بازار؛ گروه استانها: تایباد در فاصله ۲۲۵کیلومتری جنوب شرقی مشهد و گذرگاه مرزی دوغارون در فاصله ۱۸کیلومتری شرق تایباد واقع هستند، دوغارون پررونق‌ترین گمرک خراسان رضوی و پس از گمرک مشهد تنها گمرک مستقل در این استان محسوب می‌شود که تقریباً همه ترانزیت کالا به افغانستان از طریق آن صورت می‌گیرد.
سالانه ۱.۵ میلیارد دلار صادرات، سه میلیارد دلار ترانزیت خروجی و ۲۰ میلیون دلار واردات از طریق مرز دوغارون بین ایران و افغانستان انجام می‌شود که در طی چند ماه گذشته به دلیل حاکمیت طالبان بر این کشور حال این سطح روابط تجاری در حال افول است.
به گزارش خبرنگار بازار، بیشترین حجم کار این گمرک، ترانزیت کالا از طریق بندرعباس بوده است و کالاهای تجار افغانستانی، پاکستانی و گاه هندی و دیگر ملل همسایه افغانستان از طریق کشورهای حوزه خلیج‌فارس به گمرک‌های بندرعباس، بندرلنگه و دیگر گمرکات مرزی آن کشورها منتقل و ازآنجا به گذرگاه رسمی دوغارون ترانزیت می‌شوند.
قبل از وقایع اخیر در افغانستان در سه حوزه مرزی شامل پایانه، گمرک و منطقه ویژه روزانه شاهد تردد بیش از ۱۶۰۰ خودروی ترانزیتی از این معبر رسمی بودیم اما با وضعیت کنونی این آمار به ۵۰۰ تا ۷۰۰ خودرو رسیده است.
هرچند تاکنون ازلحاظ امنیتی برای تردد کامیون‌های ترانزیت مشکل خاصی از سمت طالبان وجود نداشته اما بی ثباتی در کشور همسایه تبادلات اقتصادی را دچار بحران و نقصان کرده است.
کاهش روابط تجاری
احمد زمانیان یزدی رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار در همین رابطه اظهار می‌کند: تردد خودروهای تجاری به مرز دوغارون در مقایسه با گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
وی علت بخشی از این موضوع را بی‌ثباتی در افغانستان می‌داند و به ما می‌گوید: تجار افغانی پس‌ازاینکه افغانستان کاملاً در اختیار طالبان قرار گرفت به دلیل‌های مختلف ازجمله نامشخص بودن شرایط تجاری و سیاسی افغانستان، بسته بودن بانک‌ها، کاهش شدید ارزش پول افغانستان حالا با مشکلات مراودات تجاری با ایران روبرو هستند.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی افزود: این مشکلات موجب شده تا بازرگانان افغانستانی برای ورود کالا به کشورشان با صبر و طمأنینه بیشتری عمل کنند و لذا این موارد را می‌توان از عوامل اصلی کاهش روابط تجاری یادکرد.
زمانیان با اشاره به اینکه تا وضعیت افغانستان به ثبات برسد و تجار دوباره مانند قبل شروع به کار کنند به‌طور حتم شاهد ادامه همین وضعیت خواهیم بود افزود: مسئله دیگری که وجود دارد ازآنجایی‌که روابط پاکستان با طالبان بسیار خوب است لذا در حال حاضر برخی از کالاها از مسیر پاکستان به افغانستان صادر می‌شود اما بازهم شاهد کاهش کالاها در فرایند ترانزیت و صادرات هستیم.
موانع بین‌المللی
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی با اشاره به اینکه در رابطه با تأثیر طالبان در صادرات کالاها به افغانستان از مرز دوغارون افزود: طالبان سد خاصی را در مقابل روابط تجاری با ایران نگذاشته است و دلیل این کاهش تبادلات تجاری معاملات بانکی در افغانستان و انتقال پول و موارد دیگر است و لذا این کاهش نه‌تنها برای ایران بلکه برای دیگر کشورهای که با افغانستان مراوده داشتند نیز صدق می کند.
زمانیان اذعان کرد: ازآنجایی‌که طالبان از سوی جوامع بین المللی به رسمیت شناخته‌نشده است و قوانین بین‌المللی و برخی کمیسیون ها در خصوص مراودات بانکی سخت انجام می پذیرد لذا تمامی مراودات این کشور با سایر کشور ها دچار نقصان شده است.
وی افزود: اگر در آینده اگر دولت طالبان را به رسمیت شناخته شود و قوانین قدیم یا جدید به ثبات برسند ،پروسه تجارت و بازار افغانستان رونق پیدا خواهد کرد .
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی بیان کرد: در راستا خواهان و در انتظار به رسمیت شناختن دولت افغانستان هستیم تا باری دیگر تعاملات و توافق‌نامه‌ها و موافقت‌نامه‌ها درزمینهٔ تجارت افزایش پیدا کنند و مسیر برای افزایش صادرات هموار شود.
اوضاع نابسامان
معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی نیز با اشاره به این موضوع که شرایط فعلی موجب کاهش ترد خودروهای ترانزیتی به این کشور شده به بازار گفت: درحالی‌که تا پیش‌ازاین روزانه افزون بر ۱۵۰۰ خودرو از این گذرگاه به مقصد افغانستان عبور می‌کردند اما در حال حاضر این تعداد به ۶۰۰ تا ۷۰۰ خودرو در طول روز رسیده است.
جواد وحدتی فر بیان کرد: این در حالی است که تا پیش‌ازاین برنامه‌ریزی برای عبور افزون بر دو هزار واحد خودرو حامل کالا از این گذرگاه در دست برنامه‌ریزی داشتیم.
وی با اشاره به اینکه تا قبل حاکمیت طالبان باوجود افزایش ساعت کاری در گمرک اما هم چنان با ازدحام بسیاری از خودروهای ترانزیتی در دوغارون روبرو بودیم افزود: در حال حاضر به دلیل مشکلات بسیاری که گریبان گیر این کشور شده و بی‌ثباتی در نظام سیاسی و اقتصادی لذا شاهد ایجاد اوضاع نابسامان در این حوزه هستیم.
وی با اشاره به اینکه تا زمانی که ثبات در این کشور ایجاد نشود بدون شک شاهد همین وضعیت نابسامان خواهیم بود ادامه داد: بی‌ثباتی در این کشور و در دولت حاکم درحالی‌که هنوز در بین بسیاری از کشورها به رسمیت شناخته‌نشده بر روابط تجاری ایران هم تأثیر گذاشته و تبعات آن را همین حالا در مرز دوغارون و با کاهش تردد خودروهای تجاری می‌توان مشاهده و لمس کرد.
وحدتی فر بابیان اینکه توسعه روابط تجاری ایران و افغانستان و افزایش تبادلات تجاری از گذرگاه مرزی دوغارون خراسان رضوی، منوط به ایجاد ثبات در آن کشور است.خاطرنشان کرد: متأسفانه شاهد هستیم بسیاری از شهروندان این کشور در حال خروج و مهاجرت هستند و لذا این موضوع تجارت و سرمایه‌گذاری در افغانستان را به خطر انداخته است.
ازآنجایی‌که طالبان از سوی جوامع بین المللی به رسمیت شناخته‌نشده است و قوانین بین‌المللی و برخی کمیسیون ها در خصوص مراودات بانکی سخت انجام می پذیرد لذا تمامی مراودات این کشور با سایر کشور ها دچار نقصان شده است
معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی بابیان اینکه نگرانی برای مراودات تجاری در افغانستان کماکان در حال افزایش است افزود: متأسفانه اکنون وضعیت در افغانستان روزبه‌روز بدتر می‌شود که این اوضاع نابسامان موجب رشد مهاجرت از این کشور، حذف تجارت و سرمایه‌گذاری در افغانستان خواهد شد.
آنچه گذشت
خراسان رضوی از سمت شرق ۳۰۲ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد. شهرستان‌های صالح‌آباد، تربت‌جام، تایباد و خواف این استان در جوار مرز مشترک با افغانستان قرار دارند.
مناطق مرزی مجاور شرق خراسان رضوی در خاک افغانستان و تأسیسات گمرک مرزی اسلام قلعه استان هرات آن کشور در مقابل گمرک و گذرگاه مرزی دوغارون تایباد از تیرماه گذشته به تصرف نیروهای طالبان درآمد و لذا از همان زمان این گذرگاه با تنش‌های متعددی به همراه بوده است.
جمهوری اسلامی ایران درمجموع ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان در جوار استان‌های هرات، فراه و نیمروز آن کشور با استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دارد.
بر اساس اعلام اداره کل اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی، روزانه ۸۰۰ نفر از مهاجران غیرقانونی هنگام ورود غیرمجاز به مرزهای شرقی این استان دستگیر و به کشورشان بازگردانده می‌شوند.
نظر شما