بازار؛ گروه استانها: این روزها که بی آبی و کمبود بارندگی ها در همه جای کشور مشکلاتی را به وجود آورده است؛ استان همدان نیز از این وضعیت در امان نمانده و به گفته مسئولین متاسفانه با کاهش ۴۲ درصدی بارش ها حجم ذخیره آب سد اکباتان امسال به ۱۰ میلیون متر مکعب رسیده در حالی که همین ایام سال گذشته ۱۹ میلیون متر مکعب بود.
این وضعیت به تمام دشت های استان همدان فشار آورده به گونه ای که مشکل بی آبی تنها مختص شهرستان همدان نیست؛ اما در این بین نقش بخش کشاورزی حائز اهمیت است چرا که براساس آمارها میزان مصرف آب شرب در استان همدان هفت درصد، صنعت ۳.۵ درصد و کشاورزی ۸۹.۵ درصد است که غیراستاندارد محسوب می‌شود.
حال در این بین می بینیم که به اذعان بسیاری از متخصصین کشاورزی، ورود همدان به تولید سیب زمینی و محصولات پرآب بر، دردی بر دردهای تنش های آبی این استان است؛ موضوعی که شاید بتوان آن را با بحث های کشاورزی قراردادی، کشاورزی حفاظتی، توجه به زنجیره تولید و اطلس کشاورزی گره زد.
در بحث های کشاورزی قراردادی باید گفت درحالیکه دنیای مدرن، نیازهای خاص خود را دارد و عجین شده با مکانیزاسیون و روش‌های علمی است؛ کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و باید فکری برای این روند داشت چرا که با کشاورزی قراردادی و توجه به زنجیره تولید و قدم‌نهادن در مسیر نوآوری کشاورزی است که می‌توان برای استان همدان در کنار حفظ آب‌وخاک، درآمد پایدار، اشتغال، تولید مناسب، برندسازی، صادرات و پرشدن جیب کشاورزان به‌جای دلالان را شاهد بود.
کشاورزی حفاظتی با حفاظت از آب‌وخاک، تولید را در پیش می‌گیرد
کشاورزی قراردادی با نگاه به بازار هدف و نیازها اقدام به کشت و تولید محصولات کشاورزی می‌کند؛ کشاورزی حفاظتی با حفاظت از آب‌وخاک، تولید را در پیش می‌گیرد و واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی مانع از خام‌فروشی و افزایش ضایعات محصولات کشاورزی می‌شوند.
استفاده از مکانیزاسیون مدرن و توجه به نوآوری موجب قدم‌نهادن در مسیر به‌روزرسانی تولید و ارتقای سطح کیفیت محصول می‌شود و به‌راستی که همه این روندها، بازارپسندی محصول، فروش و عرضه محصول با کیفیت، ارتقای میزان تولید به لحاظ کمی، کاهش هزینه‌های تولید، حفاظت از آب‌وخاک به‌عنوان میراث آیندگان، مهاجرت معکوس، پیشروی در مسیر گردشگری روستایی و گردشگری کشاورزی، اشتغال‌زایی مولد و پایدار، صادرات و ارزآوری، افزایش ماندگاری محصول و غیره را به همراه دارد.
بارها عنوان شده که آمارها و صحبت‌های ارائه شده طی سال‌های اخیر در خصوص وضعیت خاک در استان‌های غربی کشورمان بسیار فاجعه وار است؛ شستن سطح خاکی بسیار در پی بارش‌های سیل آسا و نبود پوشش گیاهی مناسب از یک سو و بهره برداری نادرست از منابع آبی و خاکی از سوی دیگر دست به دست هم داده تا به جای آن که در استان‌های غربی بتوانیم در بحث گردشگری روستایی و کشاورزی ورود پیدا کنیم، باید بنشینیم و غصه خاک‌های فرسایش شده و تخریب شده را بخوریم!
کشاورزی زیستی و ارگانیک و البته کشاورزی حفاظتی در این مسیر می‌توانند راهکارهایی مؤثر باشند، راهکارهایی از جنس کمک گرفتن از طبیعت برای نجات طبیعت! موضوعی که این روزها در غرب کشور گویی بسیار خاموش مانده است
کشاورزی زیستی و ارگانیک و البته کشاورزی حفاظتی در این مسیر می‌توانند راهکارهایی مؤثر باشند، راهکارهایی از جنس کمک گرفتن از طبیعت برای نجات طبیعت! موضوعی که این روزها در غرب کشور گویی بسیار خاموش مانده است.
بی توجهی به کشاورزی قراردادی، نبود صنایع تبدیلی و فرآوری‌های مناسب محصولات کشاورزی و باغی، از بین بردن پوشش‌های گیاهی، کشت محصولات بدون برنامه ریزی (و حتی کشت هندوانه در استانی چون همدان که با بحران کم آبی روبرو است)، عدم وجود عزم راسخ در مسیر اجرای طرح کاداستر و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، تکه تکه شدن باغات و ورود آن‌ها به بحث‌های رستوران‌ها و خانه باغ‌ها و خروج یک به یکشان از مسیر تولید و اقتصادی بودن و مواردی از این دست، همه و همه یعنی مرگ منابع طبیعی، مرگ خاک و مرگ کشاورزی!
و حال با این تفاسیر باید گفت، عده ای معتقدند که همدان سرزمین کشاورزی نیست و یا حداقل سرزمینی نیست که در آن بتوان به کشت محصولات پرآب بری چون سیب زمینی روی آورد؛ حال باید دید به راستی چه تصمیمات بلندمدتی برای کشاورزی همدان در نظر گرفته می شود.
حال با این تفاسیر برآن شدیم تا وضعیت آب، تامین آب و نقش کشاورزی در این مسیر را در استان و شهرستان همدان جویا شویم که در این زمینه پای صحبت های منصور ستوده؛ مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان و محمدعلی محمدی؛ فرماندار شهرستان همدان نشستیم که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
منصور ستوده در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه با بیان اینکه وضعیت آب استان همدان بسیار نگران کننده است، مطرح کرد: حجم آب سد اکباتان کاهش یافته و پیش بینی می شود با شرایط موجود تنها تا مهر ماه بتوان آب شهر همدان را از این سد تامین کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان بارندگی را مهم‌ترین عامل برای کاهش ذخیره این سد بیان کرد و گفت: با کاهش بارندگی‌هایی که امسال نسبت به سال گذشته اتفاق افتاد متاسفانه بارش های ۴۷۰ میلی لیتری سال ۹۹ به ۲۸۰ میلی لیتر رسید که نشان می دهد همدان با ۴۲ درصد کاهش بارندگی همراه است.
متاسفانه ذخیره فعلی سد اکباتان به عنوان مهم ترین منبع تامین آب شربی شهر همدان حدود ۳۴ درصد است
وی با بیان اینکه برای برون رفت از این وضعیت و جبران کم آبی استان و به منظور تامین آب شرب استان برخی پروژه های آب رسانی و انتقال آب به همدان در حال اجرا است، اظهار کرد: متاسفانه ذخیره فعلی سد اکباتان به عنوان مهم ترین منبع تامین آب شربی شهر همدان حدود ۳۴ درصد است به این معنا که حجم فعلی این سد تنها ۱۱.۲ میلیون متر مکعب آب دارد، بر همین اساس به نظر می رسد اگر شرایط به همین شکل پیش رود، باید هرچه زودتر بهره برداری از طرح اضطراری آبرسانی به همدان به اتمام می رسید بدین ترتیب، طی هفته گذشته قدم هایی در این عرصه برداشته شد.
ستوده به میزان ذخیره آبی سایر سدهای استان همدان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر سد آبشینه ۴۶ درصد ذخیره آبی دارد که این میزان در سد کلان ملایر ۹۲ درصد، سد شنجور رزن ۱۷ درصد، سد سرابی تویسرکان ۴۵ درصد، سد نعمت آباد ۲۳ درصد و سد شیرین سو حدود ۴۳ درصد است.
برداشت بی رویه آب از منابع آب زیر زمینی و دشت ها موجب ایجاد فروچاله در برخی مناطق استان همدان شده است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان در ادامه با بیان اینکه از ۱۳ دشت استان همدان همه جزو دشت های ممنوعه است، افزود: برداشت بی رویه آب از منابع آب زیرزمینی و دشت ها موجب ایجاد فروچاله در برخی مناطق استان همدان شده است.
وی در ادامه صحبت های خود، با تاکید بر اینکه کیفیت منابع آب تحت تاثیر آبخوان است، افزود: برداشت آب در حوزه کشاورزی در استان همدان ۹۰ درصد بوده در حالی که در سایر نقاط دنیا ۵۰ درصد است.
ستوده با بیان اینکه برداشت بی رویه آب در بخش کشاورزی منابع آبی را تهدید می کند، اظهار کرد: با توجه به اینکه استفاده غیر اصولی از سموم شیمیایی توسط بعضی از کشاورزان منابع آبی را تهدید می کند ایجاد حریم و شناسنامه برای منابع امری ضروری است.
طرح اضطراری آبرسانی تامین کننده حدود ۱۵ درصد آب مورد نیاز شهر همدان
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان در خصوص آغاز بهره برداری از طرح اضطراری آبرسانی به شهر همدان نیز گفت: طرح اضطراری آبرسانی به همدان از طریق خط آبرسانی تالوار به پیمانکاری موسسه بعثت قرارگاه خاتم الانبیا و شرکت مهندسی مهاب قدس و با اعتبار ۳۰۰ میلیارد تومان اجرا شده است.
ستوده با بیان اینکه طول کل خط انتقال آب از سد تالوار ۱۴۰ کیلومتر و طول خط اضطراری ۷۰ کیلومتر است، عنوان کرد: خط آبرسانی اضطراری به همدان با حفر چاه در شمال استان و از مخزن تعادلی و ۳۰ هزار متر مکعبی «کِیتو» آغاز می شود و پس از عبور ۴۵ کیلومتر خط لوله به بزرگترین تصفیه خانه غرب کشور در منطقه مهاجران منتقل می شود.
گذر از کم آبی تنها با همکاری شهروندان و صرفه جویی در مصرف آب و توجه به مصرف آب بخش کشاورزی و صرفه جویی و برنامه ریزی در این مسیر امکان پذیر است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان با بیان اینکه با بهره برداری از طرح اضطراری آبرسانی به همدان ۲۰۰ تا ۲۵۰ لیتر در ثانیه آب آشامیدنی مورد نیاز شهر همدان تامین می شود که این مقدار معادل ۱۱۵ درصد کل آب مورد مصرفی مشترکان این شهر است، گفت: طرح اضطراری آبرسانی تامین کننده حدود ۱۵ درصد آب مورد نیاز شهر همدان است؛ بدین ترتیب، گذر از کم آبی تنها با همکاری شهروندان و صرفه جویی در مصرف آب و توجه به مصرف آب بخش کشاورزی و صرفه جویی و برنامه ریزی در این مسیر امکان پذیر است.
معضل نداشتن اطلس کشاورزی در استان همدان
محمدعلی محمدی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه شهرستان همدان شهرستانی متمایز از سایر شهرستان ها است، اظهار کرد: این شهرستان جمعیت ۷۰۰ هزار نفری که معادل ۴۰ درصد جمعیت استان است را با سلایق و درخواست های متفاوت در خود جای داده و قابل قیاس با شهرستان های دوم و سوم استان نیست.
فرماندار شهرستان همدان با بیان اینکه بحث آب همدان از مشکل به معضل تبدیل شده است، عنوان کرد: متأسفانه در همدان به دنبال منابع آب مسأله دار رفته و اصلاح الگوی مصرف را به خان آخر واگذار کردیم درحالیکه شهری که حداقل ۲۰۰ هزار مهاجر دارد و روز به روز بی‌برنامه توسعه پیدا می‌کند باید یک جای کار را گرفت چرا که با بازی نمی‌توان شهر را مدیریت کرد.
وی با اشاره به اینکه در ادبیات توسعه دو اصطلاح عطش توسعه و نهضت آشفتگی وجود دارد، گفت: ما و کشورهایی از جنس ما تمام توان و انرژی خود را می‌گذاریم تا به آن برسیم که مصداق آن همین سدسازی است که با حرص و ولع وصف‌ناپذیری بدون مطالعه جامع و کامل به سراغ آن رفتیم درحالی که در دنیا سدسازی دمده شده است.
محمدی با اشاره به نهضت آهستگی در توسعه، خاطرنشان کرد: در این نهضت ابتدا اجازه می‌دهند موضوع و ایده به ثمر برسد وتمام معایب آن معلوم شود بعد سراغ آن می‌روند درحالیکه متأسفانه در همدان در عطش توسعه بیش از اندازه ورود کردیم.
متاسفانه همدان در زمینه کشت محصولات پرآب‌بر از جمله یونجه و سیب‌زمینی قطب تولید شده است
فرماندار شهرستان همدان با بیان اینکه متاسفانه همدان در زمینه کشت محصولات پرآب‌بر از جمله یونجه و سیب‌زمینی قطب تولید شده است، به نداشتن اطلس کشاورزی در استان اشاره کرد و یادآور شد: متأسفانه متولیان پای کار نمی‌آیند و انتقاد هم می‌کنیم آدم بد می‌شویم.
تولید سیب زمینی در همدان، آب کیسه کردن و به بهای کم فروختن است
فرماندار همدان با تاکید بر اینکه تولید سیب زمینی در همدان، آب کیسه کردن و به بهای کم فروختن است، گفت: متاسفانه دستگاه های ما در این عرصه منفعل هستند.
وی با تأکید براینکه در دولت احمدی نژاد تصمیم نابخردانه‌ای گرفته شد و آن این بود که تصمیمات حوضه آبریز استانی شد، گفت: درعین حال با تمام تفاسیر به سمت ایجاد خط انتقال از تالوار به همدان رفتند و مصاحبه‌های آنچنانی نیز در این رابطه انجام دادند که این حرکت‌ها کار را خراب کرد.
باید به دنبال منابع آب پایدار برای همدان باشیم
این مقام مسئول با بیان اینکه اگر قرار است به آب پایدار برسیم باید از منابع داخل استان صورت بگیرد و مدیریت مصرف نیز صورت بگیرد، درباره طرح اضطرار آبرسانی به همدان، تأکید کرد: تصمیم گرفتیم حالا که آبرسانی از تالوار و قوچم منتفی شده است؛ در کنار خط انتقال چاه بزنیم که امروز همین چاه‌ها به داد همدان رسیده است.
محمدی با اشاره به اینکه بعد از مهرماه باید از دو محل چاه‌هایی که به مدار آمده و چاه‌های استیجاری آب شهر همدان تأمین شود، بیان کرد: حجم مخزن سد اکباتان ۳۵ میلیون متر مکعب است درحالی که ۲۶ میلیون متر مکعب آبگیری شده است و کشاورزان پایین دست نیز سهم آب خود را می‌خواهند.
فرماندار همدان با تأکید براینکه باید به دنبال منابع آب پایدار برای همدان باشیم، افزود: فکر می‌کنم، آخر مهرماه نتوانیم از آب سد اکباتان برداشت کنیم و باید از منابع دیگری استفاده کنیم اما در مجموع، با توجه به اینکه شهر همدان جمعیت پذیر است بایستی مدیریت مصرف، ممنوعیت کشت دوم و مواردی از این قبیل را در کنار تامین یک منبع آب پایدار برای این شهر در نظر بگیریم.
نباید تنها با نگاه به تولیدات کمی و بدون توجه به بازارهای فروش، استانداردها، بحث های حفاظتی از منابع زیرزمینی، آب و خاک، کیفیت سنجی تولیدات و غیره پیش رفت
در حالی همدان با تنش های آبی روبرو است که بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد میزان مصرف آب شرب در استان مربوط به بخش کشاورزی است و جای خالی اطلس کشاورزی همدان بیش از پیش احساس می شود؛ اطلسی که به واسطه آن بتوان وضعیت تولیدات محصولات زراعی و باغی استان را مشخص، وضعیت بهره برداری آن ها از آب و خاک را سنجید و بر مبنای اطلاعات درست آماری قدم ها را در مسیر تولید برداشت و تنها با نگاه به تولیدات کمی و بدون توجه به بازارهای فروش، استانداردها، بحث های حفاظتی از منابع زیرزمینی، آب و خاک، کیفیت سنجی تولیدات و غیره پیش نرفت.
بدین ترتیب، امیداست تا مسئولین استان همدان در کنار توجه به تامین آب پایدار برای استان به ویژه شهرستان همدان برنامه ریزی ها را بنیادی تر و آینده نگرانه تر کرده و به جای تامین آب های موقتی به دنبال راهکارهایی باشند که بتوان این تنش های آبی را کنترل و تولیدات کشاورزی و باغی را هدفمند و اقتصادی نمود.
نظر شما