بهرام هاشمی*؛ بازار: مدیریت می‌تواند در اشکال گوناگون نمایان شود اما همین مقوله زمانی می‌تواند جوابگوی دغدغه‌های متدیّنین در جامعه اسلامی باشد و دستاوردهای بزرگ مورد انتظار آنان را تحقق بخشد که با صبغه اسلامی همراه شود.
مدیریت اسلامی نظام ارزشی ثابت و لایتغیری است که ریشه در نیازهای ثابت و جاودان انسان داشته و مبتنی بر فطرت و خلقت بوده و توسط وحی و کتاب و سنت تنظیم می شود.
تمایز این نوع مدیریت با نظام‌های مدیریتی دیگر در این است که این نوع مدیریت ناشی از نظام ارزشی مبتنی بر فرهنگ و تمدن اسلامی است.
تلاش بی وقفه در به کارگیری مؤثر و کنترل فعالیت‌های افراد مبتنی بر مبارزه در تمام عرصه‌های علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و غیره با نیت الهی، جهت نیل به اهداف والای جامعه و رفع موانع موجود، «مدیریت جهادی» نام دارد که قسمت هایی از نظام اسلامی و کشور عزیزمان ایران در دفاع مقدس و همچنین جهاد سازندگی در گذشته و در حال حاضر نهادهای انقلابی در محرومیت زدایی و عدالت محوری با مدیران جوان با دانش فنی و انقلابی به صورت عملیاتی و نه شعار به نمایش گذاشته اند و همچنان با شتاب و پیشی گرفتن از همه دنیا در حال ادامه راه است.
همه بخش ها در عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی و جهش تولید چه در بخش دولتی و بخش خصوصی نیاز به مدیریت چابکی و جهادی دارند.
مقدمه فوق بر آن است تا با یادآوری دوباره مطالبه رهبری معظم انقلاب به تبیین شاخصه‌های مدیریت جهادی از نگاه معظم‌له پرداخته و یادآور شود که همه بخش ها در عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی و جهش تولید و در یک کلام همه نظام اسلامی به ویژه بخش های اقتصادی، صنعتی و خدماتی و در نهایت تولیدی در حال حاضر و رشد و رقابت پذیری سازمان های آینده چه در بخش دولتی و بخش خصوصی نیاز به مدیریت چابکی و جهادی دارند.
با این تفاسیر سوالی که مطرح می شود اینکه آیا با مدیران سنتی و با مدارک تحصیلی بالا (غیرمرتبط و بدون دانش و معمولا پولی و رابطه ای) که ریاست سازمان ها، شرکت ها و بنگاه های اقتصادی، صنعتی و تولیدی در کشور و استان ها را تصرف کرده اند می توان به رشد و رقابت پذیری امیدوار بود؟
آیا با مدیران هزینه ای که در خرج کردن و هزینه کردن (چه رسد به درست خرج و هزینه کردن) با مشکل مواجه هستند می توان در تولید، جهش داشت و درآمدزا بود؟
مدیران سنتی فعلی خود را در مسیری روشن فکرانه در سازمان ها و جوامع مطرح می کنند در حالی که عملکرد و نتیجه آن ها به صورت قرون وسطی بوده و نه تنها مسِئولیت اعمال خود را پذیرا نیستند بلکه در مقابل از بین بردن منافع سازمان و جامعه اثری از استعفا و معذرت خواهی در آن ها دیده نمی شود؛ این رفتار از شاخصه های مدیران سنتی است که هیچگاه حاضر به ترک میز و پست خود به هیچ دلیلی و کم کاری نیستند.
اگر سازمان را به یک خودرو و دانش مدیریت های ناب و چابکی را به تکنولوژی رانندگی با خودروهای بسیار حساس و هوشمند تعبیر کنیم می توان از مدیران سنتی که سازمان اقتصادی خدماتی و یا شرکت و بنگاه اقتصادی، صنعتی و یا تولیدی را در حال حاضر و آینده اداره می کنند؛ انتظار داشت که فرمان یک بنز و خودرو هوشمند به آن ها داده شود، این گونه رانندگان (مدیران سنتی) نمی توانند با پیکان رانندگی کنند و هر روز تصادف می کنند و حال به آن ها خودرو بنز دهیم در حالی که آن ها حتی نمی توانند آن را روشن کنند چه برسد به رانندگی.
این مدیران سنتی در حال حاضر به دلیل نداشتن دانش تجربی و مسولیت پذیری پست و مقام خودرو بنز را طناب بسته اند و می کشند و یا از عقب بدون راننده هل می دهند که به همین دلیل سرعت بهره وری وغیره آن ها به شدت کم است.
شاخص اصلی مدیریت ناب و چابکی انعطاف پذیری، تصمیم به عملیاتی کردن، خودگردان سازی هوشمند، آندون کردن (درک وضعیت سیستم بدون توقف)، پوکه یوکا (حرکت بدون اشتباه)، حرکت پیوسته و نهایتاَ نداشتن اتلاف، عدم تعادل و حرکت اضافی بدون کارایی و انجام مهندسی هزینه همه فعالیت ها است
با این تفاسیر به راستی باید گفت که شاخص اصلی مدیریت ناب و چابکی انعطاف پذیری، تصمیم به عملیاتی کردن، خودگردان سازی هوشمند، آندون کردن (درک وضعیت سیستم بدون توقف)، پوکه یوکا (حرکت بدون اشتباه)، حرکت پیوسته و نهایتاَ نداشتن اتلاف، عدم تعادل و حرکت اضافی بدون کارایی و انجام مهندسی هزینه همه فعالیت ها است اما حال باید دید که آیا با مدیران سنتی می توان مدیریت چابکی انجام داد؟ در حالیکه این نوع مدیریت یک قرن و نیم پیش به پایان رسیده و نتیجه آن عدم کارایی در خودرو سازی کشور و همچنین عدم استفاده از ظرفیت های بالقوه اقتصادی؛ پتانسیل های طبیعی؛ معدنی و صنعتی و نیروی انسانی جوان در کشور خواهد بود.
در این مسیر می بینیم که امروزه دست یابی به مدیران تحول آفرین، دغدغه بزرگ سازمان ها به شمار می رود اما مسئله آن گاه پیچیده تر می شود که دریابیم دانشگاه ها به تنهایی با برنامه های معمول خود توفیق چندانی در پرورش و عرضه این مدیران برجسته نداشته اند.
اما آن چه مسلم است در ایران اسلامی مدیرانی که مباحث مهندسی را در دانشگاه ها گذرانده و همزمان در بخش های انقلابی و جهادی و با روحیه انقلابی مشغول به فعالیت بوده و هستند بهره وری بالایی را در جهان به ثبت رسانده و توانسته اند با عنوان «مدیریت جهادی» مدیریت روز دنیا را که مدیریت چابکی است به چالش بکشند.
این نوع مدیریت در تولید انواع موشک، سلول های بنیادی، ساخت پالایشگاه با کمترین زمان و هزینه، ساخت مسکن محرومین، خودکفایی بنزین، ساخت نیروگاه و مدیریت بلایای طبیعی سیل و زلزله و به طور خاص در نوع قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) قابل اشاره است.
و به راستی که این روزهادر کشورمان شاهدیم که مدیران جهادی با بهره وری بالا در پروژه هایی با مقیاس جهانی توانسته اند، تحت نام مدیریت جهادی و همخوان با اقتصاد مقاومتی و جهش تولید، مدیریت روز دنیا را که مدیریت چابکی است به چالش بکشند.
*مشاور و کارشناس ارشد اقتصادی، صنعتی و برنامه ریزی
نظر شما