بازار، گروه استانها: ماجرای بازار لوازم خانگی و تولید آن این روزها نقل محافل اقتصادی و حتی اجتماعی کشورمان است ماجرا هم از زمانی آغاز شد که کره جنوبی با چراغ سبز آمریکا هفت میلیارد دلار سرمایه‌های ایران را آزاد کرد اما برای انتقال آن به کشور یک شرط گذاشت.
کره جنوبی اعلام کرد که به ایران پول نمی‌دهد بلکه معادل هفت میلیارد دلار را به ایران کالا آن هم از نوع لوازم خانگی می‌دهد چرا که این کشور از جمله بزرگترین تولیدگران لوازم خانگی کشور محسوب می‌شود و از هر فرصتی هم برای تجارت بهره می‌برد.
برخی از تولیدکنندگان لوازم خانگی از واردات لوازم خانگی کره‌ای احساس خطر کردند و آن را منافی حمایت از تولید داخل دانستند در نتیجه طی نامه‌ای اعتراض خود را مبنی بر این موضوع اعلام داشتند اعتراضی که به نامه رهبر معظم انقلاب اسلامی به رئیس جمهور و منع واردات لوازم خانگی از کره جنوبی منجر شد.
برخی از تولیدکنندگان لوازم خانگی از واردات لوازم خانگی کره‌ای احساس خطر کردند و آن را منافی حمایت از تولید داخل دانستند در نتیجه طی نامه‌ای اعتراض خود را مبنی بر این موضوع اعلام داشتند
اینکه پول‌های بلوکه شده ایران چطور قرار است بازگردد موضوعی است که باید دولت درباره آن اظهار نظر کند و بر ما پوشیده است اما روی دیگر سکه این است که تولیدکنندگان لوازم خانگی نیازمند حمایت هستند چرا که همین حالا هم با انواع مشکلات از نیروی کار و کرونا، تا بازار فروش و قطعات و لوازم مورد نیاز برای تولید و … روبرو هستند در نتیجه باید دید حالا که این فرصت منع واردات فراهم شده چطور می‌توانند از آن بهترین بهره را ببرند.
بحث درباره لوازم خانگی و همچنین نحوه استفاده از این فرصت بعلاوه سوالات دیگر در گفتگو با محمد هادی رجبی یک کارشناس حوزه اقتصاد و تولید که دانش آموخته رشته اقتصادی است مطرح شده. به این گفتگو در ادامه توجه کنید.
* ابتدا بگویید اصل حرف تولیدکنندگان چیست؟
تولیدکنندگان در سال‌های اخیر با مشکلات عدیده‌ای روبرو شده‌اند از جولان کره‌ای‌ها در بازار طی سال‌های قبل که سبب شده بود تا بازار داخلی چندان جذابیتی نداشته باشد تا کرونا، مشکلات کارگری، گرانی قطعات مورد نیاز، فقدان بازار فروش مناسب، افزایش هزینه تولید، مسائل بدهکاری در حوزه بانکی، انرژی و … باعث شده بودند تا تولیدگر داخلی توان تولیدی خود را کاهش یافته ببیند از سوی دیگر عدم مدیریت مقوله قاچاق به این مشکلات افزوده بود.
از سوی دیگر ما در حوزه فرهنگ سازی هم نتوانسته‌ایم به خوبی عمل کنیم تا مردم کالای ایرانی را با آگاهی کامل از میزان کیفیت آن، انتخاب کنند. ما به خوبی نتوانسته ایم میزان کیفیت لوازم خانگی خودمان را به مردم بشناسانیم در نتیجه گرایش به کالاهای خارجی بیشتر است. در سال‌های گذشته همچنین برند سازی که صدا سیما از محصولات کرده ای کرده بود هنوز هم گوشه ذهن مردم است و این امر در تمام جامعه سایه انداخته به گونه‌ای که وقتی تولید کننده ایرانی می‌خواهد لوازم خانگی را تولید کند به جای اسامی مانند البرز، خلیج فارس، الوند و دماوند و … مجبور است اسامی را برگزیند که شبیه خارجی‌ها هستند مثل دیپوینت و ورمونت و...
* امروز نگران چه هستند زیرا مدت‌ها است که تبلیغ خارجی‌ها و واردات با محدودیت روبرو است
با تلاطم ارز قیمت لوازم خانگی و اقلام خارجی وارداتی یکباره چندین برابر شد در نتیجه تصور بر این بود که مردم توان خرید لوازم خانگی چند ده میلیون تومانی خارجی را نداشته و به بازار داخلی روی می‌آورند در حالی که در حقیقت اینگونه نشد. درست است که قشر کثیری از مردم در این چند سال اخیر لوازم خانگی ایرانی را خریداری کرده‌اند اما باید دانست که بازار خارجی‌ها اعم از وارداتی و یا قاچاق داغ بوده است.
تولیدکنندگان در سال‌های اخیر با مشکلات عدیده‌ای روبرو شده‌اند از جولان کره‌ای‌ها در بازار طی سال‌های قبل که سبب شده بود تا بازار داخلی چندان جذابیتی نداشته باشد تا کرونا، مشکلات کارگری، گرانی قطعات مورد نیاز، فقدان بازار فروش مناسب، افزایش هزینه تولید، مسائل بدهکاری در حوزه بانکی، انرژی و … باعث شده بودند تا تولیدگر داخلی توان تولیدی خود را کاهش یافته ببیند
از این رو تولیدکننده مشاهده می‌کند که یخچال کره‌ای اگر ۷۰ میلیون تومان هم باشد باز فروش دارد پس می‌خواهد به صورت کلی این نوع اقلام از بازار حذف شوند چرا که افزایش تعرفه وارداتی و گرانی دلار و … نتوانسته این اقلام را از سید مصرفی خانوار حذف کند.
* اما در اینجا بحث رقابت آزاد مطرح می‌شود
بله درست است؛ نگرانی بخش دیگری از جامعه هم همین است که ماجرای خودرو تکرار نشود. ابتدای انقلاب هم مقوله واردات برای حمایت از خودروسازهای ایرانی مانند ایران خودرو و سایپا به درستی مطرح می‌شد اما چند دهه بعد متأسفانه این سیاست جواب نداد چرا که این دو خودرو ساز بدون رقیب خارجی بازار را انحصاری دیدند در نتیجه نیازی به ارتقای کیفیت خود نداشتند زیرا خودرو را با هر قیمت و هر کیفیتی که می‌خواستند به مردم می‌دادند و پول می‌گرفتند.
در بازار منحصر، این مردم نیستند که حق انتخاب دارند بلکه کارخانه است که حق دارد چه رنگی از چه اتومبیلی را چطوری و با چه شرایطی به شما بفروشد و تحویل بدهد بسیاری نگران هستند که لوازم خانگی هم به سرنوشت پراید دچار شود یعنی یک کالای بی کیفیت با گران‌ترین قیمت ممکن و بدون رقیب!
* آیا این نگرانی درست است؟
کاملاً درست است اما به نظر من بازار لوازم خانگی با خودرو تفاوت دارد در نتیجه یخچال شبیه پراید نمی‌شود. هرچند امکان کاهش افت کیفی با افزایش قیمت در بازار انحصاری وجود دارد اما نه شبیه آنچه در پراید شاهد بودیم. در زمینه خودرو امروز دو خودروساز مطرح ایرانی در حال تولید هستند در نتیجه حق انتخاب کم و رقابت در درون کشور وجود ندارد.
ابتدای انقلاب هم مقوله واردات برای حمایت از خودروسازهای ایرانی مانند ایران خودرو و سایپا به درستی مطرح می‌شد اما چند دهه بعد متأسفانه این سیاست جواب نداد چرا که این دو خودرو ساز بدون رقیب خارجی بازار را انحصاری دیدند در نتیجه نیازی به ارتقای کیفیت خود نداشتند زیرا خودرو را با هر قیمت و هر کیفیتی که می‌خواستند به مردم می‌دادند و پول می‌گرفتند
موضوع این است که امروز بازار لوازم خانگی اینگونه نیست طبق آماری که کانون تولیدگران لوازم خانگی ارائه کرده، ۵۰۰ کارخانه تولید لوازم خانگی از ریز تا درشت در ایران فعال است لذا اگر کارخانه‌ای قیمت بالاتری بدهد قطعاً مردم از دیگری می‌خرند اما در مجموع باید گفت بله، این نگرانی وجود دارد اما به آن شوری که ماجرای پراید در سفره مردم گذاشت و نه به آن بی نمکی که امروز تولیدکنندگان معتقد هستند هیچ مشکلی را پدید نمی‌آورد.
* همین امروز هم قیمت لوازم خانگی در کشور زیاد است
بله؛ امروز هم یخچال‌های ایرانی زیر پنج میلیون تومان نیستند اما این موضوع به دلیل افزایش قیمت لوازم اولیه و فناوری است به خصوص بعد از تلاطم دلار که از سه هزار تومان در بازه زمانی پنج ساله به ۲۰ هزار تومان رسید، تولیدکنندگان بسیار متضرر شدند زیرا بهای تولید افزایش یافت و در مقابل گران کردن محصولات تولیدی نیز به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر خانوار، تا حدی معقول و منطقی است و بعد از آن دیگر جواب نمی‌دهد در نتیجه تولیدکننده اگر تولید کند ضرر می‌کند تولید نکند هم ضرر می‌کند.
* پس باید چه کرد؟
در کنار ممانعت از واردات باید تولیدکنندگان این فرصت را غنیمت بشمارند و حالا که وارد بازار رقابت داخلی می‌شوند، تا می‌توانند به کیفیت تولیدی شان بپردازند. امروز خوشحال هستیم که در کشورمان یخچال‌هایی تولید می‌شود که می‌تواند از راه دور در تلفن همراه شما نشان دهد که چه چیزهایی در آن وجود دارد و همچنین با ضربه زدن به درب کوچک آن شما می‌توانید محتویات درون یخچال را مشاهده کنید اما آیا درون این ظاهر زیبا هم مانند بیرونش با کیفیت است؟ این مقوله‌ای است که درباره آن صحبت‌های زیادی مطرح می‌شود.
اگر تولیدگر با همه مشکلات اعم از گرانی لوازم مورد نیاز و مسائل کارگری، مالیات و … بتواند به کیفیت خود بیفزاید می‌توانیم شاهد باشیم که تحول خوبی در زمینه لوازم خانگی کشور با توجه به این فرصت یاد شده، به دست می‌آید اگر نتوانیم شاهد رشد کیفی محصولات باشیم متأسفانه باز به خانه اول باز می‌گردیم این بار با این تفاوت که تقاضای کالاهای کره‌ای به جای مجاری قانونی، از طریق قاچاق صورت می‌گیرد و مبادی مانند بانه، بندرها، اینچه برون و… بازار داغی پیدا خواهند کرد.
در کنار ممانعت از واردات باید تولیدکنندگان این فرصت را غنیمت بشمارند و حالا که وارد بازار رقابت داخلی می‌شوند، تا می‌توانند به کیفیت تولیدی شان بپردازند
از سوی دیگر ما باید حمایت منطقی از تولیدکننده داخلی داشته باشیم نه رویه‌ای که تاکنون داشته‌ایم. به این معنی که رویه اقتصادی که در پنج سال اخیر وجود دارد تغییر کند. در این سال‌ها هرگاه صحبت از حمایت تولیدگر شده، وام بانکی اشاره شده است در صورتی که فقط مشکلات وام و نقدینگی نیستند بلکه بازار فروش، برند سازی، تبلیغات، ایجاد بازارهای استانی و ملی و منطقه‌ای، مالیات و مسائل کارگری، تأمین اجتماعی، بدهی به برق و گاز و … نیز جز مشکلات تولیدکنندگان است که دیده نمی‌شود.
در نهایت باید گفت با ارتقای کیفی و کمی تولید، حمایت منطقی از تولیدگر داخلی و همچنین دوری از بازار انحصاری که در مثال پراید به آن پرداختیم می‌توانیم آینده بهتری را برای صنعت لوازم خانگی کشورمان شاهد باشیم وگرنه این منع واردات بعداً مردم را با مشکلات نیز روبرو می‌سازد.
نظر شما