بازار؛ گروه بین الملل: مقام‌های جمهوری آذربایجان بخصوص «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور این کشور مدتی پس از امضای توافق آتش‌بس قره‌باغ در نوامبر ۲۰۲۰ که به درگیری‌های مرگبار ۴۴ روزه بین دو جمهوری ارمنستان و آذربایجان بر سر این منطقه پایان داد، به تنش‌آفرینی مرزی و توسل به پروپاگاندا و اظهارات جعلی برای زمینه‌سازی ایجاد کریدوری موسوم به «زنگه‌زور» روی آوردند که در روزهای اخیر اوج گرفته است.
آن‌ها مدعی هستند که در جریان توافق آتش‌بس و طبق مفاد آن، بر سر یک مسیر زمینی برای اتصال جمهوری خودمختار نخجوان به جمهوری آذربایجان توافق شده است؛ این در حالی است که هیچ یک از بندهای این توافق ۹ بندی چنین الزامی را مشخص نمی‌کند.
در بند ۹ توافق مزبور که به آن استناد می‌شود، ارمنستان پذیرفته که مسیرهای بسته حمل و نقل بین بخش غربی جمهوری آذربایجان با جمهوری خودمختار نخجوان را باز کرده و امنیت حمل و نقل در مسیرهای مذکور را تضمین کند اما در هیچ کجای آن از ایجاد یک کریدور در امتداد مرز ارمنستان با ایران که باعث حذف این مرز و محروم‌شدن ایران از دسترسی به مسیر ترانزیتی جمهوری ارمنستان می‌شود، حرفی زده نشده است.
در این راستا خبرنگار بازار گفت وگویی با پروفسور «تام لی» استاد دانشگاه پومانا امریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
*متعاقب جنگ اخیر قره باغ، جمهوری آذربایجان با طرح ایجاد کریدوری به نام «زنگه زور» درصدد قطع ارتباط زمینی ایران و ارمنستان است. اهمیت این کریدور برای جمهوری آذربایجان چیست؟
واضح است که چگونگی اجرا شدن بند ۹ موافقتنامه آتش‌بس قره باغ در مورد ایجاد کریدور یا دالان زنگه زور از جمله مسائل مورد اختلاف میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان است. در واقع بند فوق موافقتنامه میان باکو و ایروان ابهامات زیادی دارد که باعث ایجاد چالش بین طرفین شده است.
طرف ارمنی معتقد است که بند ۹ موافقتنامه قره باغ بر ایجاد کریدور تاکید نداشته و تنها بر رفع انسداد مسیرهای ارتباطی تاکید نموده است این در حالی است که منظور جمهوری آذربایجان از ارتباطات بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان، ایجاد گذرگاه ارتباطی است که دالان زنگه زور نام دارد.
باید گفت این کریدور هم از نظر سیاسی و هم اقتصادی اهمیت زیادی برای جمهوری آذربایجان داشته و باکو خواهان اجرایی شدن بند ۹ جهت ایجاد کریدور یا دالان زنگه زور است.
*کریدور مذکور چه اهمیتی برای ایران دارد که قطع دسترسی زمینی با ارمنستان را خط قرمز خود دانسته است؟
ایران با ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم مرز بوده و طبیعی است که ایجاد کریدور زنگه زور و استفاده از آن بر ارتباط ایران با دو کشور هم از لحاظ سیاسی و هم اقتصادی تاثیرگذار باشد.
جمهوری آذربایجان همواره بر ایجاد کریدور و قطع ارتباط زمینی ارمنستان و ایران تاکید دارد این در حالی است که ارمنستان خواهان استفاده از مسیرهای سنتی بوده و می گوید با ایجاد کریدور مد نظر باکو، یکی از مرزهای حیاتی و تنفسی ارامنه از بین خواهد رفت.
*راه زمینی ایران و ارمنستان تنها مسیر زمینی است که ایران را به اتحادیه اقتصادی اوراسیا متصل می کند. این اتحادیه نیز توسط روسیه ایجاد شده است. با توجه به این موضوع، موضع روسیه در خصوص این کریدور چیست و ایا حاضر می شود مسیر زمینی ایران به ارمنستان قطع شود؟
روسیه خواهان قطع شدن مسیر زمینی ارمنستان با ایران نبوده زیرا این کشور نمی تواند از ارتباط تجاری خود و دیگر کشورهای همسایه با ایران از طریق مرز ارمنستان چشم پوشی کند. هم ارمنستان و هم روسیه بر متصل بودن خطوط ریلی و زمینی ایران با کشورهای اوراسیا تاکید می کنند.
*با توجه به تحولات قفقاز جنوبی و تنشها میان ایران و جمهوری آذربایجان، ایران مسیرهای دریایی رسیدن به روسیه را فعال کرده است. آیا این مسائل باعث می شود تا جمهوری آذربایجان از لحاظ ژئوپلیتیک در موضع ضعف قرار بگیرد؟
بله. ایران در مقایسه با جمهوری آذربایجان، کشوری مهم در منطقه بوده و با ایجاد تنش در مرزهای خود مخالف است. جمهوری آذربایجان از این واقعیت آگاه است و از ایجاد تنش بیشتر در روابط با ایران پرهیز خواهد کرد.
نظر شما