بازار؛ گروه بین الملل: در روز شنبه ۲۱ اسفند مراسمی در شهر تاشکند با حضور معاون وزیر امور خارجه جمهوری ازبکستان، رئیس سازمان همکاری شانگهای، هماهنگ کننده ملی کشورهای عضو و همچنین روسای نمایندگی های دیپلماتیک چین و ایران برگزار شد. در این مراسم، امضای صورتجلسه موافقت اعضای شانگهای با ورود ایران به این پیمان با رایزنی های نمایندگان ایرانی صورت گرفت.
در این سند پیش‌نویس، تعهدات طرف ایرانی به منظور عضویت در سازمان همکاری شانگهای با ویژگیهای چندجانبه گرایی، همکاری جمعی و مبارزه با تروریسم، به تصویب رسید در حالی که امضای این پروتکل نشانگر یک گام عملی به منظور عملیاتی کردن تصمیمی بود که پیش از این سران هشت کشور در نشست سازمان همکاری شانگهای مبنی بر آغاز روند پذیرش ایران به عضویت سازمان اتخاذ کردند.
ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در نخستین سفر خارجی خود در ۲۵ شهریور سال جاری در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای شرکت کرد. نتیجه این نشست دو روزه برای جمهوری اسلامی که تا پیش از این تنها به عنوان عضو ناظر معرفی می شد، این بود که سرانجام عضویت دائمی ایران به تایید سران در این سازمان رسید.
در همان زمان، وزیر امور خارجه در پست توییتری خود اعلام کرد: « با کمال خرسندی باید بگویم که اکنون سند عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه با حضور رییس جمهور محترم کشورمان به تایید سران رسید ضمن اینکه این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری های همه جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد».
ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر این سازمان بوده که در سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ برای عضویت کامل درخواست داده بود، اما به خاطر تحریم‌های سازمان ملل که در آن زمان اعمال شده بود این تلاش‌ها به سرانجام نرسیده بود تا اینکه در ۲۶ شهریور ماه، ایران بطور رسمی به عضویت کامل این سازمان در آمد. سازمان همکاری های شانگهای از جمله سازمان‌هایی است که میتواند فرصت‌های جدیدی را در اختیار جمهوری اسلامی قرار دهد در حالی که ورود کشوری مانند ایران حوزه مسئولیت جغرافیایی این سازمان را گسترش می‌دهد و چشم‌انداز جدیدی را برای توسعه همکاریهای منطقه‌ای می گشاید.
بر اساس همین موضوعات، حال، سند فعلی نشانگر آمادگی ایران برای عضویت در سازمان و رعایت اهداف و اصول منشور شانگهای است؛ ضمن اینکه معاهدات بین‌المللی و اسناد مصوب در سازمان در جهت کمک به توسعه دوستی و همکاریهای متقابل سودمند با کشورهای عضو مد نظر قرار می گیرد.
با توجه به آنکه اساس همکاری در این سازمان بهره برداری از توانمندی های گسترده در چارچوب روابط دوستانه و همفکری است و با توجه به این موضوع که این سازمان بر اساس اعتماد و منفعت متقابل، برابری، احترام به تنوع فرهنگی و تلاش برای توسعه مشترک تأسیس شده و بسیاری از کشورها همواره در تلاش بوده تا به عضویت این سازمان درآیند در حالی که اتخاذ تصمیمات برای گسترده شدن تعداد اعضا، راهی را ایجاد می کند تا شانگهای بتواند با کیفیت جدیدی نمایان شود،گام بعدی در این فرآیند، امضای یادداشت تفاهم در کنار نشست آتی سازمان در سمرقند در سپتامبر سال جاری است. پس از آن، رهبران کشورهای عضو، وضعیت عضویت تعاونی شانگهای را برای ایران تایید خواهند کرد.
(تعاونی شانگهای یک سازمان بین دولتی بین‌المللی است که در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ در شانگهای چین از قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد.)
در حالی که این سازمان به طور منظم در جلسات آژانس ها و مشاوران پیشرو در مورد مسائل امنیتی منطقه ای شرکت می کند، ساختارهای ذیصلاح جمهوری اسلامی، روابط کاری خود را با سازمان سرکوب تروریستی سازمان همکاری شانگهای برقرار کرده و حفظ کرده اند.
همچنین، شانگهای مجموعه ای از ظرفیت های قابل توجه در حوزه اقتصادی دارد که چشم پوشی از آن، تقریبا برای هر بازیگری ناممکن است. اگر به وسعت جغرافیایی شانگهای و جمعیت قابل توجه در کشورهای عضو در این سازمان نگاهی بی افکنیم، متوجه می شویم که اساسا یک بازار بسیار بزرگ در داخل این سازمان نهفته است و قاعدتا همکاری نزدیک تر با اعضا می تواند دریچه ای برای دسترسی بهتر و آسانتر به این بازار پرجمعیت بگشاید. با عضویت دائمی و موافقت اعضا برای ورود ساز و کار ایران، ایران رسماً به گروهی ملحق خواهد شد که حدود یک سوم از خاک جهان را تشکیل می دهد و سالانه تریلیون ها دلار صادرات با احتساب چین، روسیه و هند علاوه بر چندین کشور آسیای مرکزی، در میان اعضای آن دارد.
بر همین اساس، دسترسی ساده تر به بازارهای اعضا برای ایران میتواند در راستای توسعه سیاست خارجه تجارت محور گام مهمی در نظر گرفته شود. علاوه بر آن، از آن جایی که این سازمان بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده انرژی در دنیا محسوب می شود. بنابراین، اعضایی که در داخل شانگهای فعالیت می کنند، یک قابلیت هم تکمیلی بسیار مهم دارند. به عنوان مثال، کشورهایی مانند ایران و روسیه در حوزه تولید انرژی می توانند نقش موثری در تامین انرژی کشورهایی نظیر هند و چین ایفا نمایند.
قاعدتا این مسئله می تواند بر ظرفیت های اقتصادی و سرمایه گذاری های کشورها در سرزمین های یکدیگر در حوزه انرژی منتهی شود و همچنین مسئله فروش و معاملات انرژی را ساده تر از گذشته نماید. این مسئله برای کشوری مانند ایران که در سالهای گذشته تحت تحریم های نفتی قرار داشته، میتواند یک مزیت اقتصادی به شمار آید.
با عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری شانگهای، هم سازمان و هم ایران به سود اقتصادی دست خواهند یافت، زیرا این سازمان به سازمانی واقعا منطقه ای تبدیل می شود و قبل از همه، پیوستن ایران همچنین به توسعه کریدورهای حمل و نقل می تواند کمک نماید. شاخه های مختلف کریدور حمل و نقل شمال به جنوب میتواند افغانستان و آسیای مرکزی را به کریدور شریانی ایران متصل سازد که از جنوب شرقی آسیا از طریق هند به سن‌پترزبورگ و اروپا امتداد میابد.
امضای صورتجلسه موافقت اعضای شانگهای با ورود ایران به این پیمان و عضویت کامل جمهوری اسلامی نه تنها پتانسیل سازمان همکاری شانگهای را تقویت می‌کند، بلکه انگیزه جدیدی به همگرایی فرآیندها در حوزه مسئولیت مستقیم سازمان می‌بخشد.
علاوه بر آن، با این موافقت، اهمیت ایران در اوراسیای قرن ۲۱ تأیید خواهد شد. همچنین، این موضوع؛ جمهوری اسلامی را قادر می سازد تا در پاسخ به تهدیدهای غیر متعارف ناشی از مسائل افغانستان مانند تروریسم، جدایی طلبی، افراط گرایی و تهدیدهای مربوط به پناهندگان، با اعضای این سازمان به طور موثرتری همکاری کند ضمن اینکه ایران می تواند با سازمان همکاری شانگهای همکاری کند تا بحث تجارت و ارتباطات منطقه ای نیز افزایش یابد.
در مقابل هم پتانسیل و موقعیت ژئوپلیتیک ایران به عنوان پل ارتباطی شرق آسیا به غرب آسیا و آسیا به اروپا و افریقا، مزیت بسیار خوبی را برای کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای فراهم می کند که از مسیر ایران به آبهای آزاد در خلیج فارس و دریای عمان راه یابند.
تمام این موضوعات مطرح شده در سایه برنامه ریزی درست در حوزه های مختلف قابل تحقق است در حالی که جمهوری اسلامی نباید تنها به این مسئله بسنده کند که به عضویت دائمی این سازمان در آمده و هم اکنون با مکانیزم ورود آن به سازمان موافقت شده است.
نظر شما