عدم توفیق استارتاپهای ایرانی؛ فقدان مدیران ریسک پذیر و ضعیف بودن فاز آنالیز در پروژه های نرم افزاری

تهمینه غمخوار؛ بازار: هفتمین نمایشگاه تراکنش ایران، با حضور مدیران و فعالان صنعت بانکداری، پرداخت و فناوری های مالی در روزهای ۲۱ و ۲۲ دی برگزار شد. با توجه به استقبال و پیش بینی حضور بیش از ۱۰۰۰ نفر از فعالان و صاحب نظران صنایع بانکداری، بیمه، بورس، پرداخت الکترونیک و فناوری های نوین مالی در این دوره از نمایشگاه، علاقه‌مندان در این حوزه به منظور معرفی محصولات، خدمات و ایده های فناورانه خود در صنعت بانکداری پرداختند.

یکی دیگر از مزیت های این نمایشگاه حضور بیش از ۹۰ مدیر و متخصص در نشست‌ها و میزگردهایی بود که دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود را با همه اضلاع اکوسیستم صنایع مالی، بانکی، پرداخت و فناوری مطرح کردند.

در همین راستا و بر اساس اهمیت برگزاری نمایشگاه تراکنش، خبرنگار بازار گفتگویی را در حاشیه نمایشگاه با «دکتر سید فرهاد حسینی» فاندر «اپلیکیشن واید» در شرکت فناوری آریا کو ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:

* در ابتدا توضیح بدهید که حوزه فعالیت خاص شرکت شما در چه زمینه هایی است؟
فعالیت شرکت آریا کو از سال ۱۳۹۶ در حوزه آی تی و نرم افزاری آغاز شده است. البته این فعالیتها از سالهای پیش از آن شروع شده، اما به طور رسمی از چهار سال گذشته تا کنون فعالیتهای نرم افزاری در حال انجام است. من در این شرکت بنیان گذار محصول واید هستم که محصول پرداخت موبایلی آنلاین مبتنی بر استاندارد EMV که بدون نیاز به سخت افزار و لجستیک، امکان پرداخت بدون تماس را با موبایلهای استاندارد بازار فراهم می سازد. این محصول برای اولین بار در کشور ثبت اختراع شده است.

ویژگی های منحصر بفرد راهکار واید عبارتند از: پرداخت بی‌سیم (راهکار حذف POS بوسیله موبایل)، پرداخت امن (استفاده از حافظه سخت افزاری HSM و مبتنی بر استاندارد PCI-CPOC)، کنترل لحظه‌ای پذیرندگان (کنترل لحظه‌ای شبکه پرداخت با سامانه کشف تقلب واید)، هم‌ پذیرندگی با سایر اپلیکیشن‌ها (امکان همکاری B2B با ارائه SDK)، راهکارهای پرداختی هوشمند بدون تماس، راهکار هوشمند سازی مراکز تجاری بدون نیاز به سخت‌افزار.

تقسیم بندی بانک ها و استارتاپها یکی از چالشهای موجود بوده است، در صورتی که در خارج از ایران، این تقسیم بندی ها و موضع گیری ها در قبال شرکتها در حوزه تکنولوژی بسیار قدیمی و کم رنگ است و از ایده های علمی که توسط کاربر قابل حس می باشد، سریعا استقبال می شود

* رقابت میان بانکها و فین تک ها موضوعی است که از چند سال گذشته بدین شکل مطرح شده که شرکتهای استارتاپی میتوانند جای بانکها را بگیرند. ارزیابی و دیدگاه شما از این موضوع چیست؟
در خصوص رقابت استارتاپها و بانکها، من معتقد هستم که این رقابت، اصولا درست و صحیح نیست، زیرا باید فین تک ها و بانکها به صورت موجی با یکدیگر همسو باشند تا با اقدامات خود باری را در حوزه پرداخت از روی جامعه بکاهند.

ما در کار خود با در نظر گرفتن و تعیین معیارهایی تلاش کرده تا امکاناتی را برای مردم فراهم کنیم که هم سادگی و هم در دسترس بودن را در زمینه پرداخت های مالی ایجاد می کند اما هر بار با گاردهایی مواجه شده ایم. تقسیم بندی بانک ها و استارتاپها یکی از چالشهای موجود بوده است، در صورتی که در خارج از ایران، این تقسیم بندی ها و موضع گیری ها در قبال شرکتها در حوزه تکنولوژی بسیار قدیمی و کم رنگ است و از ایده های علمی که توسط کاربر قابل حس می باشد، سریعا استقبال می شود.

روند کار آن کشورها این است که به این اصل معتقدند که قرار نیست که تمامی طرح ها به موفقیت برسد، اتفاقا آنها طرحها را به اجرا در می آورند تا با شکست مواجه شود یا نتیجه دهد.

لذا، ما نباید در آن سیستم سنتی و آن قاب و اسکوپ خود باقی مانده و از این مسئله هراس داشته باشیم که مبادا با شکست مواجه شویم در حالی که متدهای مهندسی نرم افزار و به روز تجزیه و تحلیل اینگونه نیست. حتی متدهایی در رابطه با استارتاپها ایجاد شده که در بین مردم بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.

کتابها و گزارشهای مرتبط با مهندسی نرم افزار دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی نشان می دهد که باید آنالیز پروژه را جدی گرفته و آن پروژه را به اجرا درآورد. گارد و سوگیریهای ذهنی که در خصوص سیستم جدید استارتاپی در حال حاضر مطرح است و مانند آهنربا اذهان عمومی را به خود جذب می کند، این است که پروژه های شرکتهای فین تک چگونه به موفقیت دست خواهند یافت؟ انتظارها بر این است که سیستم جدید به طور کامل سیستم قدیمی را پس بزند، در حالی که سیستم مهندسی نرم افزار این اصول را رد می کند.

اصول مهندسی نرم افزار میگوید که سیستم جدید در کنار سیستم قبلی قرار میگیرد و در سطح بسیار پایینی مثلا یک درصد سیستم قدیم را پوشش می دهد و به تدریج سیستم قبلی ناپدید می شود. متاسفانه در رابطه با فناوری خود شرکت، گاردهای عجیبی به ویژه در مسائلی مانند اخذ مجوز و همکاری با بانکها و ارگانهای بزرگ وجود ندارد. بروکراسی بسیار شدیدی در رابطه با سرویس دهی بانکها و ارگانهای برجسته به شرکتهای فناوری من جمله آریا کو وجود دارد. بنابراین، فشارهایی از جمله تحریم، بیات شدن تکنولوژی و جا ماندن از رقابت ها و هزینه به همراه صرف زمان و انرژی بر شرکتهای فناوری محور ایرانی وارد است.

در حالی که بیشتر افراد و شرکتها ساز رفتن را نواخته اند، واقعیت این است که ما ساز ماندن داریم که محصول خود را در ایران پابرجا نگه داریم. ما با توجه به علاقه قلبی به کشور این موضوع را فریاد زده ایم در حالی که متاسفانه صدای ما شنیده نشده است.

* از دیدگاه شما چه مسائلی در عدم اجرایی شدن پروژه های استارتاپها وجود دارد؟
نکته مهم در خصوص عدم اجرای پروژه ها بحث شایسته سالاری است. پروژه های عظیمی که در لایه های بدنه دولت تعریف می شوند، به شایستگی به افرادی که به درستی آنها را راه اندازی و اجرا نمایند، ارجاع داده نمی شود.

برای مثال، شما به ارگان هایی مانند پلیس +۱۰ وارد می شوید که سیستم آن قطع است. من به عنوان شرکت ایکس که در زمینه نرم افزار فعالیت دارد، نمیتوانم این موضوع را بپذیرم و درک کنم که سیستم قطع باشد. از طرفی، سوالی که مطرح می شود این است که کار من به غیر از ایجاد و بالا نگهداشتن سیستم چیست و به چه دلیل باید قطع باشد؟

اگر پروژه ها بر اساس شایسته سالاری و بک گراند آن شرکت ارجاع داده شود، مردم و خود شرکتهای دریافت کننده خدمات راحت تر خواهند بود. بر همین اساس قطعی سیستم از نظر شرکت آریا کو که عضو کوچکی از سیستم مالی و پرداخت است، معنا ندارد چرا که بر اساس کاری که انجام داده ایم این سیستم همیشه باید بالا بماند.

یکی از دلایلی که استارتاپهای ایرانی به موفقیت دست پیدا نمی کنند، نبود مدیران ریسک پذیر است، ضمن اینکه فاز تجزیه و تحلیل و پیش از آن تحقیق بسیار ضعیف عمل می کند و در حوزه فین تک نیز نئوبانک ها جدی گرفته نمی شوند

* در حالی که نقش استارتاپها و شرکتهای فناوری محور در توسعه اقتصاد کشورهای پیشرفته دنیا روز به روز پررنگ می شود، اما در ایران با وجود تاکید رهبری بر توسعه اقتصاد دانش بنیان و گسترش حوزه فناوریهای نوین، هنوز نقش شرکتهای دانش بنیان به درستی تبیین نشده و راه طولانی تا تحقق اقتصاد دانش بنیان در پیش است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
در پاسخ به این سوال که چرا استارتاپها در خارج از کشور از سید seed تبدیل به محصول می شوند و در ایران اینگونه نیست، باید بگویم که این امر متاسفانه به دلیل کپی کورکورانه در ایران رخ می دهد. استارتاپ ها در ایران در حالی که به راحتی، برخورداری از زمان و انعطاف پذیری، در دسترس بودن و بی نظمی تعبیر می شوند، با تقلیدی کورکورانه، لایه سطح صفر استارتاپهای سیلیکون ولی را مشاهده کرده و به کپی آن پرداخته اند.

همچنین این استارتاپها، به مدیریت پروژه ها و سخت کوشی کشورهای دیگر توجهی ندارند. در واقع، حقیقت این است که در حوزه فناوری، فاکتور نظم موجب دستیابی یک استارتاپ به موفقیت می شود که متاسفانه در ایران چنین چیزی قابل مشاهده نیست. بر همین اساس، از دیدگاه من، استارتاپ به معنای نظم، سخت کوشی و تلاش است.

امریکا و شرکت گوگل که به عنوان مهد کامپیوتر و سخت افزار و نرم افزار شناخته می شود، به راحتی سر نخ و رشته کار را به دست ما نمی دهد، پوسته را برای ما آشکار می سازد، اما استارتاپهای ما با کپی و تقلید کورکورانه مثلا به مدت ۱۰ یا ۱۵ سال راه را اشتباه طی می کنند، در حالی که زمان زیادی برای بازگشت و قرارگرفتن در مسیر اصلی باید طی شود.

دانش ما در خصوص استارتاپها به نظر من تنها در حدود دو درصد است؛ یعنی در وسعت دریا عمق این دانش دو سانتی متر است که البته باید تعمیق یابد.

* نقش دولتها در حمایت از استارتاپها و به خصوص شرکت آریا کو تا چه میزان بوده است؟
بر اساس پیگیریهایی که ما در حوزه کاری خود در دولت قبلی انجام دادیم، متاسفانه، حمایتها بسیار لخت و دستوری بود و آن پذیرش لازم وجود نداشت. از ابتدای کار که اخذ مجوزها مطرح می شود، پذیرش و حتی گوش دادن به ایده ها وجود نداشته است.

با این وجود، تنها نمی توان از دولت انتظار داشت، زیرا ما با دولت مذاکراتی را انجام نداده و تنها با بانکها و مدیران به رایزنی هایی پرداخته ایم که فاقد اختیارات لازم بوده اند. آنها بر این باورند که چرا باید به دردسری بزرگ وارد شوند و ساختاری را ایجاد کنند که مورد مواخذه قرار گیرند؟

بر همین اساس، دلیل اینکه چرا یک تکنولوژی وارد سیستم نمیشود، همین مسئله است و از دیدگاه بنده، یکی از دلایلی که استارتاپها به موفقیت و نتیجه شایان دست پیدا نمی کنند، فقدان و نبود مدیران ریسک پذیر است ضمن اینکه فاز تجزیه و تحلیل و پیش از آن تحقیق در ایران بسیار ضعیف عمل می کند.

* در شهرهای هوشمند آینده، بانکها چه جایگاهی دارند و هوشمندسازی تا چه اندازه به عنوان یک چالش پیش روی نظام بانکداری است؟
محصول ما حاصل دو سند است: یکی، سند راهبردی تکنیکال و دیگری، سند راهبردی واسط کاربردی. این سند تحقیق و توسعه ده محصول خارجی جلوتر از ما در کنار محصولات ایرانی است. چرا ما باید راهی که آنها طی کرده اند را باید دوباره طی کنیم؟ هزینه تحقیق توسعه محصول Paytm یا تینکوف روسیه که به سمت نئوبانک حرکت کرده اند، چند دلار است؟

نئوبانکها رفتار یک شرکت را در طول سال بدون نیاز به دیتا مورد بررسی قرار داده و به آن شرکت مشاوره های مالی ارائه می دهد. اگر چنین چیزی در جلسه و نشستی در ایران مطرح شود، به هیچ وجه آن را جدی در نظر نگرفته و مسئله ای مضحک تلقی می شود، در صورتی که ما ساختار خود را بر روی نئوبانکها قرار داده ایم که پس از نشستهای «بی تو بی» به مشتریان نهایی خود مشاوره هایی ارائه دهیم.