بازار؛ گروه استانها: استان‌های شرقی کشور مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی بین ۵٠ تا ٧٠ درصد بارش کمتر از نرمال را در سال آبی اخیر داشتند.
کم‌بارشی در بیش از یک‌فصل موجب خشکسالی و به‌تدریج با طولانی‌تر شدن کم‌بارشی شدت خشکسالی نیز افزایش می‌یابد لذا سال آبی گذشته همه استان‌های کشور بارش کمتر از نرمال داشتند و خشکسالی شدید تا بسیار شدید در تمام کشور حاکم شد.
خشکسالی یک پدیده مخرب، خزنده و فراگیر است و در صورت تداوم داشتن، خسارت‌های بسیار زیادی را در بخش‌های مختلف و به‌خصوص به کشاورزی تحمیل می‌کند.
خشکسالی شدید سبب کاهش تولید یا عدم برداشت محصول و بی‌کیفیتی و عدم رشد کافی محصولات کشاورزی در مناطق وسیعی از کشور می‌شود به گونه ای که در حال حاضر شاهد کاهش دبی آب رودخانه‌ها، کاهش محصولات کشاورزان و خسارت به محیط‌زیست و حیات‌وحش هستیم.
در استان خرسان رضوی سالانه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار زمین زیر کشت ۸۳ نوع محصول می‌رود که تعداد ۳۶۳ هزار بهره‌بردار را به خود مشغول کرده است.درآمد ناخالص حوزه کشاورزی این استان معادل ۵۰ هزار میلیارد تومان است که البته تغییرات اقلیمی این رقم را دستخوش تغییر قرار داده است.
صفرتا صد خشکسالی
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار بیان کرد: سایه خشکسالی بر این استان متأسفانه منجر به کاهش و افت شدید محصولات باغی و در تنگنا قرار گرفتن بسیاری از کشاورزان ناشی از این موضوع شده است.
محمد میری با اشاره به اینکه تعداد ۱۰ شهرستان خراسان رضوی به‌صورت ۱۰۰ درصدی با خشکسالی مواجه شده و در سال زراعی گذشته هیچ‌گونه نزولات جوی نداشتند افزود: این موضوع زندگی بسیاری از بهره برداران را تحت تاثیر خود قرار داده است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی خسارات وارده به حوزه کشاورزی را از ابتدای سال جاری تاکنون افزون بر ۱۰ هزار میلیارد ریال برآورد کرد و گفت: این خسارت ناشی از حوادثی ازجمله سیل، خشکسالی و سرمازدگی در بخش کشاورزی استان بوده است.
میری بابیان اینکه ۹۱ درصد این خسارات، معادل ۹ هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال به محصولات باغی واردشده است بیان کرد: خسارت بخش کشاورزی این استان ناشی از حوادث غیرمترقبه سال گذشته نیز ۴۰ هزار میلیارد ریال برآورد شده است که ۷۵ درصد آن مربوط به حوزه باغبانی است.
وی ادامه داد: سطح زیر کشت محصولات باغی استان در سال زراعی جاری ۳۷۲ هزار هکتار با برآورد تولید یک‌میلیون و ۱۱۶ هزار تن است اما امسال میزان بارندگی در این استان نسبت به سال گذشته ۶۲ درصد کاهش داشت که این وضعیت در تولیدات باغی استان تأثیر کم‌سابقه‌ای داشته است.
میری ادامه داد: بخش باغبانی خراسان رضوی با تولید ۳۸ گونه مختلف در سطح ۳۷۲ هزار هکتار کشتزار، حدود ۴۳ درصد از درآمد ناخالص کشاورزی استان را داشته و از این حیث جایگاه نخست را در کشور دارد.
تغییر نگاه به کشت محصولات
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال که چه باید کرد اظهار داشت: با توجه به درگیری بخش کشاورزی خراسان رضوی با خشکسالی، باید به سمت کشت محصولاتی رفت که علاوه بر کم‌آب طلبی و ارزش اقتصادی بیشتر، به تثبیت و پایداری اشتغال و سکونت در روستاها و مناطق هدف منجر شوند.
میری گفت: کاهش ۶۲ درصدی نزولات جوی در خراسان رضوی موجب شده تا نگاهمان را نسبت به کشت محصولات تغییر دهیم و به سمت محصولاتی برویم که ارزآوری و درآمد بیشتری را برای کشاورزان رقم بزنند.
وی اشاره به کاشت گیاهان دارویی داشته و افزود: از ۳۷۲ هزار هکتار عرصه زراعی باغبانی استان، ۱۲۵ هزار هکتار به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به این که گیاهان دارویی ازجمله محصولاتی است که ضمن نیاز به آب کمتر، اشتغال‌زایی و درآمد بالاتری دارد ادامه داد: از حدود هشت هزار گونه گیاه دارویی که در کشور داریم، ۲ هزار گونه آن در خراسان رضوی به‌صورت دیم و آبی تولید می‌شود.
میری تأکید کرد: البته کشاورزان استان باید از کشت و تولید گیاهان دارویی بدون قرارداد کشت پرهیز کنند تا در عرضه آن در بازار دچار مشکل نشوند.
مشکلات کشاورزان به زبان ساده
حسین خرسند یکی از کشاورزان منطقه خلیل آباد در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: متأسفانه به دلیل کاهش بارندگی لذا تمامی کشت دیک غلات ما امسال از بین رفت و خوراک دام‌ها شد.
وی بابیان اینکه در طی دو ماه ابتدای سال هیچ بارشی در این منطقه صورت نگرفت به ما گفت: این موضوع موجب شد تا زمین‌های غلات ما که به‌صورت دیم کاشته شده بود از بین برود و غلاتی هم که به صورت آبی کشت کرده بودیم با افت شدید محصول روبرو شود.
این کشاورز در این رابطه گفت: خشکسالی علاوه بر کاهش سطح زیر کشت، میزان عملکرد غلات را هم به نصف میزان سال‌های گذشته کاهش داد. وی در پاسخ به این سؤال که در سال‌های گذشته به چه میزان از هر هکتار برداشت غلات داشتید اظهار کرد: در طی سال‌های گذشته اگر متوسط عملکرد ما ۳ تا ۴ تن بود اما سال جاری از یک و نیم تن هم تجاوز نکرد.
خرسند کمبود آب و عدم بارندگی را مشکل اصلی در این رابطه عنوان کرد و افزود: در این منطقه تمام کشاورزان نسبت به ساخت استخرهای بزرگ اقدام کردند به امید اینکه بتوانند روان آب‌ها را در آن ذخیره کنند اما متأسفانه این اتفاق امسال رخ نداد و لذا استخرها و ذخایر آبی هم خالی ماند و دست کشاورزان از زمین و آسمان کوتاه ماند.
این بهره‌بردار عنوان کرد: کشاورزان امیدوار بودند که بتوانند با ذخیره آب این روان آب‌ها در استخرهای کشاورزی، کشت را مدیریت کنند ولی این استخرها دارای آب نشدند و حتی تنها سد شهرستان که در بالادست است فقط یک‌سوم آن آبگیری شد.
این کشاورز خسارت دیده هم چنین به ما گفت: امسال گرمای شدیدی بر طبیعت حاکم بود و کمبود آب از یک طرف و هم چنین مشکلاتی مانند قطع برق و از کار افتادن موتور پمپ های آب موجب شد تا بسیاری از تاکداران محصول انگور خود را از دست بدهند و محصول آن ها دچار ریزش جدی شود.
خرسند با اشاره به اینکه در ای منطقه محصولات باغی و هم چنین محصولات زراعی بسیاری از جمله غلات به زیر کشت می رود ادامه داد: متاسفانه ۵۰درصد انگور، ۶۰درصد انار و ۲۰درصد پسته این منطقه بر اثر خشکسالی و گرمای هوا امسال ازدست رفت و کشاورزان را بیش از گذشته در مضیقه مالی قرار داد.
این کشاورز محلی بابیان اینکه در این شهرستان شغل اغلب مردم کشاورزی و دامداری است اذعان کرد: متأسفانه خشکسالی ضررهای بسیاری به باغداران و کشاورزان متحمل کرد.
وی ادامه داد: اداره جهاد کشاورزی به ازای هر رأس دام سبک آن‌هم به‌شرط اینکه پلاک گذاری و در سامانه جامع هویت گذاری ثبت‌شده باشد در هر مرحله ۴ کیلوگرم جو تحویل می‌دهد که غذای دام‌ها را تأمین نمی‌کند و ازآنجاکه امسال مزارع دیم نیز به دلیل نبود باران خشک شدند لذا علوفه‌ای هم برای تغذیه دام‌ها در اختیار نداشتیم.
دیم‌زارهای بی‌بار
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با بازار پیرامون وضعیت خشکسالی و خسارات وارده به این حوزه گفت: امسال خراسان رضوی به دلیل کاهش نزولات جوی با کاهش تولید غله مواجه بود.
غلامحسین ساربان با اشاره به اینکه از مجموع ۱۸۰ هزار هکتار کشتزار دیم گندم و جو امسال تنها از ۲۸ هزار هکتار، محصول برداشت‌شده اظهار کرد: کاهش ۶۴۸ هزار تنی غلات و به همین میزان تولید کاه لذا تبعات و مشکلات فراوانی را در بخش دام رقم زد که کمبود علوفه و گرانی آن ناشی از همین کاهش محصول در مزارع و دیم زار هاست.
وی اذعان کرد: متأسفانه ما امسال در تولید گندم آبی افزون بر ۵۰ درصد و درکشت دیم نیز بیش از ۸۰ درصد دچار کاهش و افت محصول بودیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: اگرچه امسال ۱۲۶ هزار هکتار از کشتزارهای استان زیر کشت گندم آبی و حدود ۱۴۲ هزار هکتار نیز زیر کشت گندم دیم رفت اما هر دو محصول با افت شدید برداشت همراه شدند.
ساربان با مقایسه آمار سال گذشته خرید گندم مازاد از کشاورزان با سال جدید زراعی نیز به ما گفت: در سال جدید میزان خرید گندم مازاد بر تولید ۷۷ درصد کاهش داشت که این کاهش دلیلی جز خشکسالی نداشت.
وی اضافه کرد: خشکسالی موجب شد تا حدود ۲۰۰ هزار تن در حوزه محصولات باغی نیز کاهش تولید ناشی از خشکسالی داشته باشیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه پسته یکی از محصولات مهم و صادراتی استان امسال از خشکسالی و تغییرات اقلیم خسارت جدی دید افزود: امسال با توجه به شرایط نامساعد جوی و اقلیمی، کاهش شدید نزولات آسمانی، باد و توفان، نوسانات دمای هوا در زمان گرده‌افشانی و گرمای طولانی‌مدت، آبیاری کمتر باغ‌ها به دلیل خاموشی چاه‌ها و سال کم‌باری پسته، شاهد کاهش میزان تولید این محصول در استان هستیم.
ساربان حجم تولید پسته استان در سال جاری را به علت تنش‌های آب و هوایی ۳۰ درصد کمتر از پارسال عنوان کرد و افزود: بسیاری از محصولات مهم این استان ازجمله پسته، زعفران، انگور و گردو امسال به دلیل تغییرات اقلیمی آسیب‌دیده و کاهش محصول داشتیم و لذا بهره‌برداران با خسارات جبران‌ناپذیری روبرو کرده است.
وی گفت: طی این سال‌های سخت دولت دو راهکار استمهال وام‌ها و پرداخت خسارت از محل صندوق بیمه کشاورزی را باید در دستور کار قرار دهد و کشاورزان نیز باید قرار گرفتن محصولات خود را تحت پوشش بیمه در دستور کار قرار دهند.
پنجه در پنجه خشکسالی
سرزمین خراسان رضوی با اقلیم خشک و کویری، وضعیت بحرانی‌تری دارد و هم اینک از ۳۷ دشت استان، وضعیت ۳۴ دشت بحرانی است و سطح آب زیرزمینی آن افت کرده است.
بنا بر اظهارات کارشناسان شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی قراین نشان‌دهنده کاهش ۶۹ درصدی بارندگی و شرایط خشکسالی شدید است که در ۵۰ سال گذشته بی سابقه بوده است و لذا این موضوع استان خراسان رضوی را به جهت شرایط اقلیمی جزء مناطق خشک و نیمه خشک کشور قرار داده است.
در سالی که میزان بارندگی خراسان رضوی ۶۵ درصد کاهش را نسبت به سال گذشته نشان می دهد، گرمای زودرس هوا نیز مزید بر علت و موجب افت سطح آب در آبخوان های استان به دلیل برداشت از سفره های زیرزمینی توسط چاه های کشاورزی و شرب شده است.
نظر شما