بازار، گروه استانها: صنعت گردشگری در جامعه امروز یکی از مهمترین مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی محسوب می‌شود و از آنجایی که همزمان با ورود هر گردشگر به یک منطقه، تعدادی از مشاغل به جهت رفع نیازهای او فعال می‌شود، این صنعت بهترین منبع تولید درآمد با ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و متعدد برای کشورها به‌ویژه جوامع محلی است.
استان خراسان جنوبی با قابلیت‌های اقلیمی استثنایی کوه، دشت، کویر و آسمان صاف و برخورداری از جاذبه‌های گوناگون تاریخی، مذهبی و فرهنگی همچنین با دارا بودن چهار اثر جهانی به ثبت رسیده، ۹۴۲ اثر ملی در حوزه میراث فرهنگی و بیش از ۶۰ جاذبه طبیعی، در کنار مزیت‌های منحصر به‌فرد بخش‌های کشاورزی و معدنی یکی از مقاصد مهم گردشگری در ایران و جهان است.
بومگردی یا اکوتوریسم به عنوان نوع جدیدی از فعالیت های گردشگری، بیش از یک دهه است که در کشور شکل گرفته و به دلیل تأکید بر مشارکت جامعه محلی، توجه به مسائل اجتماعی و فرهنگی و مسائل زیست محیطی، پیوند عمیقی با توسعه پایدار گردشگری دارد.
همچنین ایجاد اشتغال و توسعه منطقه‌ای از جمله نقش‌های اثربخش این نوع گردشگری است و به همین دلیل، طی سال های اخیر سرمایه‌گذاران و فعالان صنعت گردشگری را برای ورود به حوزه بومگردی و سرمایه‌گذاری در طرح‌های این حوزه ترغیب کرده است.
در همین راستا به سراغ «محسن گل‌عنبری»، نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی استان خراسان جنوبی رفتیم تا ظرفیت‌ها، مشکلات و جنبه‌های مختلف این بخش را مورد بررسی قرار دهیم.
اشتغال‌زایی بالا با راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم گردی
نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی خراسان جنوبی درباره بعد اقتصادی اقامتگاه‌های بومگردی گفت: تمام جنبه‌های علم گردشگری، مانند یک تیغ دولبه است که می‌تواند مثبت یا منفی باشد.
محسن گل‌عنبری اظهار کرد: اقامتگاه‌ها در بعد اقتصادی خیلی تأثیرگذار هستند، چرا که سرمایه اولیه آنها می‌تواند بسیار اندک باشد و از سوی دیگر اشتغال‌زایی بالایی ایجاد می‌کنند و به نوعی اکوسیستم اقتصادی پایداری به وجود می‌آورند.
وی ادامه دارد: این اشتغال‌زایی می‌تواند به طور مستقیم شامل خانواده‌ای که بومگردی را راه‌اندازی کرده است باشد، یا به صورت غیرمستقیم افراد زیادی در آن منطقه مانند فروشندگان محصولات، راهنمای گردشگر، کشاورز، تولیدکننده صنایع دستی و موارد دیگری را درگیر کند.
به گفتۀ وی باید به سمت جذب گردشگر حرفه‌ای و تجربه‌گرا که فرهنگ و طبیعت مناطق برای آنها اهمیت دارد رفت که ضمن ایجاد چرخه اقتصادی قدرتمند در منطقه، موجب معرفی بهتر فرهنگ و طبیعت آن مقصد گردشگری نیز می‌شوند.
جنبه‌های منفی اقامتگاه‌های بومگردی
نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی خراسان جنوبی با اشاره به جنبه‌های منفی راه‌اندازی اقامتگاه‌ها نیز عنوان کرد: اگر برنامه‌ریزی درستی نباشد شاهد مشکلات فراوانی در این بخش خواهیم بود.
گل‌عنبری تصریح کرد: تأکید ما بر این است که اقامتگاه‌های بومگردی با همان سرمایه موجود راه‌اندازی شود ولی برخی، تسهیلات و وام‌هایی دریافت می‌کنند یا فضایی را جهت راه‌اندازی بومگردی اجاره می‌کنند که در صورت نبود برنامه‌ریزی با مشکلات اقتصادی فراوانی روبه‌رو خواهند شد.
وی اضافه کرد: در طی دو سال اخیر به علت شیوع کرونا، بسیاری از اقامتگاه‌هایی که با وام و تسهیلات بانکی راه‌اندزی شده بودند دچار مشکل شده‌اند.
به گفتۀ وی زمانی که سرمایه‌گذار غیربومی وارد منطقه‌ای می‌شود ممکن است که برداشت اقتصادی کوتاه مدت خوبی داشته باشد ولی به دلیل آشنا نبودن با مسائل اجتماعی و فرهنگی، تأثیرات منفی بلند مدتی در این زمینه باقی می گذارد.
گل‌عنبری اضافه کرد: بنابراین نیازمند این است که این سرمایه‌گذاران قبل از شروع فعالیت اقتصادی، زمان‌کافی را جهت شناخت آن منطقه، ارتباط با جامعه محلی و جذب اعتماد آنها اختصاص دهند.
وی بیان کرد: ورود سرمایه‌گذار کلان به یک منطقه در صورت نبود برنامه ریزی مسئولانه و با دید کاملاً اقتصادی، باعث می‌شود که در بهترین حالت، فردی که در روستا کار می‌کرده به عنوان کارگر جذب آن شود.
به گفتۀ وی در بسیاری از موارد، سرمایه‌گذاران حتی کارگران خود را از خارج منطقه آورده و فقط زباله و بارترافیکی منفی برای جامعه محلی بجا می‌ماند، که در برنامه‌ریزی‌های مسئولانه و پایدار، باید مشارکت بیشتر محلی‌ها در این‌گونه فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی دیده شود.
توزیع اقامتگاه‌ها بر اساس ظرفیت‌ها نیست
نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی خراسان جنوبی در زمینه نسبت اقامتگاه‌های بومگردی استان به تقاضا، گفت: تمام فعالیت‌های گردشگری می‌تواند بر پایه علم اقتصاد تعریف شود، علم اقتصاد نیز وابسته به عرضه و تقاضا است و حفظ تعادل و توجه به این‌نکته در این زمینه مهم است.
سهم استان به نسبت تقاضا، در برخی نقاط بیشتر از ظرفیت است که باعث شده تا بسیاری از ظرفیت اقامتگاه‌ها در طول سال بلااستفاده بماند
گل‌عنبری اظهار کرد: در خراسان جنوبی نمی‌توان به صورت کلی این موضوع را مطرح کرد چرا که برخی از مناطق بیشتر از ظرفیت، اقامتگاه دارد و متوازن با رشد گردشگر توسعه نیافته است، همچنین برخی مناطق قابلیت توسعه را داشته و پتانسیل بالایی در جذب گردشگر دارا است.
وی تصریح کرد: خراسان جنوبی پتانسیل‌های بالایی دارد که البته هنوز معرفی نشده است یا اگر معرفی شده به دلایل مختلفی نتوانسته جذب گردشگر مناسب را داشته باشد.
گل‌عنبری بیان کرد: در کل کشور تعداد اقامتگاه‌ها به حدود ۲ هزار واحد رسیده و در خراسان جنوبی کمتر از ۱۰۰ واحد مجوز دریافت کرده‌اند.
به گفتۀ وی سهم استان به نسبت تقاضا، در برخی نقاط بیشتر از ظرفیت است که باعث شده تا بسیاری از ظرفیت اقامتگاه‌ها در طول سال بلااستفاده بماند، که علت آن عدم موفقیت و برنامه‌ریزی در جذب گردشگر بوده است.
نرخ گذاری کشوری و مشکلات روستاهای حاشیه‌ای
نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی خراسان جنوبی درباره مشکلات این صنعت نیز عنوان کرد: مشکل ملموس کنونی، شیوع کرونا و رکود زیاد است و از مسئولان درخواست داریم در بخش امهال وام‌ها و اجرایی شدن دستورالعمل‌های کشوری در استان، پیگیری لازم را انجام داده و به قول‌های خود عمل کنند.
گل‌عنبری نرخ گذاری کشوری خدمات اقامتگاه‌ها را از دیگر مشکلات دانست و افزود: روستاهای خراسان جنوبی از دسترسی به امکانات و موارد مختلف دور است و به همین دلیل هزینه‌های راه‌اندازی، نگهداری و خدمات اقامتگاه‌ها در روستاها و برخی مناطق شهری استان بسیار بالا است و نرخ‌گذاری‌های فعلی، حتی هزینه‌های جاری بسیاری از آنها را هم پوشش نمی‌دهد.
وی با اشاره به صدور مجوزهای بی‌رویه برای اقامتگاه‌های بوم گردی گفت: لازم است که توسط کارشناسان درخواست‌ها مورد بررسی قرار گیرد و در صورت وجود ظرفیت‌ها این مجوزها صادر شود چرا که اثرات منفی زیادی از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در آینده خواهد داشت.
به گفتۀ وی در صدور و تمدید مجوزها نیز روند، بسیار طولانی است که علاوه بر زمان، هزینه های مالی فراوانی به سرمایه‌گذار وارد می‌کند و همچنین دوره‌های مدیریتی و استانداردسازی را به صورت اجباری تصویب کرده‌اند که کارآمد نیست و فقط بار مالی دارد.
گل‌عنبری ادامه داد: این دوره‌ها برای مدیران و کارکنان تمام تأسیسات گردشگری مثل هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، رستوران‌های بین راهی، مهمانپذیرها واقامتگاه‌های بومگردی است، در حالی‌که هر کدام از این واحدها، روش مدیریتی و پذیرایی خاص خود را دارد و لازم است به صورت مجزا تعریف و برگزار شود.
به زنجیره گردشگری استان اعتماد شود
نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی خراسان جنوبی در زمینه توسعه این بخش در حوزه اقتصادی گفت: در ابتدا لازم است که ظرفیت‌های استان شناسایی و به درستی معرفی شود.
گل‌عنبری بیان کرد: نکته بعدی در بخش آموزش است که باید هدفمند برگزار شود و جنبه‌های مختلف هر رسته مورد توجه قرار گیرد.
لازم است که متولیان حوزه گردشگری با توجه به مفاهیم گردشگری پایدار، برنامه‌هایی در نظر بگیرند و بیشتر به دنبال معرفی جاذبه‌های استان برای جذب گردشگران حرفه‌ای و تجربه‌گران داخلی و خارجی باشند
وی با بیان اینکه برای توسعه پایدار لازم است که با نگاه علمی به مسائل توجه شود، اظهار کرد: لازم است که متولیان حوزه گردشگری با توجه به مفاهیم گردشگری پایدار، برنامه‌هایی در نظر بگیرند و بیشتر به دنبال معرفی جاذبه‌های استان برای جذب گردشگران حرفه‌ای و تجربه‌گرای داخلی و خارجی باشند.
به گفتۀ وی یکی از مسائل و مشکلات بخش گردشگری استان، در خصوص زمان تعطیلات است، بیشتر تعطیلات رسمی کشور شامل مناسبت‌های مذهبی مثل شهادت ائمه اطهار است.
نایب رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی خراسان جنوبی ادامه داد: از آنجایی که با توجه به فاصله زیاد استان از مراکز گردشگرفرست کشور، گردشگران مجبور به انتخاب این تعطیلات برای سفر خود هستند، این موضوع مشکلاتی را برای تورگردانان، دفاتر مسافرتی و اقامتگاه‌ها ایجاد کرده است.
گل‌عنبری تصریح کرد: دقیقاً چند روز قبل از تعطیلات نامه می‌زنند که جهت حساسیت‌های فرهنگی، اقامتگاه‌ها تعطیل شوند و از پذیرش مهمان خودداری گردد، این در صورتی است که رزروها از چندین هفته قبل انجام شده و این موضوع خسارت‌های فراوانی به زنجیره این صنعت در استان وارد کرده است.
به گفتۀ وی در این زنجیره کسانی که قانونی کار می‌کنند، خود دغدغه فرهنگ را دارند و ضمن پذیرایی از مهمانان، کدهای اخلاقی را به آنان گوشزد کرده و به معرفی فرهنگ منطقه خود می‌پردازند.
وی خاطر نشان کرد: در صورت تعطیلی اقامتگاه‌ها در تعطیلات مذهبی، شاهد برگزاری تورهای غیرقانونی خواهیم بود که می‌توانند آسیب‌های جبران‌ناپذیر ایجاد کنند، بنابراین خواستار اعتماد ارگان‌های مختلف به این بخش از بدنه گردشگری استان هستیم.
نظر شما