بازار؛ گروه استانها: ازآنجایی‌که مشهد مقدس سالانه به‌طور متوسط پذیرای ۲۰ الی ۳۰ میلیون گردشگر داخلی و افزون بر ۳ میلیون گردشگر خارجی است لذا پیش‌ازاین مقرر شد تا برای توسعه و بسط زیرساخت‌های گردشگری و هم‌چنین هزینه‌های مضاعفی که بابت این سیل جمعیت به این شهر و استان وارد می‌شود بودجه‌ای به نام«بودجه زیارت» در نظر گرفته شود.
در همین راستا مقرر شد تا دولت هرساله در زمان اعلام بودجه سازمان‌ها، بودجه‌ای را هم برای زیارت و توسعه فرهنگ زیارت در نظر بگیرد، البته بماند که رقم این بودجه هرساله آب رفت و به دست فراموشی سپرده شد.
طی سال‌های گذشته دولت و مجلس در ردیفی به نام «زیارت» بودجه مستقلی برای مشهد با ۳۰ میلیون زائر در نظر گرفته بودند و سپس شهرهای قم و شیراز نیز به آن افزوده شدند اما قسمت غم‌انگیزتر اینکه همان مبلغ پیش‌بینی‌شده نیز اختصاص پیدا نکرد.
بودجه زیارت باید از سال ۹۰ با شروع برنامه پنجم بودجه عملیاتی می‌شد لذا با تصویب برنامه پنجم توسعه طبق ماده١٢ این قانون، دو شهر زیارتی قم و شیراز هم برای تخصیص این بودجه در کنار مشهد قرار گرفتند که بدین ترتیب بودجه مذکور که باید صرف عمران، تأسیسات زیربنایی، فرهنگی و رفاهی زائران رضوی می‌رسید.
تخصیص‌های نصفه‌نیمه
بر اساس ماده ۱۲ قانون پنجم توسعه قرار بود هرسال ۲۰۰ میلیارد تومان برای این امر اختصاص پیدا کند، ابتدا تنها مشهد و پس‌ازآن سه شهر مشهد، قم و شیراز در این بودجه سهم داشتند اما مبلغ این بودجه نه‌تنها به صد میلیارد تومان کاهش یافت بلکه میان تمام ۳۱ استان کشور تقسیم شد که طبیعی است در این میان سهم اندکی برای مشهد باقی ماند.
در سال اول اجرای این برنامه از ۶۱ میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان بودجه با تأکید بر اختصاص به مشهد، قم و شیراز ۵۵ میلیارد تومان از آن تخصیص یافت. سهم خراسان رضوی در سال ۹۱ تنها ۱۰ میلیارد تومان شد. سال ۹۲ سهم استان ۲۵ میلیارد تومان بود اما تنها ۴ میلیارد تخصیص یافت. سال ۹۳ از ۱۲ میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان سهم استان فقط ۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان تخصیص یافت.
دیری نپایید که ردیف بودجه سال ۹۱ به اصرار نمایندگان مجلس از ماده ۱۲ خارج و در قالب جدول ۱-۱۰ قانون بودجه مساجد، بقاع و زیارتگاه‌ها قرار گرفت.
بدین ترتیب در قانون بودجه سال ۹۴ حدود ۲۰ میلیارد تومان اعتبار ویژه مساجد، بقاع متبرکه و زیارتگاه‌ها برای خراسان رضوی مصوب شد که ۹ میلیارد و ۹۷۰ میلیون آن تخصیص یافت. دولت در این سال ۶ میلیارد تومان از کسری تخصیص اعتبار سال ۹۳ را نیز پرداخت.
در سال ۹۵ به‌طورکلی این جدول از قانون بودجه حذف شد بااین‌حال با پیگیری‌های نمایندگان مردم ۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در قالب جدول ۱۷ قانون بودجه برای زیارت مصوب شد که هیچ‌گاه تخصیص نیافت.
در اعتبارات بودجه سال ۹۶ به بعد نیز دیگر هیچ ردیف مشخصی برای زیارت وجود ندارد. سال ۹۸ محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مدعی شد که بودجه زیارت با مبلغ ناچیز و تخصیص نیافتن‌ها به شهر مشهد کمکی نکرده است و این وعده را داد که دولت با استفاده از سایر ردیف‌ها به هزینه‌های زیارت در مشهد کمک می‌کند؛ اما دولت با حذف بودجه زیارت از لایحه قانون برنامه‌وبودجه در سال ۹۹ ترتیبی اتخاذ کرد تا دیگر مطالبه برای دریافت این بودجه وجود نداشته باشد.
لزوم تخصیص بودجه در قد و قواره نیازها
نماینده مردم مشهد در مجلس اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار و پاسخ به این سوال که اختصاص بودجه زیارت از چه جنبه ای ضرورت دارد اظهار کرد: اگرچه این روزها به دلیل شیوع بیماری کرونا مبحث گردشگری و زیارت با مشکلات خاصی همراه شده است اما با توجه به شرایطی که امروز در کشور داریم و تلاش می‌کنیم اقتصاد مبتنی غیرنفتی را تجربه کنیم، ازاین‌رو یکی از کارهایی که این راستا باید موردتوجه جدی قرار بگیرد موضوع زیارت و بودجه آن است.
نصرالله پژمان فر در این رابطه افزود: در شرایطی که دوباره محدودیت‌های کرونا برداشته شود لذا می‌بایست برای حضور زائران و افرادی که شیفته زیارت و حضور در مشهد از تمام دنیا هستند زمینه‌سازی کنیم که این اتفاق مهم و ارزشمند نیاز به برنامه‌ریزی منسجم و مفصل در ارتباط با آن موضوع دارد تا بتوانیم آن کار را به‌عنوان اولویت در کنار کارهای دیگر موردتوجه قرار دهیم.
وی به بازار گفت: در شهری که سالانه ۳۰ میلیون زائر و گردشگر به عشق زیارت پا می‌گذارند باید بودجه‌ها ای در حد قد و قامت نیازها و ضرورت‌های آن تخصیص یابد و لذا تا زمانی برای افرادی که نقش مستقیم در حوزه بودجه‌ریزی کشور دارند، شفاف نشود، ما نمی‌توانیم این مسیر را جلو برویم.
وی اذعان کرد: متأسفانه در این سال‌ها بودجه‌ای برای بسترسازی سفر ارزان‌قیمت به مشهد قرار داده نشد و یا در جداولی قرار گرفت که تخصیص پیدا نکرد از همین رو چند سال گذشته به‌خصوص در دولت آقای روحانی وضعیت بودجه زیارت خیلی اسفبار بود و باید اذعان کرد عملکرد دولت قبلی در این راستا صفر بود و حتی ریالی برای این موضوع پرداخت نشد!
ضرورت تغییر نگاه به مشهد
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار بازار با تأکید بر اینکه نگاه به مشهد مقدس باید نگاهی ملی باشد ادامه داد: مشهد مقدس به دلیل وجود بابرکت ثامن‌الحجج(ع) مآمن و ملجای بسیاری از محرومان چه در بحث زیارت و چه در بحث زندگی در حاشیه این شهر است.
وی بیان کرد: وقتی صحبت از بودجه زیارت می‌شود متأسفانه برخی افراد نگاه استانی به آن داشته و از این منظر غافل می‌شوند که این بودجه برای ساخت اقامتگاه ارزان‌قیمت هزینه می‌شود که برای استفاده مردم مشهد نیست، بلکه زائرانی از آن بهره می‌برند که از اقصی نقاط کشور خودمان و دیگر کشورهای هم‌جوار به این شهر سفر می‌کنند.
حجت الاسلام نصرالله پژمانفر تاکید کرد: ما مشهد را قطب زیارت و ملجأ و پناهگاه زائران از سراسر کشور توصیف می‌کنیم و لذا کلان‌شهر مشهد از همین بابت نیازمند بودجه‌ای در قد و قواره یک شهر ملی است.
وی ادامه داد: مسئله اصلی که باید برای سیاست‌گذاران و بودجه ریزان چه در دولت چه در مجلس روشن شود این است که پیگیری بودجه زیارت با چه هدفی صورت می‌گیرد، آیا منابع مالی که برای دریافت آن تلاش می‌شود برای رفع نیازهای یک شهرستان است یا شهری که ویژگی‌های خاصش سبب شده تا بخشی از جمعیتش همواره زائر و مهاجر باشد؟
پژمان فر ابراز کرد: درگذشته حدود ۲۵درصد از هزینه‌های زائر مربوط به اسکان بود اما در حال حاضر به دلیل افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها سهم اسکان زائر در هزینه‌هایش به بیش ۵۰ درصد رسیده و لذا همین عامل نه‌تنها زمان ماندگاری زائر در شهر مشهد را کاهش داده بلکه به مأموریت زیارت و سپس اقتصاد شهر نیز ضربه می‌زند و لذا این سوء مدیریت سبب می‌شود که ما امروز در مشهد که همیشه به حج فقرا معروف بوده است زائر کمتری داشته باشیم.
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: ما امروز در موضوع زیارت به تمام کشور بلکه به تمام دنیا خدمات ارائه می‌دهیم و لذا باید نگاه ملی به این شهر و در این مقوله داشت.
وی گفت: مشهدی‌ها که نیازی به اقامتگاه زیارتی ندارند لذا وقتی می‌خواهیم اقامتگاه ارزان‌قیمت بسازیم به این دلیل است که جامعه استان‌های مختلف دیگر محروم از زیارت نشوند.
وی بابیان اینکه وقتی ساخت و ارائه خدمات زیارتی مانند اقامتگاه را به بخش خصوصی بسپاریم هزینه آن برای زائر بالا می‌رود، تکمیل کرد: در این صورت دیگر برخی اقشار جامعه در کشور که درآمد کمی دارد نمی‌توانند به زیارت امام رضا(ع) بیایند.
نماینده مردم مشهد اظهار کرد: ما انتظار داریم که جایگاه واقعی مشهد در نظام بودجه‌ریزی مدنظر قرار بگیرد و ازآنجاکه احیای بودجه ویژه زیارت و حاشیه شهر مشهد یک مسئله جدی هست لذا از رئیس‌جمهور تقاضا داریم تا با در نظر گرفتن واقعیت‌ها در تصمیم‌گیری‌های مربوطه به آن اقدام کنند تا مردم مشهد که باکمال افتخار میزبانی زائر و مهاجر به این شهر رادارند بتوانند خدمات مناسبی به این افراد ارائه کنند.
پژمان فر اظهار کرد: ما در مجلس در تلاشیم تا بتوانیم بودجه زیارت را احیا و از ردیف فرعی به‌ردیف اصلی منتقل کنیم و طوری رایزنی کنیم که میزان آن نیز یک متناسب با واقعیت‌ها باشد به شکلی که این اعتبار بتواند این مأموریت‌های ویژه را به سرانجام برساند.
پروژه های بزرگ
مشهد مقدس از گذشته تاکنون موردتوجه بسیاری از مسئولان و سرمایه‌گذاران بوده و بر همین اساس نیز پروژه‌های بزرگی نیز در سر دولتمردان پرورانده شده است مانند برقی کردن قطار مشهد –تهران و یا احداث و راه‌اندازی آزادراه مشهد، نجف- مکه و آزادراه حرم تا حرم که این روزها به دلایل مختلف و اوضاع نابسامان اقتصادی کسی از این پروژه‌ها یاد نمی‌کند.
پیش‌ازاین معاون سابق هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار اظهار داشت: اگرچه پروژه آزادراه مشهد، نجف- مکه در حوزه وزارت راه و شهرسازی است اما برای تسهیل امر زیارت عتبات عالیات، مشهدالرضا و مکه مکرمه نیاز جدی است.
صادق براتی یادآور شد: این پروژه جزو پروژه‌های کلان کشور بوده و داشتن توجیه اقتصادی و تأمین اعتبارات آن در سطح وزارتخانه و دولت بررسی، پیش‌بینی و اجرا می‌شود.
در همین حال استاندار خراسان رضوی نیز از تلاش برای احیای بودجه زیارت با همکاری و همراهی نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی خبر می‌دهد.یعقوب علی نظری در این رابطه گفت: مسئولان مربوطه با نمایندگان مجلس به‌صورت مداوم جلسه دارند و در حال رایزنی برای احیای این ردیف بودجه هستند.
حج فقرا گران تمام می‌شود
امید حقی مدیر داخلی یکی از دفاتر خدمات گردشگری در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: مشهد را حج فقرا می‌نامند اما با این افزایش قیمت‌ها مشاهده می‌کنید که دیگر سفر به این شهر و اقامتی ۳ روزه بیشتر از عهده ثروتمندان برمی‌آید.
وی اذعان می‌کند: اگرچه مردم مشهد بسیار میهمان‌نواز بوده و حتی در ایام محرم و صفر بسیاری از زائران را بدون هیچ چشم‌داشتی در خانه‌های خود جای‌داده و پذیرایی می‌کنند اما بالاخره دولت باید برای باری که این شهر به‌واسطه پذیرش یک جمعیت ۳۰ میلیونی به دوش می‌کشد هزینه بپردازد.
این کارشناس گردشگری اذعان می‌کند: به‌طور مثال در مناسبت‌های خاص در پیرامون حرم رضوی به‌یک‌باره جمعیت نیم میلیونی حاضر می‌شود که به‌طور حتم این جمعیت بر روی ترافیک، تولید حجم زباله و سایر عوامل تأثیرگذار است و لذا برای مدیریت این موضوع باید بودجه اختصاصی به این شهر پرداخت نه اینکه بار را آن را بر روی دوش مردم و شهرداری گذاشت.
وی بابیان اینکه اختصاص بودجه زیارت حق مشهد است و می‌تواند زمان حضور زائر و تعداد آن را در این شهر افزایش دهد افزود: این سرمایه‌گذاری درنهایت اقتصاد این شهر و مردمانش را بهبود می‌بخشد و درنهایت بیکاری را ریشه‌کن می‌کند.
حقی اظهار می‌کند: مسئولان اگر شعار مشهد حج فقرا را سر می‌دهند باید زمینه و بستر آن را نیز فراهم کنند.
وی ابراز می‌کند: حدود ۳ سال پیش زمین‌هایی برای ساخت مهمان‌سراها در اختیار استان‌های دیگر قرار داده شد تا مسیر زیارت را تسهیل کنند اما هنوز این مهمان‌سراها برخی به نقطه احداث نرسیده و مشکلی را از زائران کم‌بضاعت حل نکرده است.
تأسیسات گردشگری نیازمند حمایت
کاهش تعداد زائران و گردشگران که پایه و اساس اقتصاد مشهد بر روی آن قرار دارد بیش از دو سال است که صنعت گردشگری را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار بابیان اینکه از زمان شیوع بیماری کرونا تاکنون آسیب‌ها و ضررهای بسیار جدی به حوزه گردشگری واردشده است به بازار گفت: متأسفانه افزون بر دوسوم تأسیسات گردشگری استان در دوران شیوع کرونا به دلیل نبود مسافر و گردشگر به تعطیلی کشیده شدند و این امر موجب بیکاری نیروهای شاغل در این واحدها شد.
کاهش تعداد زائران و گردشگران که پایه و اساس اقتصاد مشهد بر روی آن قرار دارد بیش از دو سال است که صنعت گردشگری را تحت‌الشعاع خود قرار داده است
یوسف بید خوری مجموع خسارت‌های وارده به صنعت گردشگری از ابتدای شیوع ایمن بیماری منحوس در اسفندماه سال ۱۳۹۸ تا پایان مهرماه امسال را بیش از ۷۳ هزار میلیارد ریال عنوان کرد و افزود: خسارت هنگفت ناشی از کرونا به حوزه گردشگری به‌هیچ‌وجه قابل جبران نیست و تنها باید برای ادامه حیات فعالان این صنعت، از آنان حمایت شود.
وی بابیان اینکه تاکنون حدود ۵۰ درصد اشتغال حوزه گردشگری خراسان رضوی به علت تبعات گسترده شیوع کرونا از بین رفته است اظهار کرد: هم‌اکنون بخش قابل‌توجهی از واحدهای اقامتی و سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در بخش گردشگری استان، معطل‌مانده است.
وی بابیان اینکه البته با توجه به برنامه‌ریزی لازم به‌منظور توسعه گردشگری در دوران پس از کرونا و تقویت روابط با کشورهای عراق، عمان، افغانستان، هندوستان و پاکستان در آبان ماه امسال شاهد حضور گردشگران بیشتری در مقایسه با پارسال در این شهر مقدس بودیم ادامه داد: این استقبال به‌ویژه توسط زائران عراقی موجب شد تا حدود ۶۰ درصد ظرفیت واحدهای اقامتی استان تکمیل شود.
وی افزود: در حال حاضر نیز با توجه به تصمیم‌های گرفته‌شده در جلسه فوق‌العاده ستاد ملی مقابله با کرونا ورود مستقیم و غیرمستقیم مسافران از هشت کشور آفریقایی و ورود مسافران غیر ایرانی از چهار کشور اروپایی که سویه جدید کرونا در آن‌ها زیاد بوده تا ۱۵ روز ممنوع شده است که این موضوع و موج جدید بیماری دوباره برای این صنعت زیان‌بار خواهد بود.
نظر شما