شکیبا کولیوند؛ بازار: در دهه‌های اخیر افزایش مصرف بی‌رویه تولیدات کشاورزی، افزایش هزینه‌های تولید، تخریب و فرسایش شیمیایی خاک، تخریب بیولوژیکی خاک، کاهش شدید منابع تولید، ضعف برنامه‌ها و روش‌های اجرایی و ترویجی در توسعه «کشاورزی پایدار» منجر به بحرانی در امنیت غذا در دنیا شده است.
از این رو دهه‌های اخیر اصلاح و تحول در راهبردهای توسعه کشاورزی به عنوان یک ضرورت و اصل مورد تأکید مجامع بین‌المللی و بسیاری از دولت‌ها در سراسر دنیا قرار گرفته است؛ راهی برای برون رفت از مشکلاتی تازه در عرصه اکوسامانه‌های کشاورزی که برخی از مهم‌ترین آن‌ها آلودگی منابع آب، خاک و غذا، به هم خوردن تعادل بیولوژیکی موجود اکوسیستم‌های کشاورزی، بروز آفات و بیماری‌های جدید و کاهش کیفیت مواد غذایی است.
در این راستا، «کشاورزی پایدار» به عنوان یک راهبرد مدیریتی که باعث به حداقل رساندن تأثیرات منفی برمحیط زیست و فراهم نمودن تولید و سودمندی مزرعه در هر زمان و مطابق با شرایط اجتماعی می‌شود واردبحث شده است و کشاورزی ارگانیک نیز به عنوان مظهری از کشاورزی پایدار درطول دو دهه اخیر به طور فزاینده‌ایی مورد توجه قرارگرفته است.
گام ها در مسیر «کشاورزی پایدار» با نگاه به آینده برداشته می شود
اما به راستی گام ها در مسیر «کشاورزی پایدار» با نگاه به آینده برداشته می شود، آینده ای که در آن نه تنها تامین کمی و کیفی غذا آن هم از نوع سالم مدنظر است بلکه امنیت غذایی نیز تامین می شود و به واسطه آن می توان در کنار بهره مندی از ظرفیت های طبیعی آب و خاک و هوا، در مسیری گام برداشت که مدیریت منابع را نیز شاهد باشیم.
این روزها در حالی کشاورزی در حال پیش روی است که ما از زمین به واسطه کود، استفاده از آب بسیار و حتی گرفتن انرژی و مواد مغذی آن تنها در پی بالا بردن سطوح زیرکشت و افزایش کمی محصولاتمان هستیم ضمن اینکه از سوی دیگر به سبب عدم تکمیل زنجیره تولید و خلاها در خصوص عدم شناخت بازارهای هدف و فروش، نبود بسته بندی مناسب، سردخانه ها و واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی متضرریم چراکه یا شاهد دفن سیب زمینی ها هستیم، یا پیازها خراب می شوند، یا گوجه ها لب مرز امحا شده و از بین می روند و یا هر اتفاق ناگوار دیگری تا آنجا که روزانه مقدار بسیار زیادی ضایعات محصولات کشاورزی را شاهد هستیم.
کشاورزی پایدار نه تنها به امروز و تامین غذای امروز می اندیشد بلکه برای نسل آینده ای که قرار است از این آب و خاک بهره مند شوند نیز برنامه هایی دارد
این درحالی است که کشاورزی پایدار نه تنها به امروز و تامین غذای امروز می اندیشد بلکه برای نسل آینده ای که قرار است از این آب و خاک بهره مند شوند نیز برنامه هایی دارد؛اما حال باید دید به راستی، چه قدم هایی در مسیر «کشاورزی پایدار» برداشته شده است؟
متاسفانه چنان که مطرح شده است شاهدیم با همه اهمیتی که کشاورزی به عنوان یک بخش بزرگ اقتصادی در کشور ما دارد و نقشی که رویکرد کشاورزی پایدار می تواند در حل مشکلات کشاورزی کشور و ایجاد پایداری بلندمدت و حل معضلات فعلی داشته باشد، بحث های توسعه پایدار و کشاورزی پایدار در حد ترجمه تعاریف و مقالات مربوط باقی مانده و حتی گاه این تحقیقات به عرصه کاربردی شدن هم نمی رسند و در کتابخانه ها و یا اسناد الکترونیکی به فراموشی سپرده می شوند و در حد تئوری باقی می مانند.
محققین «کشاورزی پایدار» را چنین مطرح می کنند که کشاورزی پایدار به صورت سیستم منسجم کشت و زرع و دامپروری که کاربرد خاص مکانی دارد و طولانی مدت هم به طول می‌انجامد تعریف شده‌است؛ کشاورزی پایدار را می‌توان به صورت یک روش اکوسیستم برای کشاورزی درک کرد ضمن اینکه آزمایش‌های طولانی مدت بهترین اطلاعات را در مورد اینکه چگونه عملکردهای مختلف بر ویژگی‌های خاک که برای پایدارپذیری لازم و ضروری هستند تأثیر می‌گذارند در اختیار ما قرار می‌دهد.
زمان آن رسیده تا مسئولین مربوطه به جای اینکه مداوم آمارهای کمی ارائه کنند و از تولید محصولات کشاورزی و باغی سخن بگویند، در راهی وارد شوند که در آن، زمینه های کشاورزی پایدار را برای استان و در نهایت کشورشان مهیّا شود
بدین ترتیب، زمان آن رسیده تا مسئولین مربوطه به جای اینکه مداوم آمارهای کمی ارائه کنند و از تولید محصولات کشاورزی و باغی سخن بگویند، در راهی وارد شوند که در آن، زمینه های کشاورزی پایدار را برای استان و در نهایت کشورشان مهیّا شود.
زمینه هایی که در آن به استفاده بهینه از منابع آب و خام توجه شده، چرخه ضایعات محصولات کشاورزی قطع شده، ایجاد انگیزه برای انتخاب گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکسالی در دستور کار قرار گرفته، تکنیک های مدیریت خاک در اولویت است، کودهای شیمیایی جای کشاورزی ارگانیک را نگرفته، به زنجیره تولید، بازارهای هدف، بسته بندی، فرآوری، صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی توجه شده و در نهایت، جنبه‌های اجتماعی- اقتصادی پایدارپذیری تا حدودی درک شده‌اند.
با این روند است که می توان گفت، شاید توانسته ایم یک قدم در مسیر کشاورزی ای پیش رویم که در آن کشاورزی قراردادی، کشاورزی ارگانیک، گردشگری کشاورزی، بهره مندی از ظرفیت های طبیعی بدون تخریب آن ها و در نهایت، کشاورزی پایدار رقم خورده باشد.
نظر شما