بازار، آذربایجان شرقی از استان‌های معدن خیز کشور به شمار می‌رود. به‌گونه‌ای که در معادن این خطه، ۵۲ نوع ماده معدنی شامل طلا، مس، منگنز، آهن و آهک کشف‌شده است.
به گفته معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشاف معدنی کشور، آذربایجان شرقی ازنظر تنوع معادن فلزی، رنگین‌کمانی از معادن است.
یک درصد مس دنیا در آذربایجان و ۳۰ درصد مس کشور در این استان وجود دارد. در آذربایجان شرقی ۸ میلیارد تن ذخایر معدنی وجود دارد که ۵ میلیارد تن آن به نفلین سینیت، ۳ میلیارد آن به سایر معادن همانند آهک، گچ، مس، سنگ‌های تزیینی و ... اختصاص‌یافته است.
وجود ۶۵۰ واحد معدن در آذربایجان شرقی
بیش از ۶۵۰ واحد معدن در آذربایجان شرقی وجود دارد که ۴۱۱ مورد آن فعال است.
ظرفیت‌های بالای معدنی خطه آذربایجان شرقی، دارای مزیت‌هایی است، وجود ظرفیت عظیم معادن فلزی، همچنین ازنظر جغرافیایی که این استان به بازارهای مصرف خارجی مانند ترکیه نزدیک است، این استان را برای صادرات در ردیف مزیت سرمایه‌داری قرار داده است.
جدای این‌ها وجود طلا در این استان باعث شده تا چشم بیشتر سرمایه‌گذاران به این خطه باشد تا با استخراج طلا زمینه سودآوری خود را فراهم کنند. البته سودی که در برخی مواقع به بهای تخریب محیط زیست به دست می‌آید.
«اندریان» معدن طلایی در آذربایجان شرقی
یکی از این معادن که سرشار از طلا است، معدن اندریان است. روستای اندریان (اندرگان) در منطقه‌ای کوهستانی در دهستان ارزیل بخش خاروانا شهرستان ورزقان در آذربایجان شرقی قرار دارد.
در محدوده سرزمینی این روستای کوهستانی و روستاهای همسایه یک معدن طلا با ذخیره قطعی ۳۰ میلیون تن خاک طلا با عیار ۵ درصد وجود دارد که چند سالی است توسط شرکت خصوصی استخراج می‌شود.
معدن طلای اندریان در شهرستان ورزقان در ۷۰ کیلومتری شمال شرق تبریز و در محدوده جنگل‌های ارسباران، ازجمله معادن بحث‌برانگیز آذربایجان شرقی است که به‌رغم انجام پایش های زیست‌محیطی دقیق در آن و اطمینان دادن مقام‌های ارشد استانی و دانشگاهی مبنی بر آلوده نبودن آن، در سال‌های اخیر توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده است.
سرمایه‌گذاری ۴ هزارمیلیاردی در اندریان
فعالیت‌های اکتشافی در محدوده معدن طلای «اندریان» از سال ۱۳۷۲ توسط شرکت منطقه‌ای معادن آذربایجان آغاز شد و اکنون نیز شرکت معدنی «زرین داغ آستارکان» با همکاری و سرمایه‌گذاری «شرکت پروژه زمین‌شناسی معدنی» از کشور گرجستان باهدف استخراج سالیانه ۱۴۰۰ هزار تن کانسنگ طلا و تولید طلا به روش «هیپ لیچ» و با سرمایه‌گذاری ۴ هزارمیلیاردی در این معدن فعالیت می‌کنند .
قاچاق خاک طلا توسط اهالی روستا
برداشت غیرمجاز سنگ و خاک طلا از معدن طلای «اندریان» در ماه‌های گذشته باعث ورود نیروی انتظامی و قوه قضاییه به موضوع شد.
در ماه‌های گذشته اهالی روستا از مناطق مختلف معدن مشغول به حفاری غیرمجاز سنگ طلا بودند تا جایی که سه نفر از جوانان روستای اندریان در مجاورت معدن مشغول حفاری کوه بودند که با ریزش ناگهانی کوه روبه‌رو می‌شوند و زیر آور می‌مانند، متأسفانه در این حادثه به دلیل شدت جراحات دو نفر جان باختند و یک نفر دیگر هم زخمی شدند.
بعدازاینکه طلای معدن اندریان جان دو نفر از جویندگانش را گرفت، انتظار می‌رفت از هجوم مردم برای استخراج غیرقانونی طلا در این معدن کاسته شود، اما بعدازاین ماجرا چندین و چند بار محموله‌های سنگ طلا به مقادیر مختلف در شهرستان ورزقان و آذربایجان شرقی کشف و ضبط شد که حاکی از افزایش استخراج غیرقانونی طلا در این معدن داشت.
حسن یحیوی فرماندار شهرستان ورزقان ضمن تائید برداشت غیرقانونی سنگ طلا در این خصوص گفت: طبق ماده ۱۹ قانون معادن، اداره صنعت و معدن باید پیگیر متخلفان این قضیه شود و جلو چنین اقدامات غیرقانونی را بگیرد و افراد متخلف را به دادگاه معرفی کند.
فروش هر یک کیلوگرم خاک طلا به قیمت ۴۰۰ هزار تومان
بالا بودن قیمت طلا دلیلی بر استمرار این کارشده و اهالی با گونی‌های مختلف سنگ‌های طلا را به دلالان و خریداران می‌فروشند.
برخی از ساکنان روستای اندریان به‌صورت شبانه از این معدن خاک طلا را گونی گونی دپو کرده و هر یک کیلوگرم از آن را ۴۰۰ هزار تومان به دلالان می‌فروشند.
در تائید این ادعا می‌توان به خبری مبنی بر کشف ۶ تن سنگ و خاک طلای قاچاق به ارزش ۲۸ میلیارد ریال در اواخر سال۹۸ در شهرستان ورزقان اشاره کرد.
مجموع این اتفاقات، از وجود پدیده قاچاق سنگ و خاک طلا از معدن طلای «اندریان» حکایت دارد و بر لزوم اتخاذ تدابیری جدی و عملی برای متوقف کردن آن تأکید می‌کند.
آلودگی در معدن طلای اندریان وجود ندارد
استاندار آذربایجان شرقی نیز با تأکید بر اینکه باید از مواهب خدادادی به‌خوبی استفاده شود و در صورت بهره‌برداری درست مشکلات زیست‌محیطی وجود نخواهد داشت، گفت: تحقیقات نشان می‌دهد منبع آلودگی برای آسیب رساندن به انسان، محیط زیست، آب و احشام در معدن طلای اندریان ورزقان وجود ندارد.
محمدرضا پورمحمدی اظهار کرد: یکی از قابلیت‌های توسعه استان بخش معدن است و باید در اولویت توسعه قرار گیرد البته اکنون زمینه این موضوع فراهم‌شده است تا بدون آسیب رساندن به محیط زیست و منابع طبیعی و تخریب و آلوده کردن آن‌ها مورد بهره‌برداری قرارداد.
وی اضافه کرد: دغدغه رسانه‌ها و مسئولان در خصوص آلودگی‌ها خوب است اما باید کارشناسانه بوده و به‌درستی مصداق آیینه برای جامعه باشند چون در مورد مسائل حساس زیست‌محیطی باید دقت و کار کارشناسی و آمارهای دقیق در کار باشد.
استاندار آذربایجان شرقی افزود: برخلاف بعضی که تصور می‌کنند فنّاوری آسیب‌های زیست‌محیطی را به همراه دارد فنّاوری مناسب می‌تواند مانع آسیب‌های زیست‌محیطی باشد.
وی یادآور شد: تکنولوژی می‌تواند در کنار بهره‌مندی از مواهب معدنی مانع مشکلات زیست‌محیطی هم شود و در استان آذربایجان شرقی در استخراج طلا مس، کائولین و غیره این اتفاق افتاده است.
پورمحمدی تأکید کرد: به دنبال انجام بی‌خطرترین روش‌های استخراج معدنی در آذربایجان شرقی هستیم اما به هر ترتیب آلودگی‌های هیدرولوژیک و نگران‌کننده در معدن اندریان وجود ندارد.
تلف شدن مشکوک تعدادی گوسفند در اطراف معدن طلای اندریان
ابتدای فروردین‌ماه تلف شدن تعدادی گوسفند در اطراف معدن طلای اندریان، اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی را بر آن داشت تا پس از بررسی ابعاد این اتفاق، دستور توقف فعالیت این معدن را صادر کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی در این خصوص گفت: برای بررسی بیشتر دلیل تلف شدن تعدادی گوسفند در اطراف معدن طلای اندریان تا اطلاع ثانوی دستور توقف عملیات به این معدن داده شد.
حمید قاسمی افزود: نمونه‌برداری‌های لازم توسط کارشناسان این اداره کل و اداره کل دامپزشکی انجام گردیده و منتظر نتیجه این آزمایش‌ها برای اقدامات قانونی بعدی هستیم.
اقدامات خرابکارانه در واحد فراوری طلای اندریان
بعداز دستور توقف فعالیت معدن اندریان توسط مدیرکل محیط زیست استان، شرکت زرین داغ آستارکان که متولی استخراج از این معدن است، با صدور اطلاعیه‌ای از اقدامات خرابکارانه در واحد فرآوری طلای اندریان خبر داد.
این شرکت اعلام کرد اقدامات خرابکارانه عامل تلف شدن چند رأس گوسفند در نزدیکی سایت واحد فراوری بوده و این شرکت با هماهنگی اداره محیط زیست ورزقان قسمت مربوطه را تا حصول نتیجه آزمایش‌ها و بررسی‌ها متوقف کرده است.
این شرکت مدعی شد چند اتفاق غیرمنتظره و عجیب به‌صورت همزمان در محل سایت اندریان روی‌داده است که بررسی‌های اولیه واحدهای حراست، ایمنی و آزمایشگاه این شرکت حکایت از تعمد و اهداف خرابکارانه دارد.
بر اساس این گزارش در روز تلف شدن گوسفندان دو دستگاه از نوارهای نقاله معدن در شرایط توقف خط خردایش به یکباره دچار حریق می شود که وقوع این حادثه در حالیکه خط خردایش متوقف است؛ تعجب کارشناسان مربوطه را برمی انگیزد و بر عامدانه بودن حریق صحه می گذارد.
حفاران غیرمجاز عامل خرابکاری‌ها در معدن اندریان
در گزارش شرکت بهره بردار معدن آمده است: حادثه دوم همزمان با این حادثه سوال برانگیز و در حالیکه مدیران سایت مشغول هماهنگی با مسئولین محلی و کارکنان ایمنی مشغول به اطفاء حریق بوده اند؛ حادثه دوم روی می دهد.
این گزارش شرکت بهره بردار معدن حادثه دوم را نیز تخریبی و عمدی دانسته و اعلام شده است: لایه ژئوممبران هیپ ۴ و استخر ۴ از چندین نقطه تخریب و استخر از حالت ایزوله خارج شده و باعث نشت محلول دارای سیانید و طلا به خاک می شود و در اتفاقی عجیب تر گله ای از گوسفندان به نزدیکی محل سایت وارد شده و چند راس از گوسفندان با شرب محلول سیانید دار تلف می شوند.
گزارش مزبور اتهام را متوجه حفاران غیرمجاز دانسته و اعلام کرده است: پیش تر ابعاد منفی اجتماعی ، زیست‌محیطی و اقتصادی حفاران غیرمجاز را به مسئولین و رسانه‌ها گزارش داده شده است.
شیوه بهره برداری از معدن اندریان به محیط زیست خسارت می‌زند
منتخب مردم تبریز، اسکو و آذرشهر نیز در این خصوص با بیان اینکه فعالیت و نحوه برداشت ذخایر معدنی در دنیا با شیوه خاص و شرایط استاندارد انجام می‌شود، اظهار داشت: نحوه بهره‌برداری از ذخایر معدن اندریان قدیمی بوده و به روز نیست و به محیط زیست خسارت وارد می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی با اشاره به تعطیلی فعالیت‌های معدن اندریان گفت: معدن و منافع آن باید در جهت منافع عمومی و بهبود اقتصاد کشور قرار گیرد.
منتخب مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: در گذشته برای رسیدن به طلا انسان‌ها را مورد کشت و کشتار قرار می‌دادند، اکنون نیز برای سودجویی و کسب منفعت بیشتر محیط زیست را مورد تخریب و تاراج قرار می‌دهند.
حجت الاسلام میرتاج‌الدینی با بیان اینکه این موضوع باید به صورت قضایی پیگیر شود، گفت: ریاست محترم دادگستری استان باید شخصا و به طور جد پیگیر این ماجرا باشد. محیط زیست و جان انسان‌های بومی منطقه موضوعی نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت.
وی ادامه داد: در گذشته نیز مسائلی پیرامون آلودگی معدن اندریان مطرح شد ولی عده‌ای با بی توجهی، این موضوع را به فراموشی سپردند.
میرتاج‌الدینی با حمایت از اقدام اداره‌کل حفاظت محیط زیست در توقف فعالیت‌های معدن اندریان، اعلام کرد: به عنوان منتخب و نماینده مردم اعلام می‌کنم که این پرونده را تا آخرین مرحله پیگیری خواهم کرد و اجازه نخواهم داد حقوق مردم و محیط زیست پایمال شود.
چشم پوشی محیط زیست از تخلفات گسترده سرمایه‌گذاران معدن طلا
نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس نیز در این خصوص گفت: معلوم نیست سازمان حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی چگونه می‌تواند تا این اندازه نسبت به خطاهای فاجعه‌بار زیست‌محیطی استان اغماض کند.
احمد علیرضابیگی با اشاره به تلف شدن تعدادی گوسفند در اطراف معدن طلای اندریان و تذکرهای بی‌شمار قبلی خود در ارتباط با آلایندگی خطرناک این معدن اظهار کرد: علی‌القاعده سازمان حفاظت محیط زیست باید به واسطه اختیاراتی که دارد بیش از همه حساسیت نشان دهد که اصلا این اتفاق نمی‌افتد.
وی افزود: متاسفانه شاهد هستیم این سازمان سعی دارد مدارک و مستنداتی که دال بر آلودگی هستند را نادیده گرفته و غیرمعتبر بداند و حتی مسائل را سیاسی قلمداد کند؛ ظاهرا اگر با گذشت زمان یک فاجعه رخ ندهد این اهمال کاری تدوام خواهد یافت.
بیگی در عین حال خاطرنشان کرد: واقعا جای تعجب دارد که استاندار آذربایجان‌شرقی با صراحت اعلام می‌کند هیچ دلیلی بر آلایندگی معدن طلای اندریان وجود ندارد و بنده به ناچار تکالیف ایشان را هم متذکر می‌شوم.
وی متذکر شد: مدیران ما به هر دلیلی انگیزه‌ای برای مسوولیت‌پذیری ندارند و برخی از مدارک حکایت از وجود روابط ناسالم در این ارتباط دارد؛ به‌طوریکه سازمان حفاظت محیط زیست به صراحت اعلام می‌کند هیچ آلایندگی در معدن اندریان نیست و بنده ناچار می شوم مدارک آزمایشگاه خودشان را به خودشان ارائه دهم.
بیگی ابراز داشت: اهمال و مسامحه در انجام وظیفه به‌قدری است که مدیران سازمان حفاظت محیط زیست استان نتیجه آزمایش آزمایشگاه خودشان را هم رد می‌کنند و تا زمانی که یک بحران و فاجعه غیرقابل انکار رخ ندهد مسئله را قبول ندارند.
با اینکه معادن به‌عنوان یک ظرفیت بزرگ اشتغال‌زایی منبع مهمی برای رفع مشکل بیکاری به شمار می‌روند و در کنار آن، افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه یک کشور را نیز به دنبال خواهند داشت ولی ضروری است بیش‌ازپیش به تأثیرات مخرب استخراج معادن به محیط زیست دقت شود.
انتظار می‌رود مدیران آذربایجان شرقی، با برنامه‌ریزی و سند چشم‌انداز، از این ظرفیت‌ها استفاده کرده و از این نعمت خدادادی در جهت ایجاد اشتغال و شکوفایی اقتصاد استان بهره ببرند و سرمایه‌گذاران معادن را مکلف به استفاده از فناوری‌های روز و بی‌خطر برای استخراج معادن کنند تا تهدیدی محیط زیست را تهدید نکند.
متأسفانه در بسیاری از مواقع دیده می‌شود که سرمایه‌گذار برای سود بیشتر خود از تجهیزات ارزان‌قیمت و فناوری‌های قدیمی که تهدیدی برای محیط زیست است، استفاده می‌کند که نبود نظارت در این خصوص خسارات جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کند و باید مسئولان امر بیشتر از گذشته روی این مسائل توجه کنند.
نظر شما