بازار؛گروه آب و انرژی: ساعت به ٢٤ پنجشنبه، بیست‌وسوم آبان که رسید، خبر تازه آمد؛ بنزین گران شد. مردم خبر دونرخی‌شدن بنزین را پس از تمام‌شدن بازی تیم‌ملی ایران و عراق و باختش مقابل این تیم، بعد از چند ماه انتظار و تأیید و تکذیب‌های هر روزه شنیدند، بعضی خودشان را به صف پمپ‌بنزین‌ها رساندند تا مگر بنزین با قیمت قبل گیرشان بیاید و درنهایت، یک روز بعد، در جمعه بیست‌وچهارم آبان ٩٨، زندگی‌شان ورقی تازه خورد. بنزینی را که پیش از این به قیمت لیتری هزار تومان می خریدند حالا مجبور بودند که ۳ هزار تومان برایش پول بپردازند. البته دولت ماهانه ۶۰ لیتر بنزین یارانه ای به قیمت ۱۵۰۰ تومان برای خودروهای تک سوز و ۳۰ لیتر برای خودروهای دوگانه سوز در نظر گرفته بود تا اینگونه پر مصرف ها که عمدتا در دهک های بالای درآمدی قرار داشتند، سوخت را به قیمت واقعی دریافت کنند. هدفی که به نظر می رسد هیچ گاه محقق نشده است. آمارهای موجود نشان می دهد که دهک های بالای درآمدی ۲۱ برابر بیشتر از دهک های پایین درآمدی از یارانه بنزین سهم دارند. حالا تقریبا ۲ سال بعد از آن روزها احتمال گرانی بنزین سر زبان ها افتاده است.
برخی از احتمال تعیین قیمت بنزین بر مبنای فوب خلیج فارس سخن می گویند بهای این سوخت برای سال ۱۴۰۱ را حدود ۱۴ هزار تومان اعلام می کنند. مهم ترین دلیل در سال های گذشته تغییر قیمت بنزین مصرف بالا و البته توزیع غیرهدفمند یارانه ها در کشور اعلام می شود. اما واقعا این هدف تا چه اندازه محقق شده است.
بهای بنزین در طول ۴۰ سال گذشته ۳ هزار برابر شده با این وجود همچنان مدعی هستیم که شدت مصرف انرژی در ایران به دلیل پایین بودن قیمت‌ها بالاست
آرش نجفی رییس انجمن بهینه سازی مصرف انرژی در این باره به خبرگزاری بازار می گوید: مادامی که شرایط کاهش و مدیریت مصرف در کشور ایجاد نشود، رشد قیمت حامل های انرژی نمی تواند به مدیریت مصرف بیانجامد و تنها بار تورمی برای کشور خواهد داشت.
به گفته این فعال اقتصادی، هم اکنون قیمت بنزین در کشور ما حدود ۱۰ سنت است. اگردوباره قرار باشد قیمت بنزین و دیگر حامل‌های انرژی در کشور افزایش یابد دوباره برای مدتی قیمت سوخت در کشور ما به فوب خلیج فارس نزدیک می‌شود. اما بعد از مدتی به دلیل خاصیت تورمی افزایش قیمت بدون کاهش مصرف، دوباره ارزش سوخت در کشور کاهش پیدا می‌کند و دوباره همان آش و همان کاسه.
او بر این باور است که نمی‌شود بدون اینکه ابزار کاهش مصرف را در اختیار مردم بگذاریم انتظار داشته باشیم که مصرف کاهش یابد. به عنوان مثال وسایل سرمایشی که در اختیار مردم هستند، بهره وری پایینی در برابر میزان انرژی مصرفی خود دارند؛ در خانه‌هایمان هم مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان رعایت نشده، اما انتظار داریم که مصرف برق مردم کاهش پیدا کند یا در زمستان گاز کمتری بسوزانند.! فرهنگسازی تنها می‌تواند ۳۰ درصد مصرف انرژی کشور را کاهش دهد، ۷۰ درصد باقیمانده بر دوش مدیریت است.
گرانی بنزین به خودی خود تنها باید یک تورم ۴ درصدی را به اقتصاد کشور تحمیل کند. اما به دلیل هم افزایی قیمت ها در ایران این تغییر، ۶۸ درصد قیمت ها را بالا برد
تورم ۶۸ درصدی گرانی بنزین
تغییر قیمت بنزین برای ایرانی ها اما تنها تغییر بهای یک سوخت نیست. تغییری است که همواره موجی از گرانی در کشور ایجاد می کند. بررسی های انجام شده نشان می دهد که گرانی بنزین به خودی خود تنها باید یک تورم ۴ درصدی را به اقتصاد کشور تحمیل کند. اما به گفته رییس انجمن بهینه سازی مصرف سوخت، به دلیل هم افزایی قیمت ها در ایران این رشد قیمت ۶۸ درصد قیمت ها را بالا برد.
این کارشناس انرژی ادامه می دهد : متاسفانه جامعه ما در ۴۰ سال گذشته فرتوت اقتصادی شده است. بنیه اقتصادی ضعیف کشور، شکنندگی جامعه در برابر افزایش قیمت‌ها را به شدت بالا برده است. از طرفی سیستم مدیریت و نظارت درست و کافی را هم برای افزایش قیمت سوخت در کشور ایجاد نشده است. شاهد بودیم که رشد قیمت بنزین در آبان سال ۹۸ خیلی بیشتر از سهم واقعی خود قیمت کالاها و خدمات را بالا برد. در اینکه قیمت انرژی باید واقعی شود، شکی نیست. اما واقعی سازی قیمت‌ها هم خود هم شرایطی دارد.
نجفی تاکید می کند که اگر می‌خواهیم اقتصادی پویا داشته باشیم باید ورودی و خروجی‌هایمان با هم بخواند در غیر اینصورت با خطر فروپاشی اقتصاد مواجه می‌شویم. برخلاف آنچه تصور می‌شود اگر قیمت انرژی در کشور بدون کاهش مصرف بالا رود، هزینه مردم افزایش یافته و این رشد هزینه‌ها به سایر بخش‌ها هم منتقل می‌شود. جالب است که بدانید بهای بنزین در طول ۴۰ سال گذشته ۳ هزار برابر شده با این وجود همچنان مدعی هستیم که شدت مصرف انرژی در ایران به دلیل پایین بودن قیمت‌ها بالاست.
اخبارغیر رسمی حکایت از این دارد که دولت می خواهد در سال ۱۴۰۱ بنزین و دیگر حامل های انرژی را به قیمت واقعی در بازار عرضه کند و نظام توزیع یارانه انرژی را تغییر دهد
تکرار دوباره یک تجربه اشتباه!
اخبار غیر رسمی شنیده شده حکایت از این دارد که دولت سیزدهم می خواهد درآمد حاصل از واقعی سازی قیمت بنزین و دیگر حامل های انرژی را به صورت هدفمند در بین اقشار مختلف جامعه به خصوص کم درآمدها توزیع کند. البته این وعده جدیدی نیست و دولت های قبلی نیز شعارهایی از این دست زیاد سر داده اند.
آخرین باری که سیاست اصلاح قیمت بنزین در کشور اجرا شد به پاییز ۹۸ بر می گردد. سیاستی که با وجود توصیه‌های کارشناسان مختلف از نهادهای مختلف داشتند، صورت گرفت. کارشناسان هشدار داده بودند که در آن شرایط اقتصادی و اجتماعی، صرف تغییر قیمت بنزین و توزیع منابع، روش مناسبی نیست و نهادهای مختلف از جمله خود سازمان برنامه و بودجه و اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌های از جمله در پروژه اصلاح ساختاری بودجه هم به‌طور صریح گفته شده که نظام قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی باید به‌طور کل تغییر یابد و صرف اینکه هرچند سال یک‌بار بخواهیم قیمت را بالا ببریم، روش صحیحی نیست.
نظر شما