ضرورت استفاده ایران از قراردادهای تجاری امضا شده میان هند و روسیه

وحید پورتجریشی، بازار: روابط میان هند و روسیه طی سال های اخیر تا جایی پیشرفت داشته که میتوان از دهلی نو به عنوان یکی از شرکای بزرگ تجاری مسکو یاد کرد. البته پایه های گرم تر شدن روابط دو کشور صرفا مربوط به سال های اخیر نبوده و می توان آن را به دوران پس از فروپاشی شوروی و تشکیل روسیه جدید مرتبط دانست.

از سوی دیگر، مانیفست پنج ماده ای سیاست خارجی هند یا همان «پانچاشیل» که تبیین کننده اصل لزوم برقراری توازن میان شرق و غرب است نیز در شکل گیری و تقویت این روابطه تاثیر بسزایی داشته است؛ به این معنا که دولت هند از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۴۷، به دلیل نزدیکی همزمان روابط پاکستان با شوروی و ایالات متحده از یک سو و رقابت مسکو و وانشگتن برای جلب هند و پاکستان به سمت خود، همواره مجبور به رعایت این اصل بوده است. در واقع هرگاه روابط پاکستان با واشنگتن گرم تر شده، هند به سمت روسیه گرایش بیشر داشته و بر عکس. 

دیدار مهم پوتین و مودی و امضای قراردادهای استراتژیک
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه اخیرا طی سفری پنج ساعته و بسیار کوتاه به همراه سرگئی شویگو و سرگئی لاوروف وزرای دفاع و خارجه این کشور برای دیدار و مذاکره با نارندرا مودی نخست وزیر هند راهی هلی نو شد. 

در جریان این دیدار، دو طرف ۲۸ قرارداد همکاری استراتژیک به ویژه در زمینه همکاری های نظامی و دفاعی با یکدیگر به امضا رساندند. پوتین همچنین در جریان این سفر، دستور تحویل سامانه موشکی روسی اس - ۴۰۰ به هند را صادر کرد. این در حالی بود که پیشتر، واشنگتن هند را در خصوص خرید این سامانه موشکی تهدید به وضع پاره ای از تحریم ها کرده بود.

پوتین در جریان نشست مشترک خود با نارندرا مودی، نخست وزیر هند گفت که کشورش قصد دارد به تعامل با هند در زمینه همکاری‌های نظامی ادامه داده و دامنه این فعالیت‌ها را گسترده‌تر کند.

رئیس جمهوری روسیه گفت: روسیه قصد دارد در زمینه همکاری نظامی با هند تعامل داشته باشد و همچنین رزمایش‌های مشترک برگزار کند.

پوتین افزود: ما به توسعه روابط هم در عرصه بین المللی و هم در حوزه نظامی ادامه می‌دهیم. ما هم در هند و هم در روسیه، تمرینات نظامی مشترکی انجام می‌دهیم و قصد داریم در این مسیر به کار خود ادامه دهیم. 

دو طرف همچنین در خصوص مساله افغانستان و لزوم همکاری با یکدیگر برای به ثبات رسیدن این کشور به تفاهم رسیدند. 

پتانسیل بالای ایران برای مشارکت در ترانزیت میان هند و روسیه
آنچه مسلم است، برقراری ارتباط تجاری میان هند و روسیه، نیازمند وجود یک مسیر ترازیتی امن، ارزان و کوتاه است که البته این مورد، در خصوص روابط تجاری میان تمام کشورهای جهان با یکدیگر به صورت یک اصل در نظر گرفته می شود. 

اساسا نیاز به همین پل ارتباطی و مسیر ترانزیتی میان هند و روسیه منجر به پیدایش نخستین ایده های مربوط به شکل گیری کریدور ترانزیتی شمال - جنوب با عبور از خاک ایران شد؛ کریدوری که علیرغم تمامی تبلیغات انجام شده در خصوص تکمیل آن طی یک دهه گذشته، همچنان دارای گسستگی هایی در بخش ریلی و البته فراهم نبودن زیرساخت های مناسب برای یک کریدور ترانزیتی بین المللی در بخش جاده ای است. 

 بدیهی است با امضای قرارداد اخیر میان هند و روسیه، باید طی ماه های آینده شاهد ترانزیت در حجم بسیار قابل توجهی میان هند و روسیه باشیم. به ویژه اینکه قطعات و تسلیحات نظامی چه از نظر ابعاد و چه وزن، بسیار قابل توجه بوده و همین امر در تعیین تعرفه حمل آنها بسیار تاثیرگذار خواهد بود. 

از سوی دیگر، همانطور که می دانیم در پی فشارهای دولت ترامپ، هندی ها پروژه ساخت بندر چابهار ایران را به حال تعلیق در آوردند. اما طی روزهای گذشته از عمر دولت سیزدهم، خبرهایی مبنی بر اعلام آمادگی مجدد دولت هند برای بازگشت به تکمیل زیرساخت های بندر چابهار در رسانه های این کشور منتشر شده است. 

به نظر می رسد در صورت اتخاذ دیپلماسی اقتصادی مناسب در بدنه وزارت خارجه و وزارت راه و شهرسازی و آغاز مذاکرات با مسکو و دهلی نو با مضمون اعلام آمادگی ایران برای راه اندازی عملیاتی مسیر ترانزیتی میان دو کشور، می توان بهره برداری مناسبی از فرصت ایجاد شده نمود. در صورت آغاز چنین مذاکراتی، با توجه به نیاز روسیه و هند به مسیر ترانزیتی ایران برای مبدله کالا، بعید به نظر می رسد گفتگوها به درهای بسته بر بخورد.