اکبر محمودی؛ بازار: طرح مسکن مهر در دولت نهم و دهم و در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. هدف از این طرح خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد که طبق آن دولت با واگذاری قطعه زمین رایگان سعی داشت خانه‌سازی را تشویق کند آغاز شد و از ابتدای دولت نهم بالغ بر ۴٬۴۰۰٬۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرها و روستاها شروع به ساخت شده‌اند که نیمی از این تعداد در روستاها بوده‌اند.
اگر چه تقریبا این طرح در انتهای ماموریت خود قرار دارد و تعداد کمی از این واحدهای مسکونی بنا به دلایل مختلفی باقی مانده است اما هنوز هم این طرح مخالفان و موافقان زیادی دارد.
مخالفان طرح مسکن مهر می گویند این طرح پس از افزایش شدید بهای مسکن در ایران شروع شد و دولت نهم و دهم برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد، که منجر به رشد نقدینگی و افزایش تورم شد به‌طوری‌که نیمی از کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شد.
آنان معتقد بودند و هستند که خانه‌های ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیهٔ شهرها بودند و فکری برای امکانات گوناگون نظیر آب و برق و گاز و تلفن آن‌ها نشده بود.
شاید بزرگترین مخالف طرح مسکن مهر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در دولت دوازدهم باشد. او اگر چه معتقد بود که مسکن مهر طرح مزخرفی است در عین حال نیز تا روزهای پایانی و استعفای خود بر این موضوع استقامت کرد که یک واحد مسکونی مهر را افتتاح نکرده است
اما شاید بزرگترین مخالف طرح مسکن مهر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در دولت دوازدهم باشد. او اگر چه معتقد بود که مسکن مهر طرح مزخرفی است در عین حال نیز تا روزهای پایانی و استعفای خود بر این موضوع استقامت کرد که یک واحد مسکونی مهر را افتتاح نکرده است.
هر چند آخوندی وزیر اسبق راه و شهرسازی در سال جاری در گفتگویی با بیان اینکه این واحدهای مسکونی در داخل شهرها ساخته شود در بیابان احداث شده است.
او می گوید: در سال ۸۵ و ۸۶ که مسکن مهر آغاز شد دولت تعهد کرد که واحدهای مسکن مهر را با قیمت ثابت احداث و تحویل دهند. وقتی در سال ۸۸ تورم ۱۲ درصد بود و در سال ۹۲ به ۳۵ درصد رسید کدام پیمانکار می تواند با قیمت ثابت واحدهای مسکونی را تکمیل کند؟ لذا وقتی تعهد شده است که واحدهای مسکونی احداث شود و منابع صفر است می بینیم که خانه هایی بی کیفیت و با تاخیر تحویل متقاضیان می شود.
حال با گذشت چندین ماه از این اظهارنظر، محمود شایان مدیر عامل بانک مسکن در هشتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی تحت‌عنوان مسکن؛ پیشران تولید که اول اسفند در ساختمان دادمان برگزار شد با اشاره به اینکه خط اعتباری مسکن مهر سبب رشد نقدینگی و افزایش پایه پولی نشد می گوید: همواره تورم مسکن جلوتر از تورم عمومی بوده و مسکن در رشد تورم کشور موثر است. پس اگر قرار است تورم عمومی کنترل شود، باید اول قیمت مسکن کنترل شود. در کشور همواره تورم مسکن از تورم عمومی جلوتر بوده است. تنها یک راه برای کاهش این نرخ تورم داریم و آن اجرای تکلیف مجلس و دولت مبنی بر ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی است تا جلوی قیمت رشد مسکن و پس از آن تورم عمومی گرفته شود.
آمار بانک مرکزی حاکی است که مسکن مهر سبب رشد نقدینگی و پایه پولی نشد. متوسط رشد نقدینگی در متوسط ۴۷ ساله اخیر از سال ۱۳۵۳ تاکنون ۲۷ درصد بوده است. این شاخص در دوره پس از مسکن مهر از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۹ معادل ۲۸ درصد بود و رشد نقدینگی از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ مجدداً به ۲۷ درصد برگشت. رشد نقدینگی ۸ سال قبل مسکن مهر هم ۲۸ درصد بوده است بنابراین اختصاص خط اعتباری مسکن مهر، تأثیری در رشد نقدینگی نداشت
وی می افزاید: آمار بانک مرکزی حاکی است که مسکن مهر سبب رشد نقدینگی و پایه پولی نشد. بر اساس آمار بانک مرکزی، متوسط رشد نقدینگی در متوسط ۴۷ ساله اخیر از سال ۱۳۵۳ تاکنون ۲۷ درصد بوده است. این شاخص در دوره پس از مسکن مهر از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۹ معادل ۲۸ درصد بوده است. همچنین رشد نقدینگی از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ مجدداً به ۲۷ درصد برگشت. رشد نقدینگی ۸ سال قبل مسکن مهر هم ۲۸ درصد بوده است بنابراین اختصاص خط اعتباری مسکن مهر، تأثیری در رشد نقدینگی نداشت.
مدیرعامل بخش مسکن درباره تأثیر خط اعتباری مسکن مهر در رشد پایه پولی نیز اعلام کرد: از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۹۹ متوسط رشد پایه پولی ۲۴ درصد بوده است. در دوره مسکن مهر این شاخص به ۱۸ درصد، پس از مسکن مهر به ۲۱ درصد و ۸ سال قبل از مسکن مهر ۲۶ درصد بوده است بنابراین علی‌رغم استفاده از خط اعتباری مسکن مهر، رشد نقدینگی کاهش داشته است. به عبارت دیگر، وام‌دهی به بخش مسکن، ایجاد رشد نقدینگی نمی‌کند.
موافقان طرح مسکن مهر که معتقد هستند که اگر این طرح نبود قیمت مسکن رشد بیشتری از این که هست کرده بود.
ایرج رهبر نایب رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران در گفتگو با «بازار» در بیان نقاط مثبت طرح مسکن مهر و همچنین مقایسه این طرح با پروژه نهضت ملی مسکن گفت: به اعتقاد بنده باید از پروژه مسکن مهر الگوبرداری کرد و از نقاط قوت آن به خوبی درس گرفت. اینکه بگوییم این طرح به طور کامل ایراد دارد و یا بدون ایراد است درست نیست و یا اینکه طرح مسکن مهر موجب رشد نقدینگی نمی شود و یا تورم زا است چندان درست نیست.
محمد حمیدزاده کارشناس مسکن درباره طرح مسکن مهر نیز می گوید: «علم آمار به واسطه منحنی نرمال خود به ما می‌گوید که در هر جامعه آماری ممکن است ۲.۵ درصد از آن جامعه کیفیتی کمتر از حد نرمال و ۴.۲ درصد نیز کیفیتی بیش از حد نرمال دارند. در پروژه مسکن مهر ۴.۲ میلیون واحد مسکونی ساخته شده و وجود ۱۰۵ هزار واحد مسکونی با کیفیت کمتر از نرمال از لحاظ آماری قابل قبول است. در حالی که واحدهای مسکونی با کیفیت کمتر از حد نرمال به مراتب کمتر از این آمار بود و به همین دلیل مسکن مهر پروژه موفقی تلقی می‌شود.»
اما فردین یزدانی کارشناس مسکن و مجری طرح جامع مسکن نیز در این خصوص می گوید: به هر حال ۴.۲ میلیون خانوار به واسطه طرح مسکن مهر صاحب‌خانه شدند حال تصور کنید اگر این تعداد از واحدهای مسکونی احداث نمی شد چه اتفاقی برای بخش عرضه و در نهایت بخش تقاضا و قیمت ها می افتاد؟
وی می افزاید: پس بنابراین اگر این تعداد مسکن در قالب این طرح ساخته نمی‌شد و مضاف بر تقاضای انباشته فعلی با تقاضای ۴.۲ میلیون دیگر و بیشتر نیز مواجه بودیم. قطعا شرایط بازار مسکن از این نابسامانی کنونی، نابسامان تر می شد و تقاضای مسکن بیش از پیش از عرضه عقب می ماند.
اما در ۳۰ آذر ماه امسال رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی در حاشیه مراسم ورود ۵۲۶ دستگاه واگن به ناوگان ریلی با اشاره به اینکه نهضت ملی مسکن تورم زا نیست گفته بود که طرح نهضت ملی مسکن تورم زا نیست چرا که به مانند مسکن مهر، خط اعتباری بانک مرکزی برای اجرای این طرح در نظر گرفته نشده است. قاسمی ادامه داد: در طرح مسکن مهر، بانک مرکزی برای ساخت مسکن، خط اعتباری اختصاص داد و زمانی که این منابع وارد بازار شد تورم به وجود آمد.
در طرح مسکن مهر، بانک مرکزی برای ساخت مسکن، خط اعتباری اختصاص داد و زمانی که این منابع وارد بازار شد تورم به وجود آمد
حال با گذشت تنها چند ماه از اظهارات رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی، تاکید محمود شایان مدیر عامل بانک مسکن بر تورم زا نبودن مسکن مهر تا حدودی نشان از اختلاف فکری و علمی بر روی این طرح است. اینکه موافقان و مخالفان طرح مسکن مهر به آن ایراد می گیرند و یا با آن موافق هستند همواره بوده و حتما هم خواهد بود اما اینکه دو مقام عالیرتبه در بخش مسکن تنها به فاصله چند ماه اظهارات همدیگر را مورد نقد قرار می دهند نشان از یک اختلاف ریشه ای در وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن در خصوص مسکن مهر می دهد.
نظر شما