بازار؛ گروه آب و انرژی : ایران به تهاتر نفت در برابر غذا رسیده است و حالا دولت سیزدهم برای تسویه پول‌های بلوکه شده ایران راهکار تهاتر نفت در برابر غذا را در پیش گرفته است. کابینه ابراهیم رئیسی و در راس آن محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور اعلام کرده است که تهاتر نفت در برابر غذا در دستور کار دولت قرار گرفته و در همین زمینه ابلاغیه‌ای در راستای حمایت از صادرات و تهاتر نفت با کالا صادر شده است. اما سوال اینجاست که این روش تا چه اندازه می تواند به صادرات نفت ایران و آزاد سازی پول های بلوکه شده ما کمک کند.
محمد علی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک در گفتگو با خبرگزاری بازار می گوید: که تهاتر نفت با کالا ایده ای بوده که در شرایط تحریمی و حتی غیر تحریمی استفاده می شده است. البته از این ایده در سال های تحریم استفاده بیشتری می شود. این کارشناس حوزه نفت در حالی تهاتر نفت با کالا را کاری ساده می داند که مرتضی بهروزی فر عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین المللی انرژی در گفتگو با خبرگزاری بازار از آن به عنوان راه حلی موقتی و نه چندان قابل اتکا یاد می کند. او در ادامه گفت: تهاتر راه کاری نیست که بتوان با آن کشور را اداره کرد و مشکلات جدی را در شرایط حاد اقتصادی با آن حل و فصل کرد.
این کارشناس انرژی در ادامه با بیان اینکه شرکت های محدودی حاضر به خرید نفت ایران هستند، گفت: در صورت ادامه تحریم ها سختی های فروش نفت همچنان ادامه خواهد داشت و روش هایی همچون تهاتر نفت با غذا یا فروش نفت به ازای سرمایه گذاری در ایران شدنی نیست.
عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین المللی انرژی با بیان اینکه تهاتر نفت با کالا هزینه ای بالایی برای ما دارد، می‌گوید: وقتی در قالب تهاتر نفت خود را می فروشیم حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد درآمد واقعی خود را از دست می دهیم.
دو بار خروج چین از پروژه فاز ۱۱ پارس جنوبی و وقت‌کشی هند در میدان فرزاد مصادیق بارزی است که نشان می‌دهد نمی‌توان در قالب تهاتر نفت با سرمایه‌گذاری روی کشورهایی که نیازمند به نفت ایران هستند، حساب کرد
بدعهدی شرکای نفتی ایران
تهاتر نفت با سرمایه گذاری خارجی ایده ای است که مسئولان دولت سیزدهم حسابی به آن امید بسته اند. جواد اوجی، وزیر نفت به تازگی گفته: «با توجه به نیاز دنیا به انرژی و با استفاده از توان و ظرفیت دستگاه سیاست خارجی، فروش نفت به صورت تهاتری در دستور کار ما قرار گرفته است، در این زمینه تهاتر نفت با کالا و سرمایه‌گذاری از روش‌هایی است که انجام می‌شود.» اما کارشناسان انرژی به اندازه سکاندار ساختمان طالقانی به روش تهاتر امید ندارند. عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین المللی انرژی در اینباره گفت : فروش نفت به ازای سرمایه گذاری تا حد زیادی شبیه به قراردادهای بیع متقابل است. اما تجربه نشان داده تا زمانی که تحریم ها رفع نشود هیچ کشوری حاضر به سرمایه گذاری در ایران نخواهد بود. حتی کشورهایی همچون کوبا، ونزوئلا و چین هم که مبادلات نفتی با ایران دارند و مدعی اند که اعتنایی به تحریم های آمریکا نمی کنند، زیر بار این ریسک نمی روند.
به گفته او، دو بار خروج چین از پروژه فاز ۱۱ پارس جنوبی و وقت‌کشی هند در میدان فرزاد مصادیق بارزی است که نشان می‌دهد نمی‌توان در قالب تهاتر نفت با سرمایه‌گذاری روی کشورهایی که در دسترس‌ترین کشورهای نیازمند به نفت ایران هستند چندان حساب کرد.
غالبا از طریق تهاتر، می‌توان کالاهای مصرفی خریداری کرد؛ نه کالاهای سرمایه‌ای. ضمن اینکه نیازهای کالایی ما در بسیاری موارد با تولیدات خریداران نفت ایران هم خوانی ندارد
ایران بازار کالاهای بی کیفیت می شود؟
تهاتر نفت در برابر غذا ایده‌ای است که در زمان تحریم در دولت محمود احمدی‌نژاد هم مطرح شد و حتی بحث تهاتر گندم با روسیه و کشورهای حوزه خزر نیز مطرح شد اما در نهایت از نیاز چند میلیون تنی گندم فقط چیزی حدود ۱۰۰ هزار تن گندم با نفت تهاتر شد.
جدای از این بهروزی فر می گوید: غالبا از این طریق، می‌توان کالاهای مصرفی خریداری کرد؛ نه کالاهای سرمایه‌ای. ضمن اینکه نیازهای کالایی ما در بسیاری موارد با تولیدات خریداران نفت ایران هم خوانی ندارد. به عنوان مثال ممکن است ما نیازمند واردات برنج باشیم اما شریک تجاری نفتی ما قادر به صادرات گندم باشد. از طرفی در بیشتر موارد کالایی که در قالب تهاتر به ما داده می شود، کیفیت مناسبی ندارد.
البته اینها تنها کارشناس انرژی نیستند که امکان تامین بخش زیادی از نیازهای کشور از طریق تهاتر نفت با کالا وجود ندارد. منصور پوریان، رئیس شورای تامین دام کشور هم در این زمینه پیشتر به یکی از رسانه ها اعلام کرده بود: اینکه گفته شده است در ازای صادرات دام نهاده وارد شود، این پروژه نمی‌تواند در عمل موفق باشد چراکه دام به کشورهایی که از آنها نهاده وارد می‌کنیم صادر نمی‌شود. نهاده دام بیشتر از کشورهای آمریکای لاتین و روسیه وارد می‌شود. بنابراین تهاتر به این نحو در عمل موفقیت پذیر نخواهد بود.
همه مشکلاتی که در فروش نفت به روش تهاتر وجود دارد باعث می شود که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد درآمد واقعی خود را از دست می دهیم
چین هم کشتی های ایران را نمی پذیرد
بجز این بسیاری از فعالان تجاری اعتقاد دارند که با این روش هزینه تمام شده تامین کالا بسیار بالا می رود و این موضوع برای شهروندان ایرانی و بازار داخلی که گرفتار تورم سنگین است؛ به صرفه نیست.
کارشناس انرژی می گوید: به دلیل قرار داشتن در شرایط تحریمی معمولا نفت را با تخفیف های سنگین از ایران خریداری می کنند. از آن طرف هزینه مبادله بالایی را هم باید بپردازیم چرا که ناچار به کشتی به کشتی معامله کنیم. جدای از این کسی این کشتی ها را بیمه نمی کند و باید پشتوانه دولتی داشته باشد و از عهده بخش خصوصی خارجی است. چراکه اگر اتفاقی برای این کشتی ها در آب های آزاد دنیا رخ بدهد، خسارت های سنگینی متوجه کشور خواهد بود.
بهروزی فر ادامه داد: حتی کشورهایی که فکر می کنیم شرکای وفادار تجاری ما هستند در بسیاری مواقع به دلیل تحریم ها حاضر به همکاری با ما نیستند. به عنوان مثال کشور چین به تازگی اعلام کرده که حاضر به پذیرش کشتی های ما در بنادر خود نیست.
این کارشناس انرژی ادامه داد: همه مشکلاتی که در فروش نفت به روش تهاتر وجود دارد باعث می شود که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد درآمد واقعی خود را از دست می دهیم. به عنوان مثال اگر بهای هر بشکه نفت در بازارهای جهانی ۸۰ دلار باشد، پولی که در نهایت به دست ما می رسد بشکه ای ۵۰ دلار خواهد بود.
با این اوصاف می توان ادعا کرد تا زمانی که تحریم رفع نشود، مشکل اقتصاد کشور به‌طور عام و مشکل صنعت نفت به‌طور خاص، با روش‌هایی همچون تهاتر نفت با کالا یا تهاتر نفت با سرمایه‌گذاری رفع نمی‌شود.
نظر شما