آیا انرژی کانون بحران اقتصادی جدید است؟ | روش چینی کاهش مصرف برق؛ از آسانسور استفاده نکنید

بازار، گروه آب و انرژی: تشدید بحران انرژی در بسیاری از کشورهای جهان، از اروپا تا آسیا قابل مشاهده است. تا جایی که خانواده ها در چین مجبور به استفاده از نور شمع برای روشنایی شده اند و طبق اعلام اکونومیست قیمت گاز برای اروپایی ها  تا ۶ برابر افزایش یافته و برخی از شرکت های انگلیسی را به دلیل کنترل قیمت به ورطه ورشکستگی کشانده است. همزمان با این موضوع بسیاری از کارخانه ها مانند ایران تعطیل شده اند و حتی گفته می شود در چین از استفاده از آسانسورهای برقی در برج های مسکونی نیز ممنوع شده و توصیه هایی برای کاهش استفاده از وسایل الکترونیکی برای کاهش مصرف برق همراه با سیاست توزیع بارها و تنظیم وقفه های الکتریکی به نفع مناطق دیگر در دستور کار قرار گرفته است.

 ساکنان استان های شمالی چین در حال حاضر از خاموشی رنج می برند و توصیه شده در طول روز در خانه های خود از نور طبیعی خورشید استفاده کنند و استفاده از کولر گازی را کاهش دهند. البته این  موضوع مختص  چین نیست زیرا در یک سال اخیر علاوه بر اروپا آمریکا نیز با افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت  نرخ گاز شهری به دنبال کاهش تقاضا بوده اند.

ناگهان همه افراد، شرکتها، کارخانه ها و دولتها؛ انرژی بیشتر و سوخت بیشتر را برای انواع و اقسام منابع درخواست کردند. بدیهی است این امر باعث فشار شدید بر تولیدکنندگان و فرآیندهای استخراج شده است که نمی تواند با تقاضای ناگهانی زیاد در مدت زمان کوتاهی همگام شود. مگر آن که مقدمات ورود بازیگر مهمی مانند ایران به عرصه بازارجهانی انرژی به سرعت فراهم شود

اثر تقاضا
با ورود واکسن در اواخر سال گذشته و کاهش سطح ترس از ویروس کرونا و سپس افزایش آشکار نرخ واکسیناسیون، به ویژه در اقتصادهای گروه بیست که بیشتر رشد جهانی را کنترل می کنند، امیدها برای بازگشت تقاضا و هزینه توسط افراد و خانواده ها و بازگشت تقاضا برای کالا و خدمات بیشتر زنده شد؛ بازگشت تقاضایی که خود محرکی برای بازگشت بخش حمل و نقل، تولید کالا و حرکت شدید خودروها است کخ همه و همه به سوخت نیاز دارند.

ناگهان همه افراد، شرکتها، کارخانه ها و دولتها؛ انرژی بیشتر و سوخت بیشتر را برای انواع و اقسام منابع درخواست کردند. بدیهی است این امر باعث فشار شدید بر تولیدکنندگان و فرآیندهای استخراج شده است که نمی تواند با تقاضای ناگهانی زیاد در مدت زمان کوتاهی همگام شود. مگر آن که مقدمات ورود بازیگر مهمی مانند ایران به عرصه بازارجهانی انرژی به سرعت فراهم شود.

اثر برق روی اقتصاد چین
اوضاع زمانی بدتر می شود که موسسات اقتصادی و تحقیقاتی مانندنامورا Nomura وفیچ Fitch پیش بینی های رشد چین در سال جاری را در نتیجه بحران کمبود انرژی و قطع برق کاهش داده اند. کاهشی که به تبع با اثری دمینووار منجر به کاهش مصرف خصوصی برای افراد و شرکت ها می شود هم اکنون گفته می شود یکی از دلایل کاهش تقاضای فولادکمبود انرژی است.

بر اساس نظرات این دو موسسه تحقیقاتی معتبر  پیش بینی رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۲۱ تعدیل شده و براساس تحقیقات  Nomura  پیش بینی رشد  ۸.۲ درصدی چین  به ۷.۷ درصد اصلاح شده و پیش بینی موسسه فیچ نیز نرخ رشد اقتصادی چین را از ۸.۴ درصد به ۸.۱ درصد کاهش یافته است.

از سوی دیگر، معادن و شرکت هایی که در استخراج و فرآوری زغال سنگ در داخل چین فعالیت می کنند، به دلیل دستورالعمل های سختگیرانه با محدودیت های بسیاری در مقایسه با سالهای گذشته، روبرو هستند. محدودیت هایی که برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و تکیه بر منابع غیر آلاینده آب و هوا برای حفظ تعهدات چین در قبال جامعه بین المللی ضروری است، این همان چیزی است که تولید برق را در نیروگاه های وابسته به سوخت زغال سنگ افزایش داده است.

آیا بحران  اورگرند "Evergrand" هم اثر گذار است؟
بحران شرکت چینی اورگرند فعال در املاک و مستغلات، که باعث وحشت در بازارها در هفته های گذشته شد به طور مستقیم به بدهی های بد یا وام های بد ارتباط دارد. به گفته "بلومبرگ"، بدهی به طور مستقیم به داستان رشد چین در چهارده سال گذشته  مرتبط بوده زیرا این رشد عمدتا به سه موتور وابسته بود:

۱- حمل کالا با قطار.

۲-  برق (بحران امروز).

۳-  استقراض از بانک ها (بحران دیروز).

نرخ های وام دهی از بانک های دولتی به شرکت های چینی در دوره های آتی به دلیل تشدید روش های اعتباری و استقراض در تلاش نهادهای نظارتی برای کنترل گلوله برفی (بدهی بد و بدهی غیرمنطقی) با کاهش روبرو می شود و طبیعی است پیامدهای آن روی  رشد در بازار اثر گذار خواهد بود به ویژه آنکه دولت چین به استانهای خود دستور داده تا قیمت مسکن به بهانه رکود واین بحران پایین نیاید!  این در حالی است که طی سالهای اخیر  به طور متوسط ‌رشد تسهیلات دهی ۱۲ درصد رشد داشته است.

بنابراین، اگر برق و استقراض  به عنوان دو موتور محرک از سه موتور محرک رشد چین دچار اختلال شوند، این بدان معناست که رشد با کاهش روبرو می شود و بنابراین طبیعی است که موسسات تحقیقاتی و اقتصادی برآورد آینده خود از رشد اقتصادی پکن را برای فصل های بعدی کاهش دهند.  

  تولید برق از منابع تجدید پذیر  در انگلستان کم شده ودر بسیاری از کشورهای اروپایی  هزینه مصرف گاز شهری از ۱۱۹ یورو به ۷۳۰ یورو بیش از ۲۳ میلیون تومان در سال افزایش یافته است

بحران اروپا
اما کمبود برق و سوخت تنها مختص شرق  نیست بلکه در اروپا نیز وضعیت انرژی  چندان مناسب نیست. صف مقابل ایستگاه های گاز در زمانی ظاهر شده است که سهام اروپا از هر نوع سوخت هیدروکربوری خالی شده است. همچنین تولید برق از منابع تجدید پذیر  در انگلستان کم شده ودر بسیاری از کشورهای اروپایی  هزینه مصرف گاز شهری از ۱۱۹ یورو به ۷۳۰ یورو بیش از ۲۳ میلیون تومان در سال افزایش یافته است.

یک بهار سرد در اروپا  و تابستان گرم در آسیا همگی بربخش تقاضا فشار وارد کرده اند که با عرضه ویا تولیدات فعلی مطابقت نداشته و  بنابراین قیمت گاز، زغال سنگ و انرژی افزایش یافته و قیمت نفت برنت و گاز آمریکا به بالاترین سطح خود در سه و هفت سال گذشته رسیده است. به ترتیب در چین، زغال سنگ تنها در این ماه ۴۰ درصد افزایش یافت. نفت به مرز ۸۳ دلار رسید. هرچند که تقاضای زیاد تنها عامل پشت بحران انرژی اروپا نبود، اما در عین حال، کاهش عرضه گاز از خطوط لوله روسیه و نروژ نیز اضافه شد.

در مورد سومین و آخرین عامل، بازده ضعیف برنامه مبارزه با تغییرات آب و هوایی است که چندین پرسش را در محافل اروپایی مطرح کرد مبنی بر اینکه آیا دولت های آنها - تحت فشار برخی گروه های فشار، احزاب و رسانه ها - در ترک هیدروکربن عجله کرده اند. منابع انرژی قبل از تکمیل آمادگی های لازم برای این انتقال به سمت انرژی های تجدید پذیر را دارند یا قدم ها به سوی انرژی های تجدید پذیر را بلند تر برداشته اند؟

قراردادهای گاز طبیعی در بازارهای اروپایی تنها از ابتدای امسال شاهد افزایش ۵۰۰ درصدی بوده است که با توجه به وضعیت سردرگمب کنونی و پیش بینی زمستانی سخت در اروپا  تعجب آور نیست و انتظار می رود با نزدیک شدن به ماه های اخر سال  نو میلادی شاهد رکورد شکنی های بیشتر در قیمت های گازو نفت باشیم. نوامبر، دسامبر و ژانویه، زمانی که اوج سرما در شمال و غرب اروپا و همچنین برخی از مناطق آسیا، کانادا و ایالات متحده لمس خواهد شد.

بدترین شکل قضیه
افزایش قیمت ترکیبی تولید برق، زغال سنگ، گاز و مشتقات سوخت نه تنها باعث بحران قطعی برق یا کمبود تأمین انرژی مورد نیاز کارخانه ها می شود، بلکه تولیدکنندگان را مجبور به افزایش  قیمت تولیدات و خدمات خواهد کرد. قیمت های که هم اکنون نیز چندان محرک مناسبی برای رونق بازارهای جهانی نیست و بیم آن می رود که سال جدید میلادی با رکود تورمی مواجه شود و یا با رشد مورد نیاز پس از رکود کرونایی مواجه نشود. رکودی که با مشکل بدهی های  دولتها در اثر سیاست های حمایتی و هزینه های تورمی ناشی از حمل و نقل گران مصداق  ضرب المثل ایرانی «از چاله در آمدن و در چاه افتادن باشد»، یعنی  در حالی که انتظار می رود بعد از بحران  اقتصادی آغشته به ویروس کرونا وضع بهتر شود، ناگهان جهان در رکودی جدی تر  فرو برود.