بازار، گروه استانها: این روزها که مذاکرات ایران و غرب در جریان است بیم و امیدهای فراوانی برای آینده اقتصادی کشورمان مطرح می‌شود اینکه اقتصاد کشورمان در گرو تجارت خارجی می‌تواند به رشد خوبی برسد، نظر غالب کارشناسان است زیرا نفت و دیگر تولیدات کشورمان به بازارهای جهانی وابسته هستند.
از یک سو تحریم‌ها و از سوی دیگر سوء مدیریت اقتصادی در داخل اما طی حداقل دو دهه قبل متأسفانه نتوانسته ساز و کار درستی را برای دوری از رانت نفت بیندیشد و کشورمان همچنان در زمره کشورهای رانتیر محسوب می‌شود که با فروش نفت گذران امور می‌کند در نتیجه برای کشوری که به نفت وابستگی دارد و از سویی هم تحریم است، شرایط اقتصادی دشواری پدید خواهد آمد.
در کنار این مسائل اما افزایش فروش نفت در ماه‌های اخیر و سیاست دولت سیزدهم که تعامل اقتصادی و سیاسی و همچنین تنش زدایی با همسایگان، نگاه به شرق و پیگیری مذاکرات برای رسیدن به توافق با غرب، باعث شده تا شاخص‌های رشد اقتصادی کمی تکان بخورند و کارشناسان اقتصادی را نسبت به ادامه سال ۲۰۲۲ میلادی امیدوار کند.
با سید مجتبی میرحسنی کارشناس اقتصادی و به صورت خاص، تجارت به گفتگو نشستیم وی در یک شرکت تجاری و صادراتی فعالیت می‌کند و معتقد است که صادرات و تأثیر آن بر رشد اقتصادی کشورمان بسیار اهمیت دارد میرحسنی اما اعتقاد دارد که بازسازی خرابه‌های اقتصادی ناشی از سو مدیریت داخلی و تحریم‌ها و کارشکنی‌های خارجی، زمان بیشتری می‌طلبد در نتیجه دولت سیزدهم به راحتی نباید از کلماتی مانند رشد هشت و نیم درصدی در سال ۱۴۰۱ استفاده کند زیرا هنوز تکلیف مذاکرات معلوم نیست.
* برخی اعتقاد دارند که نباید همه چیز را به مذاکرات با غرب پیوند زد
در یک معنی درست است. به عبارت دیگر اگر آن را به این معنی تعبیر کنیم که اولاً دنیا فقط غرب نیست بلکه بلوک شرق و کشورهای آمریکای لاتین حتی فرصت‌های اقتصادی آفریقا، کشورهای همسایه و خاورمیانه و آسیایی نیز فرصت‌های عظیم تجاری برای ایران دارند، نگاه و سخن بسیار درستی است چرا که نباید اقتصاد یک کشور را معطل کرد زیرا مانند قطاری که در یک ایستگاه معطل بماند هم هزینه دارد و هم حرکت و خیزش و تحرکی ایجاد نمی‌شود.
افزایش فروش نفت در ماه‌های اخیر و سیاست دولت سیزدهم که تعامل اقتصادی و سیاسی و همچنین تنش زدایی با همسایگان، نگاه به شرق و پیگیری مذاکرات برای رسیدن به توافق با غرب، باعث شده تا شاخص‌های رشد اقتصادی کمی تکان بخورند
از این معنا که نباید به کشوری اتکا کنیم و دست بر زانوی خودمان بزنیم و با اقتصاد مقاومتی یعنی درون گرایی و بیرون نگری، سیاست‌های اقتصادی‌مان با بچینیم هم این موضوع بسیار درست است اما باید تاکید کنیم که اقتصاد ایران (نه تنها ایران بلکه تمام دنیا) چه بخواهیم چه نخواهیم با مسائل بین‌المللی عجین است، این موضوع به واسطه فروش نفت است و از آنجا که نتوانسته‌ایم به درستی ساختارهای اقتصادی دور از نفت را توسعه ببخشیم، همچنان نیاز داریم تا از ما نفت بخرند.
* و این به ساختار اقتصادی کشور باز می‌گردد
کاملاً؛ ایران اقتصاد رانتیر را مدت‌ها است که در برنامه دارد و دوری از آن کمی دشوار به نظر می‌رسد طبق اعلام رسانه‌ها تجارت خارجی ایران در سال ۲۰۲۱ جهش خوبی را شاهد بوده و این نشان می‌دهد که تا چه اندازه رشد اقتصادی ما با نفت سر و کار دارد این رشد چشم گیر وابسته به فروش نفت است رسانه‌ها امروز اعلام کردند که قیمت نفت صادراتی ایران ۷۰ درصد و حجم آن ۴۰ درصد رشد داشته است که نشان می‌دهد اقتصاد ما در پس فروش نفت توانسته تکان خوبی بخورد اما بدون نفت وضعیتمان چندان قابل توجه نیست.
برای کشور رشد هشت درصدی پیش بینی شده و برای مثال در استان‌هایی مانند سمنان رشد ۸.۶ درصدی را در نظر گرفته‌اند در صورتی که فروش نفت را کنار بگذاریم نهایتاً بتوانیم سال آینده یک درصد رشد مثبت داشته باشیم چرا که در زمینه صادرات هنوز هیچ چیز مشخص نیست و اینکه تحریم‌ها برطرف می‌شوند یا خیر، مشخص نشده است.
حجم تجارت خارجی ایران بستگی به روابط خارجی دارد، سیاست دولت سیزدهم که در واقع تنش زدایی از کشورهای همسایه و نگاه به شرق همزمان با تنش زدایی در غرب بود، توانسته جواب بدهد اما کمی ارقامی که بیان می‌شود شتاب زده هستند برای مثال با این روند افزایش فروش نفت می‌توان در ظرف دو سال آینده به رشد پنج درصدی رسید اما اینکه یک ساله ما بخواهیم بالای هشت و نیم درصد رشد را تجربه کنیم کمی دشوار به نظر می‌رسد مضافاً بر اینکه آن نوع رشدی پایدار است که از نفت، دور باشد نه وابسته به آن؛
اقتصاد ایران (نه تنها ایران بلکه تمام دنیا) چه بخواهیم چه نخواهیم با مسائل بین‌المللی عجین است
کنفدراسیون صادرات ایران حجم تجارت خارجی ایران را تا پایان سال میلادی کنونی ۱۰۰ میلیارد دلار دانسته است که رقمی درخور توجه بعد از سال‌ها تحریم و مسائل اقتصادی است، امیدواریم که دولت از این رشد اقتصادی برای توسعه بازارهای جایگزین نفت نیز استفاده کند.
دولت‌ها معمولاً سعی کرده‌اند نزدیک‌ترین و راحت‌ترین راه یعنی فروش نفت را پیش بگیرند تا رشد اقتصادی را افزایش دهند در صورتی که دولت‌ها باید یکسال دو سال سختی را تحمل کنند اما بتوانند تجارت خارجی ایران را از نفت دور کرده و به سمت پسته، فرش، گاز، اتومبیل، قطعه سازی، اتوبوس، مواد معدنی، مصنوعات چوبی و ساختمانی و … پیش ببرد.
* ماجرای روسیه امروز چه تاثیری دارد؟
شرایط تحریم‌های روسیه به ما از یک لحاظ کمک خوبی می‌کند بازار نفت روسیه وقتی بدون تقاضا باشد، قطعاً متقاضی برای نفت دیگر کشورها از جمله ایران بیشتر می‌شود در نتیجه این تحریم‌ها به نفع ما است و برای همین هم روسیه قصد دارد تا نگذارد روابط ما با غرب بهبود پیدا کند و کارشناسان آنها علناً و رسماً در رسانه‌ها به زبان فارسی اعلام می‌کنند که ایران نزدیک به غرب از ایران هسته‌ای (برای روسیه) خطرناک‌تر است.
موضع ما در برابر جنگ همان است که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمود ما بر مبنای قانون و دین و شریعت و عرف و.... طرفدار هیچ جنگی نیستیم و از صلح دفاع می‌کنیم از سوی دیگر در معادلات تحلیل اقتصادی در واقع کاری به شرایط و دلایل جنگ نداریم و فقط شرایط کنونی اقتصادی را تحلیل می‌کنیم لذا شرایط امروز از هر زمانی برای ما مهیا تر است تا بتوانیم به غرب نفت بفروشیم و رشد اقتصادی مان را بهبود بدهیم در این صورت است که اعداد اعلام شده از سوی دولت برای رشد اقتصادی هشت و نیم درصدی نه تنها به درستی محقق می‌شود بلکه شاید از این ارقام فراتر هم برویم اما تا آن زمان کمی قضاوت زود است.
بازار نفت روسیه وقتی بدون تقاضا باشد، قطعاً متقاضی برای نفت دیگر کشورها از جمله ایران بیشتر می‌شود
هرچند شرایط برای فروش نفت ما مهیا می‌شود اما بازهم اعتقاد داریم که باید اقتصاد مان را از نفت دور کنیم دو آفت بزرگ اقتصاد کشور یکی رانتیر بودن در زمینه نفت و دیگری بزرگ بودن بیش از حد دولت است تا جایی که در تمام شئون زندگی مردم از مسکن و مرغ و تخم مرغ، تا پزشکی و درمان و حتی حقوق کارگری و بیمه و … همه چیز در دست دولت است و این شرایط را برای رشد و توسعه اقتصادی دشوار می‌سازد.
* آیا باید شرایط کنونی را نادیده گرفت و فقط به توسعه صادرات غیرنفتی فکر کرد؟
به این شکل خیر؛ با اقوالی که بیان شد، می بایست تاکید کنیم که که فرصت کنونی برای فروش نفت بسیار خوب است و ما می‌توانیم هر چه مشکلات در این یک و نیم دهه اخیر شاهد بوده ایم را قدری تلافی کنیم و وضعیت اقتصادی کشور را بهبود ببخشیم اما در دراز مدت باید با برنامه ریزی از اقتصاد نفتی دور باشیم که چنین تکانه‌ها و تحریم‌ها و مسائلی اصلاً نتواند اقتصاد ما را با مشکلات روبرو سازد.
ما تا زمانی که به نفت متکی باشیم باید بپذیریم که دیگران هم تا حدی برایمان برنامه ریزی کنند از سوی دیگر وقتی نفت رکن اصلی اقتصادی می‌شود، همه چیز دیگر در دست شما نیست و لذا فروش نفت شما تابع عوامل متعددی می‌شود.
بهتر که بتوانیم کم کم از این رانت فاصله بگیریم و دیگر بازارهای تجاری و حتی خدماتی مانند گردشگری را نیز جدی تر بگیریم که تکانه‌های سیاسی کمتر به اقتصادمان آسیب برسانند همچنین در خاتمه باید گفت می‌بایست به مقوله مهم اقتصاد مقاومتی یعنی رویکرد و توجه به درون و نگاه به بیرون را مد نظر قرار داد چرا که بهترین دکترین اقتصادی برای ایران اسلامی محسوب می‌شود.
نظر شما