بازار؛ گروه استان ها: روزگاری دشت خاتون آباد یکی از مناطق بکر استان کرمان به شمار می رفت و دام های عشایر در مراتع این دشت چرا می کردند. اما با آغاز فعالیت کارخانه ذوب مس خاتون آباد (بدون بهره گیریی از تکنولوژی های مناسب با محیط زیست)، در کنار فوایدی همچون اشتغالزایی و جلوگیری از خام فروشی، بحران آلودگی در این دشت آغاز شد.
نشست فلزات سنگین بر پهنه دشت خاتون آباد آن را به یکی از آلوده ترین دشت های ایران تبدیل کرد و منجر به آلودگی مراتع و تلف شدن تعداد زیادی از دام ها شد. مساله ای که بعد از گذشت سال ها همچنان پا برجاست و مشکلاتی را برای دامداران و عشایر منطقه ایجاد کرده است. البته در سال های اخیر با اصلاحاتی که این کارخانه انجام داده است وضعیت آلودگی کمتر شده است.
برای جبران این خسارت ها، شرکت مس باید بر اساس قیمت تعیین شده از سوی کارشناسان رسمی دادگستری مبلغی را به ازای هر راس دام به دامداران پرداخت کند. اما دامداران و عشایر از قیمت تعیین شده (۵۰۰ هزار تومان برای هر گوسفند تلف شده در سال ۹۶) گلایه مندند و می خواهند این خسارت بر اساس قیمت روز و با توجه به تورم تعیین شود؛ چرا که این گوسفندان در سال ۹۶ تلف شده اند و حالا که در سال ۱۴۰۰ هستیم قیمت هر راس گوسفند بسیار بیشتر از رقم اعلام شده است.
امسال می خواهند برای گوسفندی که در سال ۹۶ تلف شده، ۵۰۰ هزار تومان پرداخت کنند این در حالیست که قیمت گوسفند در بازار ۵ میلیون تومان است؛ آیا این عدالت است؟
گلایه مندی دامداران از خسارت تعیین شده برای دام های تلف شده
رضا از عشایر خاتون آبادی است که در گفتگو با بازار با اشاره به حجم خسارت ناشی از آلایندگی کارخانه مس خاتون آباد گفت: آلودگی به قدری بود که از ۱۰۰ راس دامی که داشتم ۶۰ دام تلف شد. جالب اینجاست که امسال می خواهند برای گوسفندی که در سال ۹۶ تلف شده، ۵۰۰ هزار تومان پرداخت کنند این در حالیست که قیمت گوسفند در بازار ۵ میلیون تومان است؛ آیا این عدالت است؟
علی از دیگر دامداران منطقه خاتون آباد هم در گفتگو با بازار با گلایه از وعده های بی سرانجام مسئولان گفت: می خواهند برای گوسفندی که سال ۹۶ تلف شده ۵۰۰ هزار تومان پرداخت کنند. از طرف دیگر پول ها باید مستقیم به حساب دامداران واریز شود؛ در غیر این صورت بسیار زمان می برد تا پول به دست دامدار برسد.
غلامحسین هم از عشایر این منطقه در این خصوص به بازار اظهار کرد: اجداد ما در این دشت زندگی می کردند در هر خانه ای هم حدود ۱۰ بچه را نان می دادند اما حالا با این شرایط زندگیمان فلج شده است. همه مسئولان در جریان وضعیت هستند و فقط وعده وعید می دهند و هیچ کاری تاکنون برای ما نکرده اند.
وی با اشاره به اینکه حدود ۲۰۰ راس گوسفند در اثر آلودگی دشت خاتون آباد از دست داده ام، افزود: محل امرار و معاش ما از دامپروری است. دولت فکری به حال مشکلات ما بردارد.
وی ادامه داد: سوله هایی ساخته اند که هیچ فایده ای برای عشایر ندارد و بدون استفاده مانده است. وقتی خودم سوله دارم، مشخص است که سوله های ساخته شده برای من کارآیی ندارد. پول عشایر را از سال ۹۶ تاکنون نداده اند و حالا هم که می خواهند پرداخت کنند ۵۰۰ هزار تومان برای هر گوسفند در نظر گرفته اند.
این دامدار بیان کرد: سال ۸۵ این اتفاق افتاده است؛ جوانان آن زمان الان پیر شده اند و پیرها درگذشته اند اما جوابی دریافت نکردند چه زمانی می خواهند پاسخگو باشند؟
ابراهیم از دیگر دامداران شهربابکی در گفتگو با بازار بیان کرد: تلفات دامداران منطقه از حدود نیمه دوم سال ۱۳۸۵ شروع شده در سال های اول که تلفات بسیار زیاد بود سالیانه تا حدود ۱۳ هزار راس دام تلف می شد.
وی با اشاره به اینکه با اصلاحاتی که در کارخانه صورت گرفته اکنون تلفات مقداری کمتر شده است اما باز هم سالانه حدود دو هزار راس دام تلف می شود.
این دامدار بیان کرد: تاکنون شرکت مس ۱۳ مرحله خسارت پرداخت کرده ولی خسارت در حد مبلغ دامی آنها نبوده است. از سال ۱۳۸۷ به بعد هم هیچ غرامتی از سوی شرکت مس پرداخت نشده است.
وی با اشاره به اینکه تلفات به صورت متوسط در ماه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ راس تایید شده است، افزود: آزمایشاتی که در شهربابک بر روی لاشه های انجام می شود فقط در زمینه مسمومیت با مس است و سایر عناصر سنگین مورد بررسی قرار نمی گیرد.
تعیین میزان خسارت با کارشناس رسمی دادگستری است
مدیر مجتمع مس شهربابک در خصوص گلایه مندی دامدارن خاتون آبادی اظهار کرد: پرداخت و تعیین میزان خسارت به عهده کارشناسان رسمی دادگستری و کارگروه رفع آلایندگی منطقه خاتون آباد است. پیش از مصوبه سال ۹۵ هیئت وزیران، این کارگروه در استان کرمان تشکیل شده است و تاکنون هر مبلغی که توسط کارگروه تعیین و ابلاغ شده مس پرداخت کرده است.
تا پایان سال ۹۷ این خسارات به دامداران پرداخت شده و هنوز برای سال های ۹۸ و ۹۹ مصوبه ای توسط کارگروه اعلام و ابلاغ برای ما نشده است
حسین ابراهیمی نسب ادامه داد: تا پایان سال ۹۷ این خسارات به دامداران پرداخت شده و هنوز برای سال های ۹۸ و ۹۹ مصوبه ای توسط کارگروه اعلام و ابلاغ برای ما نشده است. ما منتظر ابلاغ مصوبه کارگروه رفع آلایندگی منطقه خاتون آباد در خصوص میزان خسارت و زمان پرداخت هستیم.
وی بیان کرد: بقیه موارد نظیر تعداد دام تلف شده توسط امور عشایری و دستگاه های مربوطه اعلام می شود؛ آماده هستیم میزان خسارت تعیین شده از سوی کارگروه را در اسرع وقت پرداخت کنیم. قبلا هم که کارهای اداری انجام و پرداخت به دامداران انجام شده است.
ابراهیمی نسب در خصوص ساخت جایگاه دام اظهار کرد: ساخت جایگاه دام طبق توصیه و نظر کارشناسان مورد تایید کارگروه بوده است و شرکت مس دخل و تصرفی در آن نداشته است. جایگاه ها طبق دستورالعمل ساخته و به دامداران تحویل داده شده است البته از سوی دامداران استقبال خوبی از آنها نشد.
وی با اشاره به راه اندازی کارخانه ذوب مس خاتون آباد از سال ۸۳ توسط شرکت ملی صنایع ایران افزود: دو آلایندگی اصلی در بحث ذوب می تواند مطرح باشد؛ یکی در بحث کنترل غبار و دیگری بحث استانداردسازی گاز «so۲» و گازهای خروجی از دودکش های ذوب است.
ابراهیمی بیان کرد: در خصوص مورد اول اصلاح میکروفیلترهای ذوب انجام شد که در سال ۹۶ میزان غبار خروجی از دودکش های خاتون آباد به حد استاندارد محیط زیست رسید.
وی ساخت کارخانه اکسیژن، کارخانه اسید و تغییر تکنولوژی کوره فلش را از مهم ترین کارها در این زمینه دانست و افزود: با تغییر تکنولوژی در کوره فلش (که با مشعل جِت مرکزی در حال فعالیت است) میزان گاز و غبار خروجی آن به مراتب کمتر از تکنولوژی های قبلی شده است.
ابراهیمی نسب همچنین به احداث انبار جدید ۶۰ هزار تنی کنسانتره برای جلوگیری از پخش کنسانتره در منطقه اشاره کرد و گفت: کارخانه اسید اردیبهشت ۹۹ توسط رئیس جمهور وقت راه اندازی شد.
وی بیان کرد: شرکت مس همچنین یکسری کارهای داوطلبانه مانند پرداخت حقوق عرفی تا شعاع ۱۵ کیلومتری به منابع طبیعی، ساخت جایگاه دام، خرید مکمل غذای دارویی و برنامه اصلاح نژاد دام را در منطقه خاتون آباد انجام داده است.
وی گفت: پهنه بندی میزان آلایندگی آب، خاک و گیاه در دست اقدام است. در مورد هوا این مطالعه انجام شده و به تایید سازمان محیط زیست رسیده است.
ابراهیمی نسب بیان کرد: طی سال گذشته حدود ۷۰۰ نفر از مردم شهربابک در مجموعه مس مشغول به کار شدند و در حال حاضر پروژه های بسیار بزرگی در دست انجام است که جذب نیروی انسانی در پروژه های مربوطه در دست انجام است. پیش بینی می کنیم بالغ بر هزار نفر را طی دو الی سه سال آینده در شرکت مس و مجموع مربوطه جذب کنیم.
ابراهیمی نسب در خصوص غلظت عنصر مس در دشت خاتون آباد اظهار کرد: یک قرار دارد با دانشگاه شهید باهنر در خصوص مطالعه وضعیت آب، خاک و گیاه داریم. اطلاعات اولیه آن حاصل شده و منتظریم طی دو الی سه ماه آینده گزارش کاملی در این زمینه ارائه شود و اظهار نظر در این خصوص را به آن زمان موکول می کنیم.
در این منطقه باید ۱۴ هزار راس دام وجود داشته باشد اما در حال حاضر ۴۶ هزار دام در منطقه وجود دارد که بسیار بیشتر از ظرفیت منطقه است
وی اظهار کرد: این کار با همکاری محیط زیست استان کرمان در حال انجام است. در خصوص هوا این کار انجام شده و شعاع آلایندگی بسیار کمتر از گذشته شده است و طبق نامه محیط زیست وضعیت هوا تایید شده است.
ابراهیمی نسب اعلام کرد: در این منطقه باید ۱۴ هزار راس دام وجود داشته باشد اما در حال حاضر ۴۶ هزار دام در منطقه وجود دارد که بسیار بیشتر از ظرفیت منطقه است.
خسارت دامداران پرداخت می شود
فرماندار شهربابک در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: در بحث آلایندگی کاخانه ذوب خاتون آباد یک کارگروه استانی تشکیل شد و تمام پرداخت خسارت ها بر اساس این کارگروه صورت می گیرد.
قاسم شمسی ادامه داد: کارخانه اسید قرار بود در سال ۹۸ به بهره برداری برسد اما به دلیل تحریم با یک سال تاخیر این اتفاق رخ داد. علت اینکه دامداران دو سال خسارت دریافت نکردند به دلیل همین تاخیر بود.
وی با اشاره به اینکه مدیرعامل مس ایران برای پرداخت این دو سال هم اعلام آمادگی کرده است، افزود: در کارگروه استانی میزان پرداختی هر دام که مشخص شود شرکت مس آمادگی دارد که این کار را انجام دهد.
شمسی یادآور شد: پرونده های قضایی در این خصوص از طریق دامداران و وکلایشان در دستگاه قضایی در حال پی گیری است و تاکنون یک پرونده به نتیجه رسیده و شرکت مس حدود ۱۲ میلیارد تومان خسارت را پرداخت کرده است.
وی گفت: چند پرونده دیگر هم در خصوص بذر، خاک، آب و گیاهان در حال پی گیری است و شرکت مس هم تاکنون در هر پرونده ای که کارگروه استانی تایید کرده، پرداخت خسارت را انجام داده است.
شمسی بیان کرد: مجموعه مس میدوک با سایر مجموعه های مس موجود در ایران متفاوت است؛ در شعاع ۸ کیلومتری معدن مس میدوک ۴۰ پارچه آبادی و روستا وجود دارد.
وی ادامه داد: خدمات اجتماعی و اشتغالزایی از سوی مجتمع مس خاتون آباد در روستاها انجام شده است. همیشه ۳۰ الی ۴۰ درصد جذب نیروهای مجتمع از اهالی روستاهای منطقه انجام می شود.
شمسی بیان کرد: با توجه به پروژه هایی که یک سال آینده افتتاح می شود و نزدیک به هزار نفر مشغول به کار می شوند آمار بیکاری نه تنها در روستاها بلکه در شهرستان شهربابک به ویژه در جمعیت مردان پایین خواهد آمد.
پرداخت های شرکت مس بر اساس یکسری قوانین و قیمت کارشناس رسمی دادگستری انجام می شود؛ قیمت گذاری در دادگستری هم بر اساس قانون و ضابطه انجام می شود
فرماندار شهربابک گفت: از سوم آذر تاکنون دو جلسه در این خصوص در مرکز استان و شهربابک برگزار و تصمیمات خوبی اتخاذ شده و ان شاالله تا چند روز آینده تمام خسارت دام ها پرداخت می شود.
وی اظهار کرد: پرداخت های شرکت مس بر اساس یکسری قوانین و قیمت کارشناس رسمی دادگستری انجام می شود؛ قیمت گذاری در دادگستری هم بر اساس قانون و ضابطه انجام می شود.
شمسی بیان کرد: در جلسه با معاون استاندار کرمان درخواست کردیم کارشناسان دادگستری مرکز استان به شهربابک بیایند تا شاید شرایط بهتری برای دامدران رقم بزنیم.
وی ادامه داد: شرکت مس از سال ۸۶ متعهد به انجام یکسری اقدامات از جمله ساخت کارخانه اسید، کارخانه اکسیژن و تعویض فیلترها شده بود که به تعهداتش هم عمل کرد.
فرماندار شهربابک بیان کرد: اخیرا هم یک و نیم میلیارد تومان مکمل غذایی از سوی شرکت مس در اختیار اداره عشایری شهرستان قرار داده شده تا بین دامداران توزیع شود.
وی گفت: اصلا اینگونه نیست که بگوییم آلایندگی تمام شده است؛ آلایندگی ادامه دارد و باید یک کار اساسی انجام داد.
شمسی بیان کرد: در استانداری این پیشنهاد را مطرح کردیم که دام ها با یک قیمت مناسب خریداری شده و منطقه چند سال پاکسازی شود و بعد از چند سال دامدارن می توانند به مراتع دشت خاتون آباد برگشته و روال قبلی را دنبال کنند.
وی در خصوص گلایه مندی دامدارن از میزان خسارت تعیین شده برای هر دام اظهار کرد: قیمت ۵۰۰ هزار تومان برای گوسفندان تلف شده سال ۹۶ و ۹۷ است. هنوز قیمت خسارت برای هر راس گوسفند برای سال های ۹۸ و ۹۹ از سوی کارشناس دادگستری اعلام نشده و به محض اعلام شرکت مس برای پرداخت اقدام خواهد کرد.
فرماندار شهربابک بیان کرد: در سال های گذشته پرداخت ها به صورت مستقیم انجام نمی شد ولی از زمان فرمانداری بنده، تمام شماره حساب ها را به شرکت مس اعلام کرده ایم و بدون هیچ واسطه ای مبلغ خسارت به حساب دامدار واریز می شود.
وعده پی گیری برای به روز شدن پرداخت خسارت ها
وی گفت: اینکه تصمیم گیری در خصوص قیمت دام ها و اینکه خسارت چه سال هایی پرداخت شود مربوط به کارگروه استان است که این کارگروه مرتب تشکیل می شود.
فرماندار شهربابک بیان کرد: در این مرتع تعداد ۱۷ هزار دام بیشتر رسمی نیست اما ۵۰ هزار دام در آن در حال چراست. بر این اساس سه برابر ظرفیت مرتع دام در آن وجود دارد و خسارت های دام های اضافه را هم پرداخت کنیم.
وی با اشاره به اینکه قول می دهم به روز شدن پرداخت خسارت ها را به صورت جدی پی گیری کنم، افزود: مصوبه هیئت وزیران تا پایان سال ۹۷ شرکت مس را ملزم کرده بود که کارخانه اسید را راه اندازی کند و بعد از آن دیگر پرداختی صورت نگیرد. اما با توجه به تحریم ها کارخانه اسید با تاخیر یک ساله روبرو شد. اخذ مجوز برای پرداخت خسارت دامداران زمان بر شد و زمان بر شدن پرداخت ها به این دلیل بود.
وی ادامه داد: مصوب شده تا زمانی که آلایندگی وجود دارد مس باید خسارت دام ها را بدهد این مصوبه دست ما را برای پرداخت سالیانه باز می گذارد.
اصلا اینگونه نیست که خسارت پرداخت نشده باشد موضوع در دادگستری شهرستان شهربابک طرح دعوا شده و دامداران وکیل گرفته اند و شرکت صنایع مس یک سال گذشته به پرداخت ۱۴ میلیارد تومان خسارت محکوم شد که این پول کامل به حساب دامدران واریز شده است
شمسی در خصوص اینکه چرا به برخی دامداران خسارت پرداخت نشده است؟ گفت: اصلا اینگونه نیست که خسارت پرداخت نشده باشد موضوع در دادگستری شهرستان شهربابک طرح دعوا شده و دامداران وکیل گرفته اند و شرکت صنایع مس یک سال گذشته به پرداخت ۱۴ میلیارد تومان خسارت محکوم شد که این پول کامل به حساب دامدران واریز شده است. این علاوه بر خسارتی است که دامداران برای تلف شدن دام هایشان می گیرند.
وی بیان کرد: شرکت مس دو تانکر در طول ۱۲ ماه اجاره کرده و روزانه آب به دامداران می رساند.
پی گیری برای به روز شدن نرخ غرامت
شمسی با اشاره به اینکه حرف دامداران را قبول داریم، افزود: این قول را به دامداران می دهیم که شرکت مس پای کار است تا بتواند خسارات را پرداخت کند. اگر بازه زمانی پرداخت خسارت ها کوتاه شود خیلی از مشکلات حل خواهد شد.
دنبال این هستیم که قیمت تعیین شده از سوی کارشناس دادگستری برای خسارت هر گوسفند در سال ۹۶ که ۵۰۰ هزار تومان است را به روز کنیم اما هنوز به نتیجه نرسیده ایم. قول نمی دهم که این رقم افزایش پیدا کند اما اطمینان داشته باشید که پی گیر این مساله هستیم که رقم را به روز کرده و پرداخت کنیم
فرماندار شهربابک بیان کرد: دنبال این هستیم که قیمت تعیین شده از سوی کارشناس دادگستری برای خسارت هر گوسفند در سال ۹۶ که ۵۰۰ هزار تومان است را به روز کنیم اما هنوز به نتیجه نرسیده ایم. قول نمی دهم که این رقم افزایش پیدا کند اما اطمینان داشته باشید که پی گیر این مساله هستیم که رقم را به روز کرده و پرداخت کنیم.
با توجه به اینکه دامپروری اصلی ترین شغل مردم منطقه بوده و آنها از همین راه امرار معاش می کنند نیاز است مسئولان اقدامی اساسی و فوری برای این مساله بکنند تا روستانشینان در اثر حجم مشکلات، مجبور به مهاجرت و تخلیه روستاها نشوند. باید بر پرداخت به موقع خسارت ها نظارت شود و دولت برای این قشر برنامه حمایتی تعریف کند.
نظر شما