بازار؛ گروه آب و انرژی: بحران میان روسیه، اوکراین و اروپا حسابی بالا گرفته است. تحلیلگران انرژی به شدت نگران خطر قطع کامل عرضه به اتحادیه اروپا هستند که تقریبا ۴۰ درصد گاز خود را از طریق خطوط لوله روسیه دریافت می کند و تعدادی زیادی از آنها هم از اوکراین عبور می کند.حالا در این بحران، اروپا به فکر جایگزینی برای تامین گازش است.
شرکت های برق اروپایی سفارشات محموله های گاز طبیعی مایع ارسالی در طول دوره کریسمس و سال نو را بیشتر از ایالات متحده و قطر افزایش داده اند. این افزایش تقریبا ۴۰ درصد بیشتر از رکورد قبلی در مارس ۲۰۲۱ است. آنچه در این میان مهم است، استفاده ایران از فرصتی است که پیش آمده است. فرصتی که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در طول سال های گذشته اجازه استفاده از آن به ایران داده نشده است.
«میترا مدرسی» کارشناس ارشد اقتصاد انرژی معتقد است ایران بهترین موقعیت را برای صادرات گاز به اروپا دارد، می گوید: متاسفانه روس ها اجازه استفاده از این فرصت را به ایران نداده اند.
او می گوید: ما خیلی راحت به توسعه کمی خط لوله و اتصال به خط قفقاز جنوبی می توانیم گاز خود را به اروپا صادر کنیم. مشکل اینجاست که ما گیر روابطی هستیم که با روسیه داریم.
متن کامل گفتگوی «بازار» با «میترا مدرسی» رییس سابق امور بررسی های اقتصادی طرح ها در شرکت ملی نفت ایران و کارشناس ارشد اقتصاد انرژی را در ادامه می خوانید:
اولویت ما در شرایط فعلی نباید تولید نفت خام باشد چرا که در بهترین حالت صادرات نفت ما نمی تواند از ۲.۵ میلیون بشکه فراتر رود. این مقدار در شرایط فعلی بازار مقدار ناچیزی است و ما باید به دنبال افزایش سهم خود در بازار جهانی گاز باشیم
*به نظر شما در صورتی که مذاکرات وین به نتیجه نرسد ایران چه راهبردی را باید در پیش بگیرد و چطور می تواند کاهش درآمدهای نفتی خود را جبران کند؟
اولویت ما در شرایط فعلی نباید تولید نفت خام باشد چرا که در بهترین حالت صادرات نفت ما نمی تواند از ۲.۵ میلیون بشکه فراتر رود. این مقدار در شرایط فعلی بازار مقدار ناچیزی است. مزیت کشور ما گاز طبیعی است. کشورهای حاشیه خلیج فارس(منهای قطر) مثل عمان ، کویت و بحرین نیازمند گاز طبیعی است. در این کشورها تاسیساتی (در حوزه تولید برق و ال ان جی) وجود دارد که به دلیل عدم تامین گاز طبیعی قادر به استفاده کامل از آن نیستند. جدای از ظرفیت که در منطقه وجود دارد، می توانیم با صادرات به اروپا درآمد بالایی هم کسب کنیم.
چند سال پیش گزارشی را آماده کردم. بر اساس این گزارش ما برای صادرات گاز به اروپا دو راه داریم. اول اینکه می توانیم از خط لوله قفقاز جنوبی استفاده کنیم. این خط لوله از شاه دنیز آذربایجان به ارز روم ترکیه می رود و از آنجا به وسیله دو خط لوله به سمت اروپا می رود. اما راه دیگر راه یافتن به بازار اروپا وصل شدن به ایستگاه گازی در گرجستان است که فاصله بسیار کمی با آن داریم.
هیچ مسیری غیر از ایران برای تامین گاز اروپا وجود ندارد. اهمیت این مساله به قدری است که ترامپ تنها موردی که مستثنی از تحریم ها قرار داد، خط لوله بی پی بود. ولی متاسفانه ما گیر ارتباطات و روابطی هستیم که با روسیه داریم
*چطور می توانیم گاز خود را به بازار اروپا برسانیم؟
هیچ مسیری غیر از ایران برای تامین گاز اروپا وجود ندارد. اهمیت این مساله به قدری است که ترامپ تنها موردی که مستثنی از تحریم ها قرار داد، خط لوله بی پی بود. ولی متاسفانه ما گیر ارتباطات و روابطی هستیم که با روسیه داریم. متاسفانه این کشور به هیچ وجه به ما اجازه نمی دهد که انحصار گازی آن کشور را در اروپا را از بین ببریم. نباید فراموش کرد که حدود ۷۰ درصد درآمد روسیه از محل صادرات نفت و گاز بوده و ورود ایران به بازار گاز قاره سبز می تواند تهدید بزرگی برای این کشور محسوب شود. هیچ کشوری مثل ایران از نظر ژئوپلتیکی موقعیت خوبی ندارد؛ اما ما به هیچ وجه از موقعیت خود استفاده نکردیم.
*بسیاری بر این باورند که صادرات به بازار اروپا برای ایران صرفه اقتصادی نداشته و زیرساخت های آن فراهم نیست؟
چطور برای روسیه اقتصادی است برای ما غیر اقتصادی؛ ما نزدیکترین مسیر را به خطوط لوله موجود داریم. کافی است که خطوط لوله موجود را با کمی سرمایه گذاری ادامه دهیم. اینگونه خیلی راحت گازمان را به «ارز روم» و از آنجا به خط لوله «شاه دنیز» می رسانیم. توسعه صادرات گاز جدای از منافع اقتصادی می تواند فواید دیگری هم برای ما داشته باشد. بدون شک اگر گاز ایران راهی بازارهای صادراتی شود از نظر امنیتی کمک زیادی به ایران می کند. حتی اگر گاز مورد نیاز چند کشور عربی را تامین کنیم می توانیم یک اتحاد استراتژیک را با کشورهای منطقه داشته باشیم. ضمن اینکه قراردادهایی که در حوزه تامین گاز منعقد می شود معمولا بلند مدت هستند و می توانیم یک برنامه ریزی بلند مدتی برای آن بکنیم.
*با توجه به کمبودی که در داخل کشور وجود دارد، آیا می توانیم در کوتاه مدت شرایط را برای توسعه این صنعت و افزایش سقف تولیدات خود فراهم کنیم؟
معمولا توسعه صنایع گازی بین ۳ الی ۴ سال زمان می برد. ما در پارس جنوبی فقط یک لایه را توسعه داده ایم. بنابر این پتانسیل بالایی در کشور وجود دارد و خیلی راحت می توانیم با توسعه این بخش ها تولیدات خود را افزایش دهیم. ضمن اینکه هنوز یک سری میادین مستقل دست نخورده هم داریم که مقادیر تولید گاز آنها هم خوب است.
خطایی که در ۴۰ سال گذشته انجام دادیم، توسعه بی رویه گاز رسانی در تمام نقاط کشور بود. حالا هم پیشنهاد می کنم که برای حل مشکل کمبود انرژی، در جاهایی که ظرفیت بالای تولید برق از انرژی خورشیدی وجود دارد، به جای پرداخت یارانه نقدی پنل های خورشیدی برای خانواده ها نصب کنیم
*جدای از صادرات، با توسعه صنعت کمبودی که در داخل کشور وجود دارد را هم رفع کنیم؟
خطایی که در ۴۰ سال گذشته انجام دادیم، توسعه بی رویه گاز رسانی در تمام نقاط کشور بود. در هیچ جای دنیا اینگونه نیست که از یک سوخت در تمام یک منطقه و کشور استفاده کنند. باید متناسب با شرایط اقلیمی و ظرفیت های هر منطقه ای در مورد سوخت مصرفی آن تصمیم گرفت. پیشنهاد من این است که برای کاهش مصرف بخش خانگی به سمت تولید انرژی از خورشیدی حرکت کنیم که اتفاقا هزینه های آن نسبت به گذشته کاهش شدیدی یافته است. می توانیم در جاهایی که ظرفیت بالای تولید برق از انرژی خورشیدی وجود دارد، به جای پرداخت یارانه نقدی پنل های خورشیدی برای خانواده ها نصب کنیم. تا اینگونه خانوارها بتوانند بخشی از انرژی مورد نیاز خود را از این محل تامین کنند و در مقابل گاز کشور را در جایی مصرف کنیم که ارزش افزوده ای برای اقتصاد کشور ایجاد کند.
*ظرفیت سوآپ گاز چطور؟ تا چه اندازه می تواند به تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه کمک کند؟
ترکمنستان آن چنان مازاد گازی ندارد که بخواهد آن را سوآپ کند. ما باید بیشتر تمرکز خوبی روی اتصال به خط لوله قفقاز جنوبی و صادرات گاز به کشورهای حاشیه خلیج فارس و البته بازار اروپا بگذاریم چرا که سوآپ پروژه ای نیست که بتواند اقتصاد ما را خیلی تحت تاثیر قرار دهد.
نظر شما