌های دانش بنیان وجود دارد و آن هم عدم دسترسی سریع، آسان، مکانیزه و هوشمند این دو به همدیگر می‌باشد که با بهره مندی از فناوری اطلاعات و نرم افزارهای کاربردی و ایجاد بانک اطلاعاتی یکپارچه قابل مرتفع نمودن است.
رشته‌های تحصیلی، واحدهای درسی و همچنین تخصص و مهارت دانش آموختگان با نیازهای تخصصی بازار کار سازگار نیست
رسول خالقی ادامه داد: موضوع دیگری که می‌تواند بحث اشتغال دانش بنیان را با چالش مواجه نماید؛ عدم سازگاری رشته‌های تحصیلی، واحدهای درسی و همچنین تخصص و مهارت دانش آموختگان با نیازهای تخصصی بازار کار و در واقع نیازهای تولیدی کالا یا خدمات محصولات دانش بنیان است.
مدیر مرکز نوآوری تعاون استان ابراز داشت: موضوع دیگر در مورد قوانین و مقررات حاکم در روابط کارگری-کارفرمایی و همچنین بیمه تأمین اجتماعی است که با پیشرفت کسب و کارهای نوین، دورکاری، قراردادهای کار موقت و بکارگیری نیروی انسانی متخصص، نیازمند بروز رسانی این قوانین هست که متولیان امر باید اقدام لازم را انجام دهند.
وی گفت: موضوع بسیار حائز اهیمت در تحقق شعار سال ۱۴۰۱ و در واقع توسعه اقتصاد دانش بنیان در کشور مشروط به همکاری تمامی بخش‌های این زیست بوم است، در صورتی که یکی از عوامل به وظایف ذاتی خود آگاهی نداشته و یا از عمل بدان سرباز زنند، به احتمال بسیار بالا نتایج به دست آمده، نتایجی مطلوب نخواهد بود.
خالقی در این خصوص توضیح داد: برای مثال حتی در صورت تولید محصول با کیفیت از طرف شرکت دانش بنیان، عدم توجه در اعطا مجوزهای لازم به موقع و یا تسهیلات و خدمات ضروری مورد نیاز برای تجاری سازی، قطعاً فروش شرکت محصول دانش بنیان را با چالش مواجه خواهد نمود، لذا باید توجه داشت که این موضوع به صورت زنجیروار بهم وابسته هستند.
جلوگیری از موازی‌کاری دستگاه‌های مسئول درخصوص شرکت‌های دانش بنیان
مشاور استاندار آذربایجان شرقی در حوزه فناوری، نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: ۲۰۸ شرکت دانش‌بنیان، ۶ مرکز اعم از پارک علم و فناوری و مراکز رشد در استان فعال است.
عبدالرضا فلاح با اشاره به رونمایی از نقشه راه حوزه دانش‌بنیان استان آذربایجان شرقی گفت: با بررسی نقاط ضعف و قوت استان که براساس گزارش مراکز معتبر ملی و بین‌المللی احصا شده، تلاش کردیم تا نقشه راه استان در حوزه فناوری و دانش‌بنیان را ترسیم کنیم.
وی افزود: شرکت‌های خلاق و دانش‌بنیان، بازیگران اصلی این عرصه هستند که متأسفانه هنوز به طور کامل این زنجیره شکل نگرفته و شرکت‌ها به جای اینکه در مسیر رشد و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان قرار گیرند، تلاش می‌کنند تا سریع‌تر وارد بازار شوند.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۵۳۷ شرکت خلاق شامل ۲۰۸ شرکت دانش‌بنیان در استان فعال هستند که ۶ مرکز اعم از پارک علم و فناوری و مراکز رشد پذیرای این شرکت‌ها هستند.
مدل مفهومی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین استان در سه لایه سیاست‌های ملی، مدیریت تقاضا و مشوق‌های حمایتی تدوین شده است که نقش استان در دو لایه اخیر بیشتر و تعیین‌کننده است
فلاح اظهار داشت: مدل مفهومی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین استان در سه لایه سیاست‌های ملی، مدیریت تقاضا و مشوق‌های حمایتی تدوین شده است که نقش استان در دو لایه اخیر بیشتر و تعیین‌کننده است.
وی با بیان اینکه ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین استان به‌عنوان قرارگاه مرکزی حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ایفای نقش خواهد کرد، افزود: هدف از تشکیل این ستاد، ایجاد هم‌افزایی و جلوگیری از موازی‌کاری دستگاه‌های مسئول، تدوین برنامه‌های توسعه، حمایت کامل از فعالان حوزه نوآوری و فناوری، پایش مستمر برنامه‌ها و در نهایت رسیدن به چشم‌انداز جایگاه دوم کشور در یک افق ۵ ساله است.
اشتغال آفرینی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی با رونق شرکت‌های دانش بنیان
عضو هیأت علمی دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار افزود: تولید دانش بنیان ارزش افزوده و توان صادراتی بالایی دارد.
محمد کلامی گفت: تولید دانش بنیان هم به لحاظ ارزش افزوده بالا و هم توان صادراتی و نیز اشتغالی که برای طبقات تحصیل‌کرده کشور ایجاد می‌کند دارای اهمیت بالایی است.
وی گفت: اهمیت این موضوع در کشور ما که رشد ۸ درصدی را هدفگذاری کرده و تحصیل کرده‌ها بیشترین فراوانی بیکاری را دارند، دوچندان می‌شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری آذربایجان شرقی در خصوص اشتغال زایی گفت: روان کردن امورات یکی از راهکارهای جذاب کردن استان برای سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال است. باید سرمایه گذار در کمترین زمان ممکن امور اداری را انجام داده و مجوزهای لازم برای سرمایه گذاری را دریافت کند.
۷.۸ درصد جمعیت در استان بیکار است که بخش عمده آن بیکارانی هستند که مدرک دانشگاهی دکترا و کارشناسی ارشد داشته و حاضر نیستند در واحدهای تولیدی و صنعتی مشغول به کار شوند
کلامی افزود: در مورد نیروی انسانی نیز باید به سمتی برویم که شرکت‌های دانش بنیان رونق و توسعه یابند، ۷.۸ درصد در استان بیکاری داریم که بخش عمده آن بیکارانی هستند که مدرک دانشگاهی دکترا و کارشناسی ارشد داشته و حاضر نیستند در واحدهای تولیدی و صنعتی مشغول به کار شوند. برای همین باید به سمت صنایع هایتک و دانش بنیان حرکت کنیم که فارغ التحصیلان دانشگاهی در این مجموعه‌ها مشغول به کار شوند.
برخی از قوانین حوزه دانش بنیان متناسب با دهه ۶۰ است
معاون فناوری و نوآوری پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: متأسفانه بعضی از قوانین حوزه دانش بنیان متناسب با دهه‌های ۶۰ و ۷۰ است که هیچ سنخیتی با الان و قرن جدید و نسل کنونی ندارد که همه باید تغییر کند.
سیدرضا دامادی ابراز داشت: اصلی ترین وظیفه حوزه دانش بنیان بر گردن پارک‌های علم و فناوری استانها است تا با تکمیل زنجیره‌های ارزش بتوانند این شرکت‌ها و فکرهای قدرتمند را به منزل مقصود هدایت کنند.
دامادی ادامه داد: در کنار پارک‌های علم و فناوری، مسئولین کشور و استانها در حوزه‌های مختلف از جمله استانداری، دارایی، بیمه تأمین اجتماعی، محیط زیست و ثبت شرکت‌ها، شرکت شهرک‌های صنعتی، توزیع برق و گاز و سایر زیرساخت‌ها باید هماهنگ با پارک‌های علم و فناوری به تکمیل زیر ساخت لازم برای شرکت‌های دانش بنیان و فناور کمک کنند.
معاون پارک علم و فناوری استان اظهار داشت: صرفاً با ایجاد دانش فنی نمی‌توان به نتیجه رسید و باید نیروی انسانی کارفرمایی و پرسنلی هم همزمان با تکنولوژی رشد کنند. در نتیجه قطعاً مقام معظم رهبری با نگاه آینده نگرانه تاکید بر تکمیل این دو حلقه ناقص در اقتصاد دانش بنیان را دارند.
دامادی افزود: کشورمان بعد از سال‌های متمادی توانسته به رشد حداقلی در اقتصاد غیر نفتی برسد و صنایع فولاد و معدنی نرخ رشد خوبی را به وجود آورده اند و همچنین در صنایع دیگر هم کارآفرینان عادت کرده اند که با شرایط مختلف تحریم و حتی کرونا چگونه کسب و کار را سر پا نگه دارند، برای همین اکنون وقت آن رسیده که چاشنی علم و فناوری به چرخه اقتصاد و تولید متصل شود.
توسعه کمی شرکت‌های دانش بنیان به معنای تحقق شعار سال نیست
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان‌شرقی نیز در این خصوص گفت: توسعه کمی شرکت‌های دانش بنیان به معنای تحقق شعار سال نیست؛ بلکه فعالیت این شرکت‌ها باید منجر به ایجاد اشتغال، افزایش ثروت، درآمد و رفاه جامعه شود.
محمدفرشکاران اظهار کرد: پتانسیل‌های استان در زمینه دانش بنیانی بسیار مطلوب است؛ اما باید تلاش کنیم این پتانسیل‌ها خروجی مشخصی داشته باشد.
وی افزود: در ارتباط با مباحث تولید، گردش سرمایه بسیار مهم است که دچار مشکلات عدیده ای بوده و اگر حل نشود اتفاق خاصی در زمینه حمایت از تولید، فعالیت‌های دانش بنیان و اشتغال آفرینی نخواهد افتاد.
وی بر لزوم قرارگیری شرکت‌های دانش بنیان نوپا در شهرک‌های فناوری برای دریافت حمایت‌های لازم تاکید و اضافه کرد: تأمین منابع مالی شرکت‌های دانش‌بنیان که دانش جذب می‌کنند بسیار مهم است و اگر شرکتی توانایی جذب استارترها را ندارد نمی‌تواند دانش بنیان باشد.
بسته ویژه حمایتی از شرکت‌های دانش بنیان در حال تدوین است
رئیس سازمان صنعت معدن و تجارت آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه موفقیت صنایع در گرو حرکت در مسیر دانش بنیان است، گفت: بسته ویژه حمایتی از شرکت‌های دانش بنیان در حال تدوین است.
صابر پرنیان با تاکید بر حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در همه رده‌های نوپا و تولیدی استان اظهار کرد: ارتباط صنایع موفق با مراکز دانش بنیان محکوم به موفقیت است.
رئیس سازمان صنعت معدن و تجارت آذربایجان شرقی با بیان اینکه حمایت از صنایع دانش بنیان، اقتصاد پویا و ارزآور را در پی خواهد داشت؛ افزود: نگرش‌های واحد برای حمایت از تولید لازم است و چندگانگی در رویکردها و تصمیم‌ها، عامل دست و پاگیر واحدهای تولیدی است.
پرنیان از صنایع بزرگ دانش بنیان، به عنوان لوکوموتیو شرکت‌های خلاق و نوآور نوپا یاد کرد و تصریح نمود: مشتریان شرکت‌های صنعتی دانش بنیان موفق، محکوم به موفقیت هستند.
راه‌اندازی ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال در آذربایجان‌شرقی
استاندار آذربایجان‌شرقی نیز از راه‌اندازی ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال به عنوان قرارگاه مرکزی حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در استان خبر داد.
عابدین خرم اظهار کرد: طرح ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال سال قبل نوشته شده و کارکرد و مأموریت این ستاد امسال تبیین می‌شود.
وی افزود: ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال را به عنوان اولین ستاد قرارگاه حمایتی و سیاست گذار فعالیت‌های دانش‌بنیان اعلام می‌کنیم که باید هر ۱۵ روز یک خروجی مشخص داشته باشد.
خرم با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در روزهای اول سال یادآور شد: یک بخش از مطالبات معظم له خاص مسؤولان، سازمان‌ها، ادارات، نهادها و مراکز علمی، بخشی مربوط به مردم و قشر جوانان و بخش دیگر خروجی این دو و نتیجه آن در اقتصاد، اشتغال و درآمد کشور و به تعبیری تولید ناخالص داخلی است.
استاندار آذربایجان‌شرقی تصریح کرد: مقام معظم رهبری اهمیت و محوری بودن مسئله اقتصاد را روشن کردند که اگر رشد اقتصادی همراه با عدالت باشد همه زمینه‌های پیشرفت فراهم خواهد بود.
این مسئول با اشاره به تاکید رهبری بر لزوم توجه به تولید ملی به عنوان اولویت اول کشور و به وجود آوردن فضای دلگرمی و تزریق امید به جامعه ادامه داد: اگر بخواهیم از چالش‌های اقتصادی دهه ۹۰ خلاص شویم به راهکارهایی از جنس فکر، عمل و تولید نیاز داریم.
وی حرکت قاطع به سمت اقتصاد دانش بنیان برای اصلاح رشد اقتصادی کشور را ضروری دانست و افزود: باید نقش آفرینی فراوان و کامل دانش در همه عرصه‌های تولید و انتخاب تولید برخواسته از نگاه دانش و بینش ملی باشد.
نبود فرهنگ سازی اصلی ترین مانع در توسعه دانش بنیان
رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی نیز گفت: مدیران شرکت‌های دانش بنیان در خط مقدم مبارزه در جنگ اقتصادی هستند.
رضا واعظی خاطرنشان کرد: شرکت‌های فناور و دانش بنیان با تولید محصولات دانش‌بنیان موجب خودکفایی و عدم وابستگی به کشورهای دیگر و مقابله با تحریم‌های ظالمانه شده اند.
رئیس پارک علم و فناوری استان تنها راه حل مشکل صنایع فرسوده و ورشکسته را مجهز کردن آنها به تکنولوژی و دانش بنیان کردن آنها دانست.
وی یکی از اصلی ترین مشکل توسعه دانش بنیان را در کشور مشکل فرهنگی بیان و تاکید کرد: باید خانواده‌ها به جای روحیه کارمند پروری در کودکان و دانشجویان روحیه کارآفرینی را در آنها پرورش دهند ضمن آنکه باید دانشجویان فارغ التحصیل هم کاربلد و دارای مهارت‌های کارافرینانه و فناورانه باشند.
وی از مدیران و مسئولین خواست با خرید محصولات شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان حمایت عملی خود را از این شرکت‌ها نشان دهند.
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری از سالیان گذشته با مطرح کردن جنبش نرم افزاری، اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان و بیانیه گام دوم انقلاب بر موضوع اقتصاد منهای نفت و اقتصاد دانش بنیان تاکید کرده اند افزود: از ۲۰ سال قبل پارک علم و فناوری با هدف جدایی از اقتصاد نفتی و حمایت از ایده‌ها و نخبگان در کشور ایجاد شده است.
وی ادامه داد: پارک علم و فناوری مکانی است که در آن افراد، طرح و ایده خود را تبدیل به محصول فناورانه و دانش بنیان می‌کنند و از تسهیلات و حمایت‌های ویژه پارک بهره مند می‌شوند.
با اینکه آذربایجان شرقی یکی از قطب‌های صنعتی و اقتصادی کشور محسوب می‌شود اما واقعیت این است که سهم استان در زمینه دانش بنیان ناچیز بوده و سنخیتی با ظرفیت‌های بی شمار این خطه ندارد.
با توجه به وجود بیکاری حدود ۸ درصدی که اغلب جوانان تحصیل کرده می‌باشند ضروری است مسئولان اجرایی استان برنامه ریزی لازم در راستای تحقق شعار سال داشته باشند تا ریل گذاری مناسب برای توسعه دانش بنیان‌ها صورت گیرد.
در این میان به نظر می‌رسد با سرمایه گذاری مناسب در زمینه ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش بنیان و حمایت از کارافرینان استان، هم فرصت‌های شغلی بسیاری برای جوانان جویای کار فراهم می‌شود و هم چرخ‌های بخش تولید بیش از پیش رونق می‌یابد.
نظر شما