محمدرضا علی اشرفی؛ بازار: نیروی کار یکی از مهمترین عوامل تولید است که از طریق مشارکت در تولید چه به لحاظ فیزیکی و چه به لحاظ فکری نقش برجسته ای در روند تولید ایفا می‌کند.
بازار کار با سایر بازارهای اقتصادی در تعامل بوده و هرگونه نارسایی در هر یک از این بازارها بر سایر بازارها اثرگذار است. ترکیب اشتغال در بین بخش های عمده اقتصادی یک ترکیب متوازن و متعادل نمی‌باشد و گرایش عمده به سمت فعالیت‌های خدماتی است.
این در حالی است که اگر فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی به صورت کامل شکل نگیرد افزایش سهم فعالیت‌های خدماتی منجر به بیکاری پنهان و در نهایت کاهش رفاه خواهد شد.
از یک طرف به دلیل بالا رفتن سطح تحصیلات و افزایش انتظارات و خواسته‌های افراد تازه وارد به بازار کار و از طرف دیگر به لحاظ عدم تناسب بین توسعه نظام آموزشی و نیازهای بازار کار و عدم انطباق بین شغل و مهارت نیروی کار، جمعیت بالقوه فعال نتوانستند به بازار کار وارد شوند.
در مجموع می‌توان اظهار داشت به رغم اینکه وضعیت شاخص‌های نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری استان آذربایجان شرقی در مقایسه با کشور وضعیت قابل قبولی داشته ولی وضعیت روند این شاخص‌ها و وضعیت شاخص‌های بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل تولید در استان در مقایسه با کشور قابل قبول نمی‌باشد.
وضعیت نامناسب روند شاخص‌های بهره وری و اشتغال نشان می‌دهد که با ادامه وضع موجود نه تنها شاهد تحول مطلوبی در زمینه اشتغال و بهره وری نخواهیم بود بلکه وضعیت استان در شاخص کلان اقتصادی و اجتماعی وخیم‌تر خواهد شد.
به طور کلی بررسی شاخص‌های بازار کار نشان دهنده ثبات نسبی نرخ بیکاری، نرخ مشارکت و سهم اشتغال بخش خصوصی و کاهش در سهم بخش صنعت و افزایش در سهم شاغلین دارای تحصیلات عالی بوده و مقایسه شاخص‌های بازار کار استان با میانگین کشوری بیانگر آن است که نرخ بیکاری و سهم خدمات در اشتغال و همچنین سهم شاغلین با تحصیلات عالی، سهم شاغلین متخصص و سهم تکنسین‌ها و دستیاران در استان از میانگین کشوری کمتر و سهم اشتغال در بخش‌های کشاورزی، صنعت و بخش خصوصی از میانگین کشوری بالاتر می‌باشد.
با توجه به مطالبی که در حوزه اشتغال و بهره وری بیان شد می‌توان نقاط قوت و ضعف، فرصت و تهدیدهای پیش روی این بخش را به شرح ذیل خلاصه نمود:
*نقاط قوت:
بالا بودن نرخ مشارکت مردان و زنان و گرایش زنان به حضور در بازار کار، وجود نیروی کار جوان به همراه اصلاح و ارتقای هرم تحصیلات و تخصص، وجود زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های صنعتی، تجاری و علمی، وجود مبادی ورودی و خروجی و گمرکات با ظرفیت‌های بالای ذخیره و انبار کالا، وجود روحیه کارآفرینی بالا در بخش خصوصی، گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات برای افزایش کارایی عوامل تولید، روند گسترش سطح سواد، مهارت و تحصیلات عالی در نیروی کار استان و وجود اتحادیه‌ها و تشکلات صنفی، تجاری و صادراتی قوی در استان.
*نقاط ضعف:
فقدان سیستم جامع و کارآمد جمع آوری و انتشار اطلاعات بازار کار، فقدان نظام ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی بر مبنای شاخص‌های بهره وری (عدم اجرای ماده ۷۹ قانون برنامه پنجم توسعه)، عدم خروج بازنشستگان از بازار کار به علت عدم کافی بودن حقوق دریافتی برای تأمین معیشت و آزاد شدن فرصت‌های شغلی، بهره وری پایین عوامل تولید استان نسبت به میانگین کشوری در اغلب بخش‌های اقتصادی، سهم پایین شاغلان با تحصیلات عالی و متخصص در بخش‌های مختلف اقتصادی به ویژه در بخش صنعت نسبت به متوسط کشوری، عدم استفاده کامل از ظرفیت‌های تولیدی ایجادشده و وجود پروژه‌های نیمه تمام در بخش دولتی و خصوصی و رکود تعداد قابل توجهی از واحدهای تولیدی.
نظر شما