هدف‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری برای تجارت تهران_دمشق؛ ایران باید سهم بیشتری در بازار سوریه داشته باشد

بازار؛ گروه بین الملل: چندی پیش، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه از برنامه ریزی دو کشور برای افزایش حجم مبادلات تجاری خود به ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ خبر داد در حالی که مبادلات تجاری دو کشور در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۱، نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹۰ درصد رشد داشته است.

گفته های کیوان کاشفی نشان می دهد که مبادلات اقتصادی دو کشور در حال حاضر روند صعودی دارد به طوری که دولت‌های دو کشور در حوزه های مختلف از جمله حمل‌ونقل، روابط بانکی و صدور روادید در حال انجام اقدامات مثبت برای تجار هستند تا مبادلات و مراودات تجاری را تسهیل کنند. البته، لازمه رسیدن به این رقم نیازمند ایجاد و فراهم نمودن زیرساخت های مناسب است. این موضوع در حالی مطرح است که در حال حاضر بیش از هشت درصد از کل محصولاتی که از ایران به عراق صادر می‌شود، به بازار سوریه می‌رود اما به عنوان واردات از ایران ثبت نمی‌شود این اقدام توسط کردهای عراق صورت می گیرد. با این حال، این مسئله موجب می شود تا سوری ها با محصولات ایرانی آشنا شوند.

در اوایل سال جاری میلادی، رستم قاسمی، وزیر حمل و نقل و شهرسازی ایران که به دمشق سفر کرده بود، اعلام کرد که ایران و سوریه به توافقات اولیه برای ایجاد منطقه آزاد مشترک و یک بانک مشترک دست یافته‌اند. تصمیمات ایجاد این نهادها در سفر سه روزه قاسمی به سوریه که در راس هیئتی بلندپایه با مقامات ارشد این کشور از جمله بشار اسد رئیس جمهور، فیصل مقداد وزیر امور خارجه و محمد سامر الخلیل وزیر اقتصاد و تجارت خارجی دیدار و گفت و گو کرد، اتخاذ شد.

همچنین، در آن سفر، مسائل اقتصادی سوریه و موانع و مشکلات کنونی در روابط اقتصادی ایران و سوریه مورد بحث و بررسی قرار گرفت به طوری که قرار شد تا کمیته مشترکی بین دو کشور برای حل چنین مشکلاتی تشکیل شود.

حال با توجه به اهمیت موضوع رویکرد دولت سیزدهم در توسعه تعاملات اقتصادی با همسایگان و امکان دستیابی به هدف تجارت دوجانبه ۵۰۰ میلیون دلاری در سال ۲۰۲۲، توضیحاتی در خصوص مناسبات تجاری میان دو کشور و حضور ایران در بازار سوریه و بالعکس ارائه می شود:

سوریه از شرکای راهبردی ایران در حوزه‌های سیاسی و امنیتی محسوب می شود. در حقیقت، روابط میان دو کشور طی ۳۰ سال گذشته روابطی مستحکم و رو به رشدی در مناسبات سیاسی و امنیتی بوده است. وجود دشمنان و اهداف مشترک در جهت نابودی آنها به همراه قرار گرفتن در کنار تحولات و بحران های منطقه ای و بین المللی موجب شده تا روابط و مناسبات فی مابین عمق بیشتری داشته باشند.

حضور ایران در بازار سوریه تنها محدود به صادرات کالاهای غیرنفتی و نفتی نیست و شرکت‌ های خدمات فنی و مهندسی ایرانی و برخی شرکت‌های صنعتی حتی قبل از شروع بحران داخلی سوریه، نقش فعالی در بازار این کشور داشته است

ایران اولین کشوری بوده که به صورت عملی و میدانی با آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ به کمک ملت و دولت سوریه شتافته است. از طرفی، حضور کشور در بازار سوریه تنها محدود به صادرات کالاهای غیرنفتی و نفتی نیست و شرکت‌ های خدمات فنی و مهندسی ایرانی و برخی شرکت‌های صنعتی حتی قبل از شروع بحران داخلی سوریه، نقش فعالی در بازار این کشور داشته و پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی و سرمایه‌گذاری مختلفی را به ارزش مالی تقریبا ۲.۵ میلیارد دلار در این کشور طی سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ در زمینه‌های مختلف عملیاتی و اجرایی کرده اند.

البته به دلیل جنگ داخلی و ناامنی موجود در سوریه طی سالهای جنگ، روند تداوم صادرات خدمات فنی_مهندسی از ایران به این کشور دچار وقفه شد و بر سطح مناسبات تجاری فی مابین تاثیر گذاشت. همچنین، سرمایه‌گذاری های شرکت‌های ایرانی مانند شرکتهای خودروسازی که بخشی از صادرات ایران به این کشور را شامل می شد، به دلایل مسائل جنگ به نوعی متوقف شد و سطح این گونه فعالیتها کاهش یافت.

در حال حاضر دیگر جنگ پایان یافته و طی چند سال اخیر دولتمردان دو کشور در جهت تداوم و پیشبرد روابط اقتصادی در سطح یکسان با مناسبات سیاسی در حال تلاش هستند و از طرفی مقامات ایرانی تلاش خود را به کار گرفته اند تا سهم خود را در این کشور افزایش دهند، چرا که بر اساس اعلام اتاق بازرگانی ایران در اواخر سال گذشته، سهم ایران از اقتصاد سوریه تنها سه درصد بوده در حالی که کشوری مانند ترکیه ۳۰ درصد تجارت این کشور را در اختیار گرفته است.

در حالی که این موضوع نشان دهنده ضعف ایران در دیپلماسی اقتصادی است، عواملی مانند گران بودن حمل و نقل، عدم وجود روابط بانکی، مسائل مربوط به تضامین صادراتی و عدم آمادگی زیرساختها برای صادرات از جمله برخی از عوامل میزان صادرات اندک به سوریه تاکنون بوده است.

بر اساس اعلام ICT، میزان صادرات ترکیه به سوریه در سال ۲۰۲۰، برابر تقریبا یک میلیارد و ششصد میلیون دلار یعنی معادل ۳۸.۵ درصد مجموع واردات سوریه ثبت شده است. این رقم در حالی گزارش شده که با توجه به مشکلات سیاسی ترکیه و سوریه و این که دولت ترکیه از مخالفان سرسخت بشار اسد و از حامیان گروه‌های شبه‌نظامی اوپوزیسیون این کشوراست، با اینکه اقدامات ترکیه قانونی نمی باشد اما از طریق مرزهای هوایی یا دریایی و غیره ترکیه به تجارت با سوریه می پردازد.

همچنین، این کشور در ۹ ماهه سال ۲۰۲۱ بیش از ۱.۵ میلیارد دلار صادرات به سوریه داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن، به میزان ۳۱ درصد رشد داشته است. بنابراین در حالی که بر اساس برخی از قوانین موجود در سوریه، واردات برخی از کشورها از جمله ترکیه ممنوع است، اما این کار در حال انجام شدن است و کالاها به صورت قاچاق و راههایی که از طریق مناطق اشغال شده گشوده، ارسال می شوند.

تا زمانی که ایران در حوزه دیپلماسی اقتصادی فعالیت‌های خود را اصلاح نکند، امکان استفاده از بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی وجود نخواهد داشت

پس از ترکیه به ترتیب، چین با ۲۰ درصد معادل ۸۳۴ میلیون دلار، مصر هفت درصد معادل ۲۸۹ میلیون دلار، روسیه، هند، لبنان و جمهوری اسلامی ایران، هفت کشور اول صادر کننده به سوریه می باشند. این آمار نشان می دهد که با وجود آنکه فرصتهای زیادی در اختیار ایران بوده، اما جمهوری اسلامی به درستی از این فرصتها استفاده نکرده و در هفت ماهه سال ۱۴۰۰ کل صادرات ایران به سوریه حتی به ۱۰۴ میلیون دلار هم نرسیده است.

حقیقت این است که تا زمانی که کشور در حوزه دیپلماسی اقتصادی فعالیت‌های خود را اصلاح نکند، امکان استفاده از بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی وجود نخواهد داشت. بر همین اساس، باید بستری فراهم شود تا سرمایه گذاران و تجار ایرانی در فضای بین المللی کمترین آسیب را دیده و مذاکرات طوری پیش برود که دست آنها برای فعالیت در عرصه‌های مختلف باز شود.

ایران می تواند در بخشهای مختلف مانند کشاورزی، کالایی_صنعتی و خدمات شامل صدور خدمات پزشکی و تجهیزات آن، دارویی، فنی_مهندسی و غیره در سوریه فعالیت کند و با توجه به برخورداری از علم و تکنولوژی به تولید و سرمایه گذاری مشترک در این کشور بپردازد

بر همین اساس، ایران می تواند در بخشهای مختلف مانند کشاورزی، کالایی_صنعتی و خدمات شامل صدور خدمات پزشکی و تجهیزات آن، دارویی، فنی_مهندسی و غیره در سوریه فعالیت کند و با توجه به برخورداری از علم و تکنولوژی به تولید و سرمایه گذاری مشترک در این کشور بپردازد. انجام اقدامات تجاری و تولیدات مشترک میتواند به تعمیق و ماندگاری روابط میان دو کشور کمک شایانی کند.

از این رو، مقامات دو کشور ضمن تاکید بر عمق، ثبات و تحکیم روابط دو کشور معتقدند که با تقویت روابط اقتصادی و تجاری سوریه و ایران می توان در جهت کاهش و یا خنثی کردن اثرات اقدامات تحریمی علیه مردم دو کشور دوست استفاده کرد.