مصطفی محمدی- اشتباه نفرمایید. اینکه بگوییم اوضاع کاملاً بر وفق مراد است یا اینکه داستان بر سر فرصتی عجیب و استثنایی است، نیست.
موضوع اصلاً این نیست. موضوع، از سر دغدغه ایست که در شرایطی که پیش‌آمده، هرلحظه آدمی را به استفاده درست از تهدیدِ پیش‌آمده و تبدیل آن به فرصتی مناسب پیش می‌برد.
داستان ویروس کرونا و شیوع آن در جامعه، شرایطی را برای تک‌تک افراد جامعه پیش آورده که تقریباً چاره‌ای جز خانه‌نشینی نیست و همین خانه‌نشینی، لاجرم چه بخواهیم و چه نخواهیم فرصتی را برای بازخوانی کارها و اندیشیدن درباره امور متعدد فراهم می‌کند. اصلاً هم کار سختی نیست.
برای ما ایرانی‌ها، اندیشیدن هم موضوع خطرناک و سختی شده است. اما واقعاً قرار نیست وقت و انرژی زیادی هم از ما گرفته شود. قرار بر این است تا اندکی تغییر را در مسیر اندیشیدن و شیوه اندیشیدن ایجاد کنیم.
عمده ما ایرانی‌ها یاد گرفته‌ایم که در اجتماعات خانوادگی و دوستانه، عمده وقت خود را به صحبت و جدل درباره امور می گذراینم که قطعاً هیچ‌گاه نتیجه‌ای از بابت آن فراهم نخواهد شد.
صحبت‌های سیاسی و جدل بر سر حمایت از این جناح و آن جناح در ایران، تقریباً به‌اندازه حمایت و طرفداری از تیم‌های استقلال و پرسپولیس به نتیجه درست‌وحسابی نخواهد رسید و اصولاً یعنی نتیجه‌ای از بابت دفاع از اصولگرایی و اصلاح‌طلبی در بین طرفداران چند آتیشه دو جریان حاصل نخواهد شد و عجیب اینکه اجتماعات انسانی در جامعه ایرانی همچنان علاقه وافری به تداوم چنین شرایطی و چنان مباحثی دارند و هیچ‌گاه دست از گفتمان‌های بیهوده بر نخواهند داشت.
جامعه ایرانی یاد گرفته است که اگر حتی اوقات حضور در جمع را به موضوعات بیهوده تغییرات سیاسی و موضوعاتی ازاین‌دست، هدر ندهد، هیچ گفتمان هدفمند و مثبتی نیز جایگزین آن نخواهد شد.
اما حالا شرایط فرق می‌کند. ویروس کرونا شرایطی را برای جامعه ایرانی فراهم کرده است که فعلاً اساسی‌ترین دغدغه جامعه و خانواده‌ها، بحث بر سر این ویروس و البته در حاشیه آن، چگونگی جبران کاستی‌های اقتصادی ناشی از آن در آینده دور و نزدیک است. تا اینجای کار یک اتفاق مهم در عرصه تبدیل کردن تهدید به فرصت فراهم‌شده است.
و البته باید ابتدا به یک موضوع مهم اشاره‌کنم. عمده تحولات مثبت و بزرگ بشری عمدتاً بعد از فجایع بزرگ در جوامع رخ داده است. حافظ، سعدی و بسیاری دیگر از اندیشمندان و بزرگان ایرانی، زاییده بحران های بزرگی هستند که بعد از وقوع آن بحرانها، ناگهان شرایط برای ظهور و بروز چنین پدیده هایی فراهم شده است.
یا همین موضوع پیشرفت کشور ژاپن که در جامعه ما تبدیل به ضرب المثل شده و همه معتقدند که اگر بمباران اتمی هیروشیما نبود و ژاپن به بلای آمریکایی دچار نمی‌شد، شاید هیچ‌گاه رنگ پیشرفت را به خود نمی‌دید. اما درست بعد از چنین مبتلایی است که کشور ژاپن با تکیه بر توانایی‌های خود و قبل از آن، با تغییر گفتمان قالب خود، در مسیر یک اتفاق بزرگ گام برمی‌دارد.
وقوع بحرانها هرچند در اصل ناگوارترین اتفاقات هستند، اما تحولات اساسی را بعدازاین دوران در جوامع روبه‌پیشرفت شاهد هستیم.
حال اینکه بعد از ویروس کرونا چه اتفاقاتی در جوامع متعدد به وقوع خواهد پیوست ماجرایی دیگر است. اما دلم نمی‌آید از ماورای چنین واقعه‌ای، آرزویی برای تبدیل کردن این تهدید به فرصتی نو نداشته باشم؛ آن‌هم تغییر گفتمان‌های اجتماعات ایرانی از گفتمان‌های بیهوده سیاسی و جدلی، به گفتمان مثمر ثمر اقتصادی و معیشتی است.
برای تمرین هم، فضا کاملاً مهیاست. امروز ذهن جامعه علاوه بر درگیری با ویروس کرونا، روی اینکه بعدازاین ماجرا چه‌کار و برنامه‌ای باید برای جبران کاستی‌های اقتصادی و بحران تحمیل‌شده، باید داشته باشند درگیر است. اتفاقاً اینجای کار همانی است که تأکید این نوشته است و مدام می‌خواهم روی این موضوع تمرکز کنم که هرچقدر می‌توانید روی این دغدغه مهم و بحث معیشتی و گفتمان اقتصادی تأکید داشته باشید.
این اتفاق بزرگی است که تغییرات اساسی را روی همه عرصه‌های شخصی، خانوادگی و اجتماعی، می‌تواند در پی داشته باشد.
تغییر گفتمان از عرصه‌ای بی‌حاصل، به عرصه‌ای که با هر بحث روی آن، روزنه‌های جدیدی برای خانواده، فرد و جامعه گشوده می‌شود، اتفاق بزرگی است و چه بسیار خانواده‌هایی که با بحث مدام روی مباحث اقتصادی، سرانجام راهی را برای بهبود شرایط معیشتی و اقتصادی یافته‌اند.
حال از ورای ویروس کرونا می‌توان به این شرایط جدید امیدوار بود و از خانواده‌های محترم خواست که هر چه قدر می‌توانید روی گفتمان اقتصادی و برنامه‌ای که از فراز کرونا بتوان شرایط معیشتی را بهبود بخشید، باهم حرف بزنید، گفتمان کنید و از گفتمان‌های بیهوده و کهنه قدیمی به سمت گفتمانی مثمر ثمر و نتیجه‌بخش حرکت کنید.
این همان رازی است که دلم نیامد تا از ورای این تهدید بزرگ به آن اشاره نکنم و به‌عنوان فرصتی برای جامعه خودم و مردمانم مطرح نکنم.
درهرحال امروز با تغییر گفتمان شخصی و خانوادگی، می‌توان بخش بزرگی از تهدید کرونا را به فرصتی نو برای خود و جامعه تبدیل کرد. از همین‌جاست که می‌توان به تغییرات عمده و مهم بعد از دوران کرونا در فرهنگ جمعی و اجتماعی ایرانیان، امیدوار بود. شک نکنید از دل مباحث اقتصادی، همواره راهی نو برای تغییرات بزرگ خواهید یافت. این دقیقاً برعکس عرصه‌های دیگری همچون سیاست است که مدام روی موضوعات عجیب‌وغریب بحث می‌کنیم و هیچ‌وقت هم تبدیل به گفتمانی اثرگذار نمی‌شود.
نظر شما