اسدالله خسروی؛ بازار: «دولت را در وضعیت نامطلوبی تحویل می‌گیریم» این جمله اظهاراتی بود که مسعود میرکاظمی رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه در معارفه خود اعلام کرد. سازمانی که در طول ۸ سال گذشته فاصله بین منابع و مصارف عمیق کرد و درآمدهای بودجه ای به دلیل مصارف بالاهیچ وقت براساس پیش بینی ها محقق نشد.
افزایش شش برابرای رقم بدهی دولت به بانک ها طی ۸ سال
کسری هر ساله بودجه، استقراض از بانک مرکزی، بدهی سنگین به بانک ها و ... نمونه ای از ناکارآمدی های مدیران دولتی بخصوص مدیران سازمان برنامه و بودجه در دوران فعالیت دولت روحانی است که نتیجه آن اکنون به رشد بالای تورم، نقدینگی و کم ارزش شدن پول ملی و کسری بودجه منجر شده است.
طبق گفته میرکاظمی در خرداد سال ۹۲, صد و چهار هزارمیلیارد تومان به بانک‌ها بدهی داشتیم، اما امروز این رقم به ۶۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در بحث بدهی ها هم ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان به تامین اجتماعی و بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان به وزارت نیرو بدهی وجود دارد همچنین پارسال ۵۶۰ هزار میلیارد تومان عملکرد مصارف داشتیم که جای سوال دارد چطور یک دفعه به هزار و ۲۷۷ میلیارد تومان می‌رسد در شرایطی که می‌دانیم تحریم نیز شدیدتر شده پس نمی‌توانیم این طور ادامه بدهیم. در سال ۹۱ عملکرد هزینه جاری ۸۹ هزار میلیارد تومان بود چرا امروز باید به ۹۰۰ هزارمیلیارد تومان برسد؟
برنامه ریزی برای مدیریت دخل و خرج کشور نیازمند تلاش دلسوزانه یک تیم متخصص و کاربلد است، البته در همه بخش ها تیم متخصص برنامه ریز باید با هم هماهنگ باشند. دیدگاه و استراتژی آنها باید به درستی مشخص شود
اوج ناکارآمدی مدیریتی در سازمان برنامه و بودجه روحانی
«موسی الرضا ثروتی» نماینده ادوار مجلس و عضو سابق کمسیون برنامه و بودجه در گفتگو با «خبرگزاری بازار» درباره چرایی ضعف عملکرد سازمان برنامه و بودجه که اقتصاد کشور را به چنین روزی دچار کرده است، همچنین رئیس جدید سازمان باید در چه مسیری گام بردارد تا منابع و مصارف کشور به درستی مدیریت شود، گفت: نه فقط نوبخت در دولت روحانی بلکه در دولت های گذشته نیز متاسفانه توجه آنچنانی به مدیریت منابع و مصارف بودجه نشده است اما در دولت گذشته ناکارآمدی های مدیریتی در این زمینه به اوج خود رسید.
وی با بیان اینکه برنامه ریزی برای مدیریت دخل و خرج کشور نیازمند تلاش دلسوزانه یک تیم متخصص و کاربلد است، گفت: البته در همه بخش ها چون، آموزش، اقتصاد، تولید و..تیم متخصص برنامه ریز باید با هم هماهنگ باشند. دیدگاه و استراتژی آنها باید به درستی مشخص شود، آنطوری که برنامه ای نوشته می شود مبتنی برچه درآمدی باشد. درآمد داخلی یا درآمد خارجی. اگر روشن شد باید آن منابع به درستی تعریف شود از طرفی، زمانی که منابع مشخص شد باید دید که آن منابع چه اندازه و چگونه باید هزینه شود.
معمولا وقتی برنامه توسعه ای نوشته می شود باید درآن مسیر حرکت می شد و یا اگر دولتی بخواهد آن برنامه را تغییر دهد باید خودش برنامه بدهد و مورد تایید قرار گیرد. این درحالی است که در دولت روحانی کمترین توجه به برنامه توسعه ای کشورشد
دولت روحانی اعتقاد چندانی به برنامه های توسعه ای کشور نداشت
این نماینده پیشین مجلس اضافه کرد: عمل به برنامه های توسعه ای پنج ساله کشور تاثیر بسزایی بر چگونگی استفاده اصولی بودجه دارد چرا که در این برنامه اهداف مشخص و منابع متناسب با منابع مالی اولویت بندی می شود که این منابع در چه بخش هایی سرمایه گذاری شود و چه منابعی می توان برای درآمد زایی بودجه ای کسب کرد.
به طور مثال آقای نوبخت زمانی که سکان این سازمان را در دست گرفت برنامه پنجم توسعه کشور نوشته شده بود. معمولا وقتی برنامه توسعه ای نوشته می شود باید درآن مسیر حرکت شود و یا اگر دولتی بخواهد آن برنامه را تغییر دهد باید خودش برنامه بدهد و مورد تایید قرار گیرد. این درحالی است که در دولت روحانی کمترین توجه به برنامه توسعه ای شد و دولت نیز برنامه ای ارایه نکرد.
ثروتی خاطرنشان کرد: برنامه چهارم توسعه در زمان دولت خاتمی نوشته شد که بخشی از آن در دولت احمدی نژاد به پایان رسید. اما این دولت، مفاد برنامه چهارم را اجرایی نکرد و با شیوه برنامه ریزی خود اقدام کرد که متاسفانه باعث ایجاد بیماری هلندی در اقتصاد کشور شد. علت عدم اجرای آن نیز این بود که قرار بود ۸۳ هزار میلیارد تومان هزینه شود تا رشد اقتصادی به ۸ درصد، تورم تک رقمی و نرخ بیکاری به ۷ درصد برسد همچنین سرمایه گذاری داخلی و خارجی نیز در کشور رشد چشمگیری به خود گیرد. اما دولت احمدی نژاد این کار را نکرد نتیجه چنین رویکردی این بود که ۲۵۳ میلیارد دلار هزینه شد اما فقط ۳۰ درصد برنامه ها تحقق یافت.
در زمان تصدی نوبخت بر سازمان برنامه و بودجه نیز دولت روحانی اصولا برنامه ای نداشت و توجه ای به برنامه ۵ سال توسعه کشور(برنامه پنجم) نمی کرد که نتیجه آن عدم دستیابی به توفیق ۷۰ درصدی برنامه منجر شد
نه برنامه ای به مجلس ارایه شد و نه روحانی استیضاح!
وی اضافه کرد: این موضوع نشان داد که یا برنامه توسعه ای کشور درست نوشته نشده یا به خوبی شکل اجرایی به خود نگرفته است.در زمان تصدی نوبخت بر سازمان برنامه و بودجه نیز دولت روحانی اصولا برنامه ای نداشت و توجه ای به برنامه ۵ سال توسعه کشور(برنامه پنجم) نمی کرد که نتیجه آن عدم دستیابی به توفیق ۷۰ درصدی برنامه منجر شد. علاوه بر این در دولت دوازدهم، برنامه ششم توسعه نیز مشکلات عدیده خود را به همراه داشت، طوری که دولت به هیچ عنوان برنامه ای را به مجلس ارایه نکرد و خود مجلس برنامه را به دولت می داد. این در حالی است که طبق قانون هر دولتی که برنامه های خود را به مجلس ارایه نکند رئیس جمهور آن باید استیضاح شود. اما مجلس این کار را نکرد.
این نماینده پیشین مجلس خاطرنشان کرد: به طور مثال دربرنامه ششم توسعه که توسط مجلس نوشته شد، قرار بود شاخص های کلان اقتصادی کشور رشد کنند، تورم مهار و نقدینگی کم شود اما این گونه نشد. چرا که دولت اعتقادی به اجرای برنامه توسعه ای نداشت. در برنامه ششم آمده بود که تا پایان این برنامه دولت ۲۵ میلیون مگاوات ساعت برق تولید کند اما دولت به زور توانست ۱۵ میلیون مگاوات ساعت برق را تولید کند. البته مجلس و سایر نهادهای کنترل کننده نیز نظارت دقیقی بر عملکرد دولت نداشتند و دولت همچنان بدون برنامه فعالیت می کرد.
در فرصت یکساله ای که از برنامه ششم توسعه زمان باقی مانده است سازمان برنامه و بودجه باید برنامه های خود را برای برنامه هفتم توسعه به مجلس با کار کارشناسی دقیق تنظیم کند تا خود نیز به راحتی بتواند آن را اجرا کند
سازمان برنامه از هم اکنون برنامه توسعه هفتم را بنویسد
وی ادامه داد: دولت جدید بخصوص دست اندرکاران سازمان برنامه و بودجه کشور،چنانچه بخواهد عملکردی موفق داشته باشد باید علاوه بر مدیریت دقیق و سفت و سخت میزان دخل و خرج کشور و توجه به درآمدها همچنین صرف درست هزینه ها، تابع اجرای برنامه های توسعه ای باشد طوری که اکنون در فرصت یکساله ای که از برنامه ششم توسعه زمان باقی مانده است برنامه های خود را برای برنامه هفتم توسعه به مجلس با کار کارشناسی دقیق توسط خبرگان و متخصصین تنظیم کند تا خود نیز به راحتی بتواند آن را اجرا کند.
عضو سابق برنامه و بودجه مجلس، عملکرد دولت روحانی درسازمان برنامه و بودجه را بسیار ضعیف عنوان کرد و گفت: طی این مدت علاوه بر وجود کسری هر ساله بودجه، قانون مدیریت خدمات کشوری نیز اجرایی نشد که البته خود مجلس نیز در این زمینه کم کاری کرد. نه دولت کوچک شد و نه اقتصاد مقاومتی به خوبی شکل اجرایی به خود گرفت. ۳۰ میلیارد دلار ارز۴۲۰۰ تومانی مختص به کالاهای اساسی و... معلوم نبود کجا و چگونه صرف شد و همیشه خرج دولت با حرکت خرگوشی و درآمد آن لاکپشتی بود. امید است با آمدن مسعود میرکاظمی تحول خاصی در این سازمان ایجاد شود چرا که وی تجربه کافی در در اداره وزارت خانه و علم تخصص لازم در اقتصاد را دارد اما باید منتظر ماند و دید که عملکرد وی نیز چگونه خواهد بود.به طور مثال آقای نوبخت از دیدگاه تخصصی کاملا بر اوضاع مسلط بود اما کار نمی کرد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه اولین کاری که باید انجام دهد حساب و کتاب دولت را شفاف کند. خیلی از کشورهای دنیا تمامی عملکرد دولت را در بخش مالی بصورت برخط، ثانیه به ثانیه اعلام می کنند و به راحتی قابل رصد است تا شبهه ای نماند اما در ایران اینگونه نیست
ضرورت شفاف سازی حساب و کتاب دولت در سازمان برنامه و بودجه
«محمدحسن نژاد» استاد دانشگاه شهید بهشتی و عضو سابق کمیسیون تلفیق مجلس در گفتگو با «خبرگزاری بازار» گفت: وضعیت سازمان برنامه و بودجه کشور شرایط نامساعدی دارد و نیازمند تحول اساسی است. به نظر می رسدٰمیرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه اولین کاری که باید انجام دهد حساب و کتاب دولت را شفاف کند. خیلی از کشورهای دنیا تمامی عملکرد دولت را در بخش مالی نظیر فروش اوراق قرضه، بدهی به بانک ها و بانک مرکزیٰ،درآمدهای ارزی، عوارض، درآمدهای مالیاتی و گمرکی، صادرات و واردات بصورت برخط، ثانیه به ثانیه اعلام می کنند و این آمارها به راحتی قابل رصد است تا شبهه ای نماند، اما در ایران اینگونه نیست.
وی با بیان اینکه شفافیت در امور کار باعث می شود تا دولت در برنامه های خود راحت تر تصمیم گیری کند، افزود: وقتی دخل و خرج دولت به درستی مشخص شود نحوه مصارف و چگونگی هزینه ها نیز به سهولت انجام می شود درچنین شرایطی سازمان برنامه و بودجه باید بودجه شرکت های دولتی را از بودجه دولت جدا کند، بودجه کلانی که هرساله دربین بودجه عمومی گم می شود این بودجه نباید در بودجه کل بیاید چرا که رصد آن سخت است.
به نظر می رسد بودجه باید برمبنای عملکرد و عملیاتی بسته شود تا مدیرانی که بودجه می گیرد در پایان سال پاسخگوی ریال به ریال هزینه ها شوند.
بودجه ریزی بر مبنای عملکرد باشد
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: بودجه نویسی کشور نیازمند تغییر است طوری که بودجه ها برمبنای عملکرد و عملیاتی بسته شود تا مدیرانی که بودجه می گیرند در پایان سال پاسخگوی ریال به ریال هزینه ها شوند. علاوه بر این بودجه نویسی همچنان در کشور به شکلی سنتی تدوین می شود و به جای مدیریت آن هرساله برمبلغ آن اضافه می شود.
حسن نژاد افزود: با توجه به شناختی که از آقای مسعود میرکاظمی دارم ایشان مدیری جدی و کاربلد است و بی تردید ساختار بودجه نویسی سالانه را تغییر می دهد. به نظر می رسد با توجه به ایجاد راهکارهای کارشناسانه برای جلوگیری ازهدر رفت منابع بودجه ای لازم است اختیارات بیشتری در بودجه ریزی به استانها داده شود و آنها را در انجام امورات و چگونگی هزیه بودجه ای بیشتر پاسخگو کند.
بنا به این گزارش، رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه اخیرا فرمان این سازمان را در دست گرفته است. حال با توجه به کسری شدید بودجه و مشکلات تحریمی همچنین بدهکاری های سنگین دولت، کار میرکاظمی برای ساماندهی این سازمان قطعا سخت است اما در صورت تحول بخشی سازمان با کار کارشناسی همچنین رسیدگی به نحوه بودجه ریزی و حساسیت در دخل و خرج همراه با نظارت دقیق بر عملکرد بخش های زیر مجموعه این احتمال وجود دارد که با انجام بودجه ریزی بر مبنای عملکرد بار کسری بودجه ای که هر ساله بر دوش دولت و در نهایت مردم سنگینی می کند، سبک تر شود.
نظر شما