بازار - گروه استان ها: سالانه ۱۵ میلیارد مترمکعب باران در مازندران می‌بارد و ۹۰ درصد آن یا تبخیر می‌شود و یا بدون استفاده به خزر می‌ریزد و تنها ۷۵۰ میلیون مترمکعب آن پشت سدها ذخیره می‌شود.
بر اساس آمار، نزولات آسمانی در مازندران سالانه ۱۵ میلیارد مترمکعب است که هشت میلیارد مترمکعب آن تبخیر شده و هدر می‌رود و شش میلیارد و ۸۵۰ میلیون مترمکعب باقی می‌ماند که از این میزان چهار میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب آبهای سطحی شامل رودخانه‌ها، چشمه‌ها و یک میلیارد و ۹۵۰ میلیون مترمکعب آبهای زیرزمینی است که از آبهای سطحی فقط ۷۵۰ میلیون مترمکعب یعنی ۱۱ درصد آن مهار می‌شود.
تحلیل هواشناسی مازندران بر اساس آمار و ارقام بارش نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۰ تا انتهای ۱۳۹۴ استان مازندران به‌طور مستمر درگیر خشک‌سالی‌های هیدرولوژیکی (آبهای زیرزمینی) بوده و شدت آن از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ خیلی بیشتر از کل دوره آماری است و وضعیت خشک‌سالی چندسال اخیر نشان می‌دهد، ۹۹ درصد از مساحت استان با انواع خشک‌سالی هواشناسی روبه‌رو شده و خشک‌سالی در ۳۸ درصد از ارتفاعات شهرستان ساری «بسیار شدید» بوده است.
از سوی دیگر وقوع سیلاب‌های متعدد که سالانه بیش از هزار میلیارد تومان خسارت به استان می‌زند ضرورت توسعه سدسازی در استان را الزامی می‌سازد، پروژه‌هایی که در دهه‌های گذشته چندان نصیب مازندران نشده است.
سهم ناچیز سدهای مازندران در مهار آبهای سطحی
در مازندران چند پروژه بزرگ سدسازی طی چند دهه اخیر تعریف‌شده است، سد البرز نخستین سد بزرگی است که در مازندران ایجادشده؛ سد گلورد هم در شرق مازندران سال گذشته آبگیری شد و سد بزرگ هراز هم در حال ساخت است تا نیاز آبی مناطق پایین‌دست را تأمین کند. علاوه بر این سدها، برای مدیریت منابع آبی مازندران، ۱۰ سد دیگر نیز در اندازه‌های مختلف تعریف‌شده که طبق برنامه‌ها باید تا سال ۱۴۲۵ به بهره‌برداری برسند. با بهره‌برداری از این سدها، میزان مهار آبهای سطحی در مازندران به بیش از ۴۰ درصد می‌شد.
محمدابراهیم یخکشی مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران در گفتگو با بازار در این زمینه با اشاره به سهم ناچیز استان در مدیریت آبهای سطحی می‌گوید: هم‌اکنون مطالعات سد کسیلیان بر روی رودخانه کسیلیان (سرشاخه اصلی تالار) و سد زارم رود بر روی رودخانه زارم رود (سرشاخه اصلی تجن) به اتمام رسیده و آماده اجراست که امیدواریم با رفع مشکلات موجود بتوانیم عملیات اجرایی آن را در سال جاری آغاز کنیم.
وی با اشاره به اجرای چند سد لاستیکی ادامه داد: همچنین سدهای لاستیکی از یک تیوپ بزرگ و حجیم تشکیل‌شده‌اند که روی یک بستر بتنی نصب و با هوا پر می‌شوند و کنترل ساده آن برای تنظیم تعادل فشار درون تیوپ، اجرای فرمان تخلیه و یا پر کردن تیوپ مهم‌ترین مزیت و کاربردی بودن سدهای لاستیکی است.
یخکشی، توسعه اراضی کشاورزی، ایجاد حوضچه مکش مناسب و انحراف آب، تغذیه آب زیرزمینی، جلوگیری از کف کنی و بهسازی سواحل رودخانه‌ها، افزایش سطح تراز آب و امکان انتقال آب به مزارع اطراف به روش پمپاژ، ذخیره‌سازی و تضمین آب اراضی حاشیه رودخانه‌ها، بهره‌برداری تفریحی و گردشگری، پرورش آبزیان، استفاده از آب مازاد رودخانه‌ها و هدایت آن به کانال‌های شبکه آبیاری جلوگیری از برگشت آب‌شور دریا از مهم‌ترین اهداف اجرای طرح‌های لاستیکی دراستان های شمالی است.
به گفته یخکشی، در حال حاضر استان مازندران دارای دو سد بزرگ شهید رجایی ساری و البرز در سوادکوه و شش سد کوچک با ظرفیت ذخیره ۳۵۰ میلیون مترمکعب و ۸۰۰ قطعه آب‌بندان در سطح ۱۷ هزار هکتار با ظرفیت ذخیره ۳۷۰ میلیون مترمکعب است که نقش مهار آب سطحی استان رادارند.
۹ درصد آبهای سطحی ذخیره می شوند/ ظرفیت مغفول مانده آب بندان‌ها
وی بابیان اینکه ۹ درصد حجم آبهای سطحی در سدهای استان مازندران ذخیره می‌شود، افزود: با اجرای چهار طرح سد گلورد، هراز، تکمیلی البرز و سیستم چالوس، در تلاش هستیم مهار آبهای سطحی را به ۴۲ درصد برسانیم.
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران بابیان اینکه احداث ۱۰ سد در دست مطالعه است، از اجرای ۵ سد لاستیک در استان خبر داد و از آب‌بندان ها به‌عنوان ظرفیت‌های مهم مازندران در ذخیره آب اشاره کرد و گفت: ۸۰۰ قطعه آب‌بندان با ظرفیت حدود ۳۷۰ میلیون مترمکعب در استان وجود دارد که با بارندگی‌های اخیر ۱۰۰ درصد از ظرفیت آب‌بندان ها آبگیری شده است.
در عین حال عزت الله یوسفیان نماینده مردم آمل در مجلس نیز با اشاره به اجرای پروژه ملی بزرگ‌ترین سد مخزنی هراز مازندران واقع در رودخانه هراز بیان کرد: این سد به‌تنهایی ۲۷ درصد آب سطحی مازندران را جمع‌آوری می‌کند درحالی‌که در دیگر سدهای مازندران اعم از لفور، تجن، شهید رجایی و البرز فقط هشت درصد این آبهای سطحی را جمع‌آوری می‌شود.
ذخیره ۲۷ درصدی آبهای سطحی با سدهراز
وی بابیان اینکه تمامی رودخانه‌های استان به جهت سرعت، میزان و کیفیت آب با رودخانه هراز قابل‌مقایسه نیست، افزود: وزارت نیرو احداث هفت سد را به این استان داده اما با ساخت سد هراز بسیاری از اراضی پایین‌دست مازندران با بهره‌مندی آب کشاورزی از تبدیل‌شدن این اراضی به شوره‌زار جلوگیری می‌کند.
یوسفیان ملأ با تأکید بر اینکه برای تأمین آبگیری سد مخزنی ۱۰ درصد از آب رودخانه سرد آب رود تأمین می‌شود که این حائز اهمیت است، یادآور شد: بااین‌وجود در کنار مسائل متعددی که درروند احداث سد هراز وجود دارد مهم‌ترین بخش به مسائل اجتماعی چون زیست‌محیطی، تخریب، تأمین آب شرب و گردشگری برمی‌گردد که به‌نوعی دغدغه شده اما این سد با آبگیری ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب شرب پنج شهر مرکزی مازندران و آب کشاورزی یک‌صد هزار از اراضی این استان را تأمین می‌کند.
نماینده مردم آمل بابیان اینکه تاکنون برای اجرای این سد دیگر وزارتخانه کمکی صورت نگرفته است، گفت: هم‌اکنون با پیشرفت ۴۰ درصدی، تمامی تونل‌های انحرافی آن انجام‌شده و کنده کاوی در این جهت نداریم
سید محمدرضا رضوی مدیرکل هواشناسی مازندران نیز با اشاره به اینکه در دو ماهه اول سال آبی (مهر و آبان ۹۸) شاهد بارندگی‌های بسیار خوب در استان بودیم، به‌طوریکه در این مدت میزان بارش ما ۲۲۰ میلی‌متر بوده که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۲ درصد افزایش نشان می‌دهد، گفت: البته این بارش‌ها سبب شد تا شاهد طغیان رودخانه‌ها و سیلاب در مناطق مختلف استان باشیم اما اقدامات انجام‌شده برای پیشگیری به‌ویژه لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها سبب شد تا میزان خسارت به حداقل ممکن تقلیل یابد و سیلاب‌ها عمدتاً به دریا تخلیه شوند.
وی تصریح کرد: امسال به لحاظ ذخیره‌سازی آب در سدها حجم آب ذخیره‌شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۱۰۰ میلیون مترمکعب بیشتر است و برای مدیریت سیلاب‌های احتمالی نیازمندیم آب برخی از سدها ازجمله البرز را تخلیه کنیم و اگر این سدها نبودند، در دو _سه سیل گذشته، میزان خسارت در پایین‌دست خیلی زیاد بود.
مازندران ۴۶۰ هزار هکتار زمین کشاورزی دارد و سالانه شش میلیون تن محصول از آن برداشت می‌شود، ازآنجایی‌که سالانه حدود ۲۲۰ هزار هکتار از زمین‌های مازندران زیر کشت برنج می‌رود، کم آبی همچنان از مشکلات مزارع و شالیزارهای استان است و سالانه درصدی از شالیزارها به دلیل خشکی بایر می ماند.
نظر شما