فاطمه بختیاری* بازار؛ شک نداریم که قدمت چندین هزار ساله همدان که خواستگاه کهن مادها است هوش از سر همگان می پراند؛ چراکه استانی با این قدمت تاریخی و تمدنی در عرصه جهانی مثال زدنی است و در این میان شهرستان های استان همچون نگینی درخشان منبعث از قومیت ها و زبان های مختلف بر اصالت این استان بیش از پیش می افزایند.
اما استان همدان با اینهمه سبقه فرهنگی و بنیه و توان تاریخی کهن و زائد الوصفش از نابلدی مدیران شهری و استانی در اعمال مدیریت استراتژیک و فنی و مهندسی شده در مقاطع مختلف و در برهه های حساس رنج بیشمار برده چراکه پتانسیل ها و ظرفیت های پیش رونده و طبیعی که استفاده از آنها می تواند مصارف مالی و اقتصادی استان را کاهش دهد با کمال بی رغبتی نادیده انگاشته شده است و این مسئله همچنین باعث شده استان همدان از اصالت طبیعی خود چندین قدم به عقب رفته و با رکود و عقب ماندگی دست و پنجه نرم کند.
بدون شک استفاده از منابع طبیعی هر استان باعث می شود در مصرف منابع مالی به قدر کافی صرفه جویی شود و منابع مالی زیر ساخت های توسعه در بخش های دیگر را توسعه بخشد اما متاسفانه در چند ساله اخیر نابلدی مدیران استانی باعث شده که منابع طبیعی استان هرز رفته و این مسئله هزینه های مالی استان را با افزایش همراه ساخته است.
استفاده صحیح از منابع طبیعی می تواند بخش مهمی از منابع پولی را حفظ و نظامات مالی را کاهش و سرو سامان دهد
ناگفته پیداست که از این حیث بخش های دیگر که برای تاب آوری و پیشرفت به منابع مالی نیاز مبرم دارند مورد غفلت واقع و با کمبود منابع مالی مواجه شوند که از این رهگذر می توان چنین ارزیابی کرد که استفاده صحیح از منابع طبیعی می تواند بخش مهمی از منابع پولی را حفظ و نظامات مالی را کاهش و سرو سامان دهد.
در این میان از مصادیق بارز عدم استفاده درست از منابع طبیعی می توان به تخریب کوهستان الوند و دشت سرسبز آن که در دهه های پیش از این به دلیل پوشش گیاهی مناسب، بارش ها و نزولات آسمانی به سرسبزی شهره بود اشاره کرد که در این باره باید اذعان داشت ممکن نیست همدانی باشی و در جریان وصف بی مثال راه افتادن چشمه های فراوان در فصل های پربارش از این کوهستان نباشی تا آنجا که از همدان به عنوان شهر هزار چشمه یاد می شود.
بی شک یادآوری نام همدان به عنوان شهر هزار چشمه از وجود اقلیم آب و هوای بکر و طبیعی شهر منبعث می شد چراکه تقریبا چندین دهه پیش از این در فصل زمستان کوهستان الوند با پهنه وسیعش شاهد بارش نزولات آسمانی به صورت برف و باران بود به گونه ای که در فصل زمستان با بارش برف که گاهی به چندین متر هم می رسید شهر از منابع آبی بیشمار سرشار می شد و با نزدیک شدن به فصل بهار که برف ها کم کم آب می شد و از سر و کول کوهستان الوند و دشت وسیعش چون چشمه ای جوشان به شهر روان و سرازیرمی شد مردم شهر با سرسبزی و آبادانی به استقبال فصل بهار و تابستان می رفتند و هزاران هزار چشمه در گوشه گوشه شهر می جوشید.
قابل ذکر است که دشت های کوهستان الوند به دلیل اقلیم سردی که بر همدان حاکم بود حتی تا اواسط تابستان هم به خود برف می دید و یک فضای رویایی در کوهستان الوند رقم می خورد به طوریکه از یک طرف دشتی سرسبز و از طرف دیگر پوششی از تکه های سپید برف چشم هر بیننده ای را بخود مجذوب و جلب می نمود.
امان از روزی که مدیران دست روی دست گذاشتند و از یک طرف تغییرات جغرافیایی زمین اقلیم کوهستانی همدان را مورد تهدید مخرب خود قرار داد و از سویی دیگر پای انسان به کوهستان و دشت سرسبز الوند باز شد
اما امان از روزی که مدیران دست روی دست گذاشتند و از یک طرف تغییرات جغرافیایی زمین منبعث از سوراخ شدن لایه اوزون و تاثیرات مخرب گازهای گلخانه ای که به گرم شدن کره زمین انجامید اقلیم کوهستانی همدان را مورد تهدید مخرب خود قرار داد و از سویی دیگر پای انسان به کوهستان و دشت سرسبز الوند باز شد و چون مدیران آنگونه که باید از اقلیم و طبیعت بکر همدان اطلاع نداشتند این نابلدی مدیریتی و بورد مطالعاتی پایین باعث شد سود جویان و منفعت طلبان به خواسته های شوم خود در بر هم زدن و تخریب کوهستان الوند هرچه تمامتر جامه عمل بپوشانند.
این درحالی است که بدون شک می شد با اعمال مدیریت استراتژیک و صحیح جلوی اقدامات سوء بشری و مخربی که روی کوهستان الوند و باغات و مزارع کشاورزی انجام می شد را گرفت و با راهکارهای مطالعاتی استوارانه ایستاد تا امروز شهر هزار چشمه همدان شاهد لب های ترک خورده سد اکباتان نباشد.
آری اگر این چنین بود امروز می توانستیم منابع مالی که برای تامین آب صرف می شود را با کمی تدبیر در بخش دیگری هزینه کنیم تا اقدامی جهت اشتغال جوانان این شهر باشد.
از این مطلب که عبور کنیم شاید امروز هم بتوان از راهکارهای دیگری جبران مافات کرد؛ همانطور که می دانیم همدان شهری است با هسته های اولیه زیستی و از این حیث می توان با استفاده از قنواتی که محصول روزهای پرآبی همدان است کمبود آب را تا حدودی جبران کرد.
نقش قنوات از گذشته در آبرسانی و آبادانی شهر از اهمیت خاصی برخورداربوده اما متاسفانه این مهم طی توسعه شهری و فزونی ساخت سازه های شهری که منجر به از بین رفتن باغات اطراف و اکناف شهر و مزارع کشاورزی شده از بین رفته و بخش وسیعی از هویت شهر بنام «قناتها» به دست فراموشی سپرده و مغفول مانده است که اگر اعمال مدیریت در این بخش قوی شود می توان تاب آوری شهر را در مقابل کمبود منابع آبی بالا برد و بار هزینه های مالی را در بخش آب تا حدودی کاهش داد.
مخلص کلام اینکه با استفاده از منابع و موهبت های طبیعی می توان در توسعه اقتصادی شهر قدم برداشت و از هزینه های مالی در یک بخش صرفه جویی کرد و منابع مالی را در بخش های دیگری در مسیر توسعه استان به مصرف رساند.
* پژوهشگر و فعال رسانه ای
نظر شما