بازار؛ گروه استانها: خاویار از جهت غذایی، دارای ارزشی فوق‌العاده بالایی است به همین دلیل از آن تحت عنوان مروارید سیاه یاد می‌کنند. این ماده ارزشمند با طعم و خواص ویژه خود در سرتاسر جهان توانسته طرفداران زیادی را به سمت‌وسوی خود بکشاند همچنین غذایی که از آن طبخ می‌گردد در اکثر رستوران‌ها باقیمت گزافی به فروش می‌رسد.
شهرستان سبزواردر جنوب غربی استان خراسان رضوی از جمله شهرستان هایی است که حالا با سرمایه گذاری در این شاخه به پرورش ماهیان خاویاری روی آورده و توانسته محصول خود را در آستانه صادرات به کشور های خارجی قرار دهد.
برای آشنایی با ظرفیت‌های ایجادشده در خراسان رضوی در این حوزه با هادی عزتی معاون شیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* جایگاه خراسان رضوی در تولید ماهی چیست؟
در تولید ماهیان زینتی رتبه هشتم را در کشور داریم که از ۲۶ میلیون و ۸۳۸ هزار قطعه ماهی تولیدی در کشور، ۷ میلیون و ۱۱۲ هزار قطعه از آن مربوط به استان خراسان رضوی است.
درزمینهٔ تولید ماهیان گرمابی نیز استان خراسان رتبه ششم را در کشور به خود اختصاص داده که از ۲۱۶ هزار و ۳۵۳ تن ماهی تولیدی در کشور، ۲۲۶۰ تن آن سهم خراسان رضوی است.
* چه تعداد استخر پرورش ماهی در استان داریم؟
تعداد ۱۹۸۲ مرکز در استان در حوزه پرورش ماهی فعالیت دارند. ۳۹۹ مرکز پرورش ماهی قزل‌آلا شامل ۱۱۱ مزرعه پرورش ماهی و ۲۸۸ مرکز و مزرعه ذخیره کشاورزی دومنظوره ۱۵۸۳ مرکز پرورش ماهیان گرمابی شامل ۷ مزرعه پرورش ماهی و ۱۵۴۵ استخر ذخیره و ۳۱ دریاچه پشت سد است.
* از این استخرها چقدر ماهی برداشت می‌شود؟
افزون بر ۱۲ هزار و ۲۸۷ تن ماهی برداشت می شود که از این تعداد ۹۴۶۷ تن ماهی قزل‌آلا و ۲۸۲۰ تن ماهیان گرمابی است.
* کرونا چه زیان‌هایی به حوزه شیلات وارد کرد؟
در ابتدای شیوع کرونا به دلیل ایجاد مشکل در حمل‌ونقل ماهیان و انتقال بچه ماهی‌ها به مراکز و عرضه ماهی‌ها به بازار و از طرفی تعطیلی رستوران‌ها و هتل‌ها و لغو مسافرت‌ها با کاهش شدید قیمت فروش مواجه شدیم به‌طوری‌که قیمت فروش ماهیان از قیمت تمام‌شده کمتر بود و این موضوع باعث خسارت بسیاری به مراکز پرورش ماهی شد.
با شیوع کرونا به دلیل نبود حمل‌ونقل جهت عرضه ماهی به بازار، انتقال بچه ماهی و انتقال و صادرات ماهیان زینتی با رکودی تقریبی مواجه شد که با عادی شدن شرایط و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، شرایط و فعالیت به حالت عادی بازگشت.
* چند نفر در استان در این صنعت اشتغال دارند؟
افزون بر ۱۲۰۰ نفر به‌طور مستقیم در این صنعت اشتغال دارند.
* پرورش خاویار در استخرهای پرورش ماهی تا چه میزان موفقیت‌آمیز بوده است؟
افزون بر ۶ سال است که پرورش ماهی خاویار در استان آغازشده و پس از بررسی و سونوگرافی اولین مولدهای ماده، اقدام به استحصال خاویار شد که از تعداد ۱۱ مولد، ۲۰ کیلوگرم خاویار استحصال شد البته با رسیدن مولدهای ماده، هرسال استحصال خاویار افزایش پیدا کرده است.
* خاویار پرورشی تا چه میزان با خاویار طبیعی برابری داشته و قدرت رقابت دارد؟
پس از بررسی کارشناسی توسط موسسه انستیتو ماهیان خاویاری کیفیت خاویار پرورشی مشخص می‌شود ولی به هر ترتیب با کامل شدن خط و برنامه تولید می‌توان میزان خاویاری را که استحصال می‌شود را به دست آورد و برای آن برنامه صادرات داشت.
* دورنما و افق پرورش خاویار در استان چیست و چه دستاوردهایی خواهد داشت؟
با توجه به نبود تنوع در ماهیان پرورشی کشور، به دلیل شرایط آب و هوایی در استان تولید ماهیان خاویاری رشد خوبی خواهد داشت البته به شرطی که تولید بچه ماهی آن به‌راحتی امکان‌پذیر باشد.
* آیا برای پرورش ماهی خاویار سرمایه‌گذاری یا روش خاصی نیاز است؟
نیاز به آب‌شور و آب جاری دائم با دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد دارد. برای دوره پرورش اولیه و دوره سرمایه‌گذاری نیاز به ۶ سال زمان دارد تا به بهره‌برداری برسد و از سال ششم به بعد قابل بهره‌برداری خواهد بود.
* ۶ سال زمان برای استحصال آیا خود مانعی برای سرمایه‌گذاری در این صنعت نیست؟
پرورش ماهی خاویاری امری زمان‌بر و پرهزینه است اما بااین‌حال به دلیل بازار مصرف بسیار خوب و گران‌قیمت بودن فراورده‌های باارزش آن، سبب گردیده که پرورش این آبزی از هر نظر با توجیه اقتصادی قابل قبولی مواجه باشد.همین دلایل گفته‌شده خود مزید انگیزشی کافی برای پرورش این صنعت است که علاوه بر اشتغال‌زایی پایدار می‌توان با صادر نمودن گوشت و خاویار ارزآوری و بهره‌وری بسیار مناسبی را برای کشور به ارمغان آورد.
ماهیان خاویاری به‌عنوان ارزشمندترین گونه پرورشی در جهان شناخته می‌شوند و قیمت بالای گوشت و خاویار و همچنین قابلیت آن در صادرات و کسب درآمد ارزی و ایجاد اشتغال تأثیر مهمی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی خواهد گذاشت.
در حال حاضر شهرستان سبزوار با دارا بودن اقلیم گرم و نیمه‌خشک، ۳۰ درصد تولیدات آبزی‌پروری خراسان رضوی را به خود اختصاص داده است.
شهرستان سبزوار با تولید ۳۲۰۰ تن در سال در قالب ۱۶۰ واحد آبزی‌پروری رتبه اول تولید ماهیان سرد آبی استان و با ظرفیت تولید ۱۰۰ تن در سال رتبه‌ی برتر تولید ماهیان خاویاری در کشور را به خود اختصاص داده است.
* گوشت ماهیان خاویاری در مقایسه با سایر ماهیان ازنظر ارزش غذایی چیست؟
خاویار ارزشمندترین فرآورده تولیدی پرورش این ماهیان است و در اصل خاویار تخمک‌های بارور نشده خانواده تاس ماهیان است که حدود ۷ سال طول می‌کشد که آن را استحصال کرد.
علت معروف بودن خاویار به دلیل خواص گران‌بهای آن است که این خواص شامل وجود اسید چرب بالای امگا ۳، پروتئین، آهن، سلنیوم، کلسیم، ید، فسفر، انواع ویتامین‌های گروه B ریبوفلاوین، نیاسین، پیرودوکسین و اسیدفولیک و ویتامین A، E، D است.
گوشت ماهی خاویار گرچه ازنظر پرورشی بعد از خاویار در درجه دوم اهمیت قرار دارد اما ازنظر غذایی به دلیل داشتن میزان پروتئین و ویتامین A بالا و کلسترول پایین باارزش‌تر از گوشت ماهیانی همانند سالمون و تیلاپیا است. و درواقع چنین می‌توان گفت که انتخاب آن به‌عنوان یک خوراک سالم جهت کاهش وزن بهترین گزینه است.
* پرورش این ماهی کاربرد صنعتی هم دارد؟
از پوست به‌دست‌آمده از ماهی خاویار در صنایع چرم‌سازی جهت تولید کفش و کیف استفاده می‌شود. چرم حاصل از پوست ماهی در عین ظرافت از دوام بالایی برخوردار است.
سایر فراورده‌های جانبی همچنین استفاده از غضروف‌های به‌دست‌آمده از این آبزی برای مصارفی همانند داروهای پزشکی و چسب سازی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
نظر شما