چرا تولید دانش بنیان؟

محسن دیندار؛ بازار: توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی به مقوله دانش و به کارگیری آن در تولید از زوایای مختلف قابل بررسی است. هرچند معظم له در تدابیر مربوط به اقتصادی مقاومتی نیز به اهمیت اقتصاد دانش بنیان تاکید کرده بودند اما قرار دادن تولید دانش بنیان که یکی از دستاوردهای آن نیز اشتغال دانش آموختگان است، می تواند نقطه عطفی در گذر از اقتصاد سنتی به اقتصاد دانش بنیان و مقاوم سازی اقتصاد کشور باشد.

به کارگیری دانش در تولید دارای مزیت های متعدد است که برخی از آن به شرح زیر است:

اول اینکه تولید محصولات دانش بنیان به دلیل فناوری استفاده شده در آن برای هرکس تا زمانی که به دانش آن فناوری دست پیدا نکند، مقدور نیست و به همین دلیل تولید کننده محصولات دانش بنیان می‌تواند با اقتدار اقدام به تولید و فروش محصولات خود نماید.

دوم اینکه تعداد قابل توجهی از محصولات دانش بنیان می‌توانند در محدوده چتر حمایتی قوانین مالکیت معنوی قرار بگیرند و با استفاده از حق انحصار در تولید، بتوانند سهم مناسبی از بازار را برای محصولات تولید شده خود فراهم آورند و هزینه‌های تجاری‌سازی خود را کاهش دهند.

سوم اینکه فناوری و نوآوری به عنوان یک مزیت در محصولات دانش بنیان می‌تواند در بازار برای بخش عمده‌ای از جامعه دارای ارزش باشد و یا ناچار به استفاده از آن باشند و بخواهند برای آن پول پرداخت کنند.

چهارم اینکه محصولات دانش بنیان با توجه به ماهیت دانش، قابل تکامل و توسعه هستند و در شرایطی که فعالیت تحقیق و توسعه داشته باشند می‌توانند مدام ورژن‌های جدید از محصول را ارایه نمایند و بازار را برای خود تضمین نمایند.

پنجم اینکه اغلب محصولات دانش بنیان، نیازهای اساسی جوامع( اکوسیستم‌های مختلف) هستند و حذف این محصولات از سبد زندگی، اغلب غیر ممکن است.

این مزایا از عوامل افزایش رقابت پذیری تولیدات دانش بنیان است که قطعا حضرت آقا با اشراف کامل به ظرفیت های بالقوه موجود در کشور با نامگذاری سال جاری با عنوان تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین، خواستار توجه جدی دست اندرکاران به این حوزه و توسعه و تقویت زیرساخت های لازم جهت اهداف شعار هستند.

همچنین توسعه و تقویت زیست بوم اقتصاد دانش بنیان کشور به استقرار مدیریت سیستمی با فرماندهی واحد نیاز دارد.

عرصه اقتصاد در دنیای امروز نه تنها به عنوان یک زمینه فعالیت برای اهداف مالی، بلکه به عنوان یک ابزار دیپلماسی و فشار در رقابت های بین المللی است. قابلیت های این عرصه در افزایش قدرت و ایجاد انحصار برای کشورهای پیشتاز و پیشرو روز به روز در حال افزایش است به طوری که رقابت های اقتصادی امروز تبدیل به جنگ اقتصادی بین کشورها شده است. غفلت از این توانمندسازی و تقویت بنیه های اقتصادی در کشور باعث شده است که دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران پس از ناکامی در جبهه های نظامی، سیاسی، فرهنگی و ... تمرکز خود را برای رسیدن به اهداف خود از طریق این جبهه تعریف کنند و از ضعف های موجود در این حوزه برای حداکثر فشار علیه ایران اسلامی استفاده نمایند. بدیهی است بدست آوردن شناخت و دانش صحیح و دقیق از توانمندی های کشور و تقویت زیرساخت های نرم افزار و سخت افزاری حوزه اقتصادی به منظور مقاوم سازی اقتصاد می تواند کشور را در این حوزه نیز مصون نموده و دشمنان را مایوس و ناامید سازد.

به نظر می رسد مشکلات اقتصادی موجود در کشور ناشی از عدم مهاجرت از روش های سنتی به سمت روش های نوین بین المللی و عدم توانایی در پیوستن و تاثیرگذاری در نظامات تحمیل شده توسط کشورهای پیشرو و انحصارطلب است. گسترش ابعاد و پارامترهای تاثیرگذار در فعالیت های اقتصادی بویژه در حوزه های دانشی و استفاده از فناوری های نوین و توسعه بیش از پیش فناوری های اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک بستر مهم در عرصه اقتصاد، چالش جدی برای کشورهای توسعه نیافته و یا درحال توسعه ایجاد کرده است.

تاثیرگذاری بیش از پیش پارامتر زمان در فعالیت های اقتصادی و سیاست گذاری کشورهای پیشروی اقتصادی برای طی مسیرها و فرآیندهای مرتبط با اقتصاد در کوتاه ترین زمان، با فرآیندهای تعریف شده و درحال انجام موجود در کشور ما نیز سازگاری ندارد.

مهمتر از آن گذر از روش سنتی کسب و کار به نظامات نوین بین المللی اقتصاد نیازمند آموزش و ارتقای فرهنگ و دانش کسب و کار در بین مردم ایران است که در حال حاضر متاسفانه جمعیت قابل توجهی از هموطنان ما بویژه در سطوح دارندگان تحصیلات عالی با مبانی مقدماتی و اولیه کسب و کار های نوین نیز آشنایی نداشته و آمادگی ورود به فعالیت های اقتصادی را ندارند.

از طرف دیگر نظام رصد و پایش رفتار و عملکرد دستگاه های مرتبط با حوزه اقتصاد دانش بنیان کشور نیز به درستی تعریف نشده و سیستم مدیریت دانش مستقر نگردیده است که باعث عدم توانایی در آسیب شناسی سریع و دقیق و رفع آن می شود.

با توجه به نکات فوق می توان تعدادی از چالش‌های امروز اقتصاد دانش بنیان کشور را به شرح زیر فهرست نمود:

* فقدان تعریف اکوسیستم و مدل جامع توسعه اقتصاد دانش بنیان در کشور

* عدم جایگیری مناسب و متناسب دستگاه های اجرایی در اکوسیستم اقتصاد دانش بنیان

* نیاز به شکل گیری برخی اجزای سخت افزاری و تعریف نرم افزارهای مرتبط در اکوسیستم اقتصاد دانش بنیان

* وجود انبوهی از قوانین و مقررات مرتبط با حوزه اقتصادی که نیاز به بازنگری و اصلاح و یا حذف برخی از آن ها وجود دارد

*ناهماهنگی در دستگاه های مرتبط با حوزه آموزش و توسعه فرهنگ اقتصاد دانش بنیان

* عدم تعریف مشوق ها و راه کارهای مناسب برای کاهش ریسک فعالیت های اقتصاد دانش بنیان

*عدم تولید محتوی بومی مرتبط با فعالیت های اقتصادی که متناسب با فرهنگ و رفتار مردم ایران باشد.

*مشکلات ناشی از عدم وجود فرهنگ و آمادگی مردم برای فعالیت های اقتصادی به صورت مشارکتی و تیمی

*بی توجهی به آموزش های حرفه ای مرتبط با فعالیت های اقتصادی در دوران مدرسه و دانشگاه

*وجود موانع برای تشکیل شرکت های دانشگاهی و مشارکت اساتید و نخبگان در توسعه اقتصاد دانش بنیان کشور

*بروکراسی زاید برخورداری از تسهیلات و حمایت های موجود در این حوزه

*رفتارهای مبتنی بر دانش و سلیقه شخصی که بعضا در تناقض با یکدیگر بوده اند

*فقدان مرکز جامع رصد، پایش مطالعه و آینده پژوهی اقتصاد دانش بنیان

*فقدان نظام جامع ملی مدیریت دانش اقتصاد دانش بنیان.