بازار؛ گروه استانها: برای کشوری اقتصادی و قدرتمند مانند روسیه که از واردات بسیاری از محصولات بی‌نیاز است این موضوع که چه کالایی را به این کشور صادر کنیم تا جایگاه خود را در بازار به‌سرعت پیدا کند ممکن است کمی سخت باشد اما صادرات سبزی‌ها و میوه به روسیه یکی از بهترین اقلام صادراتی است که راه تجاری را برای ایران باز کرده است.
کیوی، سبزی‌ها تازه، سیر، گوجه‌فرنگی، خیار، سیب انواع فلفل دلمه، هندوانه، کلم و کلم بروکلی از پرحجم‌ترین اقلام صادراتی ایران به روسیه به شمار می‌رود که البته در طی چند هفته گذشته فلفل‌های دلمه‌ای جریان ساز شد.
برای جمهوری اسلامی ایران که در به دلیل تحریم های بین المللی با مشکلات بسیاری در عرصه بین المللی و تجارت دست و پنجه نرم می کند و هم چنین صادرات محصولات غیر نفتی را راهی برای خنثی سازی تحریم‌ها می‌داند ارتباط تجارت با روسیه که شامل تحریم نمی‌شود فرصت مغتنمی است که در همین رابطه با تَنی چند از کارشناسان پیرامون این موضوع و بایدهای صادرات محصولات کشاورزی به این کشور به گفت‌وگو نشستیم.
سخت‌گیری روسیه
حسین صداقت فعال اقتصادی و صادرکننده مواد غذایی در این رابطه به ما می‌گوید: کشور ما به دلیل داشتن آب‌وهوای متنوع یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان سبزی و صیفی‌جات در خاورمیانه است.
وی بابیان اینکه در جنوب ایران و استان‌هایی مانند هرمزگان و سیستان و بلوچستان بسیاری از محصولات به‌صورت چهارفصل کشت می‌شود، بیان می‌کند: در این مناطق ما حتی در اواسط زمستان نیز سبزی و یا هندوانه کشت داریم و لذا این امر باعث شده تا در زمستان اکثر کشورهای همسایه سبزی و صیفی موردنیاز خود را از ایران وارد کنند.
این کارشناس اقتصادی بابیان اینکه صادرات سبزی و صیفی عموماً به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس، عراق، روسیه انجام می‌پذیرد به ما می‌گوید: روسیه یکی از بازارهای خوب و دارای پتانسیل است که البته حساسیت آن‌ها در کیفیت محصول نیز بسیار بالاست.
وی با اشاره به این موضوع سال گذشته روس‌ها به دلیل همین حساسیت‌ها از واردات سیب و گوجه‌فرنگی از کشور آذربایجان به دلیل وجود بیماری و آفت‌های گیاهی خودداری و آن را ممنوع اعلام کردند.
صداقت با اشاره به این موضوع که شاخص کیفیت محصول و یا خودداری از قبول محصول به هر دلیلی حق کشور واردکننده است ادامه می‌دهد: آذربایجان هم یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده گوجه‌فرنگی به روسیه است که سال گذشته با منع واردات روبرو شد لذا این موضوع تنها به محصولات ما و این‌همه جوسازی تنها معطوف نمی‌شود.
این صادر کننده مواد غذایی با تأکید بر این موضوع که برای استفاده از فرصت پیش‌آمده نیازمند همکاری سازمان‌های استاندارد و حفظ نباتات کشور در راستای بهبود کیفیت محصولات هستیم، اذعان می‌کند: البته در بازار روسیه بدون رقیب نیستیم و ترکیه و مصر نیز در حال بازی در این زمین برای تصاحب بازار هستند.
وی ادامه می‌دهد: در ماجرای روسیه تنها فلفل‌های دلمه‌ای برجسته‌سازی شد درحالی‌که ما به روسیه علاوه بر فلفل دلمه‌ای، بادمجان، پسته، زعفران، چای، سیب‌زمینی، کاهو، کرفس، کیوی، لیمو و نارنگی هم صادر می‌کنیم که تاکنون برگشتی در کار نبود است.
وی با اشاره به اینکه سایر کشورهای حوزه اوراسیا مانند بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان هم مشتری محصولات ایرانی هستند ادامه داد: از آنجا که روسیه درباره سلامت محصولات کشاورزی سختگیر است لذا نظارت دائم بر کیفیت و سلامت محصولات و همچنین معرفی برند باید به شکل جدی‌تری در دستور کار ما باشد.
این فعال بازرگانی اذعان کرد: متأسفانه عدم برند سازی لازم موجب شده تا برخی کشورهای رقیب محصول ایران را بانام و برند خود به کشورهای هدف صادراتی ارسال کنند.
مسیر ناهموار ترانزیت
رامین رحمتی کارشناس اقتصاد نیز در گفت‌وگو با بازار تنها سموم و یا آفات گیاهی را به‌عنوان عامل اصلی در صادرات محصولات کشاورزی به‌تنهایی لازم ندانسته و اذعان می‌کند: یکی از مشکلات بازرگانی خارجی ما سیستم حمل‌ونقل است.
وی در این رابطه می‌گوید: در این مسیر ما مشکلات بسیاری داریم که اگر واقعاً هدف‌گذاری ما بازار روسیه هست باید به‌صورت جدی به آن توجه کنیم.
رحمتی اذعان می‌کند: به‌طور مثال اختلافات کشور قزاقستان با ترکمنستان اجازه تردد کامیون‌های ما را از این مسیر سلب کرده و یا مشابه همین مشکل را با کشور آذربایجان در ارتباط با کشور روسیه داریم.وی ابراز می‌کند: ازآنجاکه شبکه ریلی داخلی ما شبکه تکمیلی نیست و در قسمت‌هایی از آن انقطاع وجود دارد باعث می‌شود تجار بخشی از راه را به‌صورت زمینی و بخشی را ریلی طی کند که صرفه اقتصادی ندارد.
اختلافات کشور قزاقستان با ترکمنستان اجازه تردد کامیون‌های ما را از این مسیر سلب کرده و یا مشابه همین مشکل را با کشور آذربایجان در ارتباط با کشور روسیه داریم
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: به‌طور مثال چنانچه بازرگانی در مشهد بخواهد محصول خود را به روسیه ارسال کند باید خط آهنی از مشهد تا مقصد وجود داشته باشد تا کالا در سریع‌ترین زمان و با صرف هزینه کمتر صادر شود، اما با توجه به اینکه مسیر رشت تا آستارا ریل ندارد و به شبکه سراسری راه‌آهن وصل نیست برای تجار استفاده از حمل‌ونقل ریلی در مشهد به‌صرفه نیست.
این فعال اقتصادی تأکید می‌کند: با توجه به اینکه عزمی برای بازرگانی وجود ندارد وضعیت حمل‌ونقل ما هم با مشکلات بسیاری روبروست که همین امر سبب شد حمل‌ونقل را به خارج از کشور بسپاریم که این خود یکی دیگر از معضلات ازجمله گاها سالم به مقصد نرسیدن محصولات را به دنبال دارد.
وی در این راستا تأکید می‌کند: اگر ما واقعاً به شعار صادرات غیرنفتی و جایگزینی آن با نفت اعتقاد داشته باید سیستم صنعتی و نوین را در کشاورزی پیاده‌سازی کنیم بدان معنا که ابتدا بازارهای هدف را شناسایی کرده سپس با یکپارچه‌سازی اراضی و فاصله گرفتن از خرده مالکی محصولاتی در تناژ بالا تولید کنیم که این محصولات با استفاده از فناوری‌های نوین به‌دست‌آمده باشند.
رحمتی می‌افزاید: پس‌ازاین مرحله باید نسبت به ساخت و تجهیز سردخانه‌های مجهز و سیستم حمل‌ونقل مرتبط با این محصولات توجه کرده و ضمن بازاریابی مطمئن این محصولات به کشورهایی مانند روسیه صادر کنیم.
وی می‌گوید: هرچند که تحریم‌ها سد بزرگی برای صادرات ما محسوب می‌شود اما کشور ما که با روسیه روابط خوبی دارد و شامل تحریم نمی‌شود و لذا تحریم‌ها نیز بهانه‌ای بیش در مسیر نخواهد بود.
صادرات محصول کشاورزی بی‌حساب‌وکتاب نیست
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکمنستان نیز در گفت‌وگو با بازار با اشاره به این موضوع که بسیاری از رقبای تجاری درصدد تخریب بازارهای ایران و محصولاتی ایرانی هستند بیان کرد: حوادث و اخبار چند روز گذشته بسیاری از شرکت‌های خارجی را در خصوص خریداری محصولات ایرانی حساس‌تر کرده است.
مجید محمد نژاد در خصوص حواشی ایجادشده برای محصولات صادراتی ایرانی اظهار کرد: هدف بسیاری از این خبرها با این حجم بزرگ‌نمایی تنها تخریب وجهه محصولات ایرانی و بازارهای صادراتی بود.
وی با تشریح پروسه صادرات محصولات به کشورهای اوراسیا گفت: به طور مثال برای صادرات محصولی مانند سیب زمینی قبل از اینکه اقدام به صادرات و بارگیری شود شرکتی که می خواهد این محصول را از ایران صادر کند باید مجوزهای لازم را بگیرد و پس از اخذ مجوز و ابلاغ آن به شرکت صادرکننده اقدام به خرید محصول خودش از واسطه یا مزرعه‌دار کند.
وی بابیان اینکه صادر کردن محصولات بی‌حساب کتاب نبوده و به این شکل نیست که پس از رسیدن به مقصد موردبررسی قرار گیرد توضیح داد: در هرصورت برای هر مزرعه توسط جهاد کشاورزی گواهی بهداشت صادر می‌شود و یکسری برگه‌هایی است که در اختیار صادرکننده و افرادی که می‌خواهند مجوز صادرات را بگیرند قرار می‌دهند.
محمد نژاد افزود: در جریان این پروسه پس از صدور مجوز و معرفی به کلینیک گیاه‌پزشکی معرفی و نمونه سیب‌زمینی، مکان کشت سیب‌زمینی این کلینیک موردبررسی قرار می‌گیرد.
رئیس اتاق مشترک بازگانی ایران و ترکمنستان گفت: در این پروسه پس از آن که محصول با استانداردهای آزمایشگاهی موردقبول واقع شد،آن وقت بر اساس آن شرکت صادرکننده اقدام به بارگیری محصول می‌کند ضمن اینکه در آنجا هم ضمن بارگیری مجدداً نمونه‌گیری می‌شود که با نمونه قبلی مطابقت داشته باشد و در مرز خروجی نیز از حیث ساختاری مسئول قرنطینه کنترل لازم را اعمال می کند و پس از مهر زدن تازه مجوز خروج از کشور را می‌دهند .
محمد نژاد یادآور شد: این‌گونه نیست که به‌سادگی و بدون هیچ نظارتی در داخل کشور محصولات صادرشده و در مقصد مورد آزمایش قرار گیرد و لذا با این بررسی‌ها و سخت‌گیری‌ها از همان مبدأ اجازه صادرات به محصولات غیراستاندارد داده نمی‌شود.
وی بابیان این مطلب که در هیچ جای دنیا با محصولشان این‌طوری رفتار نمی‌کنند خاطرنشان کرد: این‌گونه جوسازی در داخل کشور سبب می‌شود کشورهای خارجی نیز حساسیت بیشتری هنگام خرید محصولات ما به خرج بدهند.
وی افزود: در جریانات اخیر حتی برخی شرکت‌های خارجی نسبت به گذشته حساس‌تر شدند و این سؤال را مطرح می‌کردند که چه اتفاقی برای محصولات ایرانی افتاده است!
محمد نژاد در این رابطه اذعان کرد: در مواردی این‌چنین باید دقت نظر بیشتری در حوزه اطلاع‌رسانی اعمال شود زیرا برخی اخبار مانند برگشت خوردن سیب‌زمینی از ترکمنستان اصلاً صحت نداشت و لذا خیلی شایعات با بزرگ‌نمایی به مشکلات تولیدکننده و صادرکننده آسیب می‌رساند.
ضرورت حرکت به سمت محصولات ارگانیک
رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این رابطه می گوید: سال هاست که بر اهمیت بخش صادرات تاکید می شود اما مشکلات ما در این حوزه کهنه هستند و این بدان معناست که بارها تکرار شده اما به رغم وعده‌ها، به درستی چاره جویی نشده اند.
علی شریعتی مقدم به بازار می گوید: به طور مثال از ابتدای سال ۹۷ که مسئله تعهد ارزی مطرح شد، جلساتی در اتاق بازرگانی برگزار گردید و صادرکنندگان نمونه، تشکل ها و مسئولان وقت بانک مرکزی نیز در نشست مذکور حضور داشتند و مسائل و دغدغه هایشان را پیرامون این تجربه شکست‌خورده مطرح کردند اما با وجود پیگیری های مکرر اما روند مذکور اصلاح نشد.
وی در اشاره به مشکلات صادرات محصولات غذایی به کشور های متقاضی نیز عنوان کرد: یکی از نقاط ضعف صادرکنندگان ایرانی آن است که نمی توانند انتظارات کشورهای هدف را در حجم و مقادیر بالا برآورده سازند لذا معتقدیم ظرفیت تقویت بخش تولید و صادرات ما وجود دارد و اگر حمایت موثر صورت پذیرد، بخش مولد یا صادرکننده ما خرد و کوچک باقی نمی ماند.
رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی خراسان رضوی بابیان اینکه تقاضا برای محصولات ارگانیک در بازارهای جهانی بسیار زیاد است افزود: لذا اینکه صرفاً محصول تولیدی ارگانیک باشد، کفایت نمی‌کند و برای توسعه تولید صادرات محور در این بخش، باید تأییدیه و نتیجه آزمایش‌ها دقیق نیز در کانون توجه قرار بگیرد.
علی شریعتی مقدم ادامه داد: توسعه محصولات ارگانیک و اجرای کشت‌های حفاظتی، آینده بخش کشاورزی را حفاظت خواهد کرد و توأمان بازار جهانی محصولات این بخش را برای ایران، تقویت می‌کند.
وی با اشاره به موضوع برگشت محموله‌های بخش کشاورزی به دلیل باقی‌مانده سموم گفت: کیفیت محصولات، از آن موضوعات مهمی است که حفظ بازار جهانی و اعتبار بخش صادرات کشاورزی ایران را تضمین می‌کند و بروز مسائلی ازاین‌دست باید به‌عنوان یک دغدغه جدی، مطرح و آسیب‌شناسی شود و برای آن چاره‌جویی صورت بگیرد.
این عضو اتاق بازرگانی در باب دلایل بروز چنین شرایطی به ذکر بعضی مشکلات پرداخت و عنوان کرد: انجمن‌ها و سازمان‌های مردم نهادی که در حوزه تأمین سموم فعالیت می‌کنند، طی سنوات اخیر بارها این موضوع را مطرح می‌کردند که تخصیص ارز به آن‌ها اغلب به‌موقع انجام نمی‌گیرد؛ لذا سموم تقلبی در بازار بیشتر شده است. از سوی دیگر به دلیل پاندمی کرونا بسیاری از بازارهای پیشرفته، حد مجاز سموم را در بعضی محصولات کشاورزی کاهش داده‌اند و حساسیت در این حوزه‌ها بیشتر شده است.
وی یادآور شد: حال تولیدکننده، صادرکننده و وزارت جهاد کشاورزی باید نهایت همکاری را برای خروج از این چالش داشته باشند از همین رو ما باید در میان و بلندمدت به سمت تولیدات ارگانیک و کشت‌های حفاظتی حرکت کنیم.
شریعتی مقدم خاطرنشان کرد: در اکثر موضوعات مانند سموم و صرفه‌جویی و مدیریت آب، احتیاج به همکاری و هماهنگی بین بخشی وجود دارد و ضروری است تا تولیدکننده، صادرکننده، وزارت جهاد کشاورزی، بخش استاندارد و قرنطینه در این حوزه با هم تعامل داشته باشند.
این عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی هم چنین عنوان کرد: در خصوص استفاده از سموم و کودها نیز باید به سراغ انواع کم‌خطر و سازگار با محیط‌زیست حرکت کنیم و در این راستا صدور گواهی‌نامه و ارائه تسهیلات راهکار کنترل سموم است.
شریعتی مقدم با بیان اینکه از وزارت بهداشت به‌عنوان کنترل‌کننده سموم نمی‌توان در این حوزه انتظار خاصی داشت لذا تولید محصول ارگانیک را بهترین راهکار در این زمینه عنوان کرد.
نظر شما