جواد حیران نیا؛ بازار: «وانگ یی» وزیر خارجه چین در سفری یک روزه و در اولین سفر یک مقام چینی از زمان آغاز بحران سوریه در اواسط ماه مارس سال ۲۰۱۱ روز شنبه وارد دمشق شد.
این مقام چینی در جریان این سفر با «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه و همچنین «فیصل المقداد» همتای سوری خود دیدار کرد و برای آغاز چند پروژه اقتصادی و فنی با مقامات این کشور تفاهم‌نامه امضاء کرد.
چین از زمان آغاز بحران سوریه همواره حامی دولت سوریه بوده و به این کشور به‌ویژه در طرح‌های خدماتی و زیرساختی کمک‌های اقتصادی ارائه کرده است.
پکن همچنین در سال‌های گذشته مخالفت خود را با صدور قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه دولت سوریه ابراز داشته به نحوی که نمایندگان روسیه و چین بیش از پانزده قطعنامه شورای امنیت در دمشق را بی‌اثر کرده‌اند.
وزیر خارجه چین در این سفر و در دیدار با بشار اسد رئیس جمهور سوریه- که برای دوره ای دیگر نیز به ریاست جمهوری انتخاب شده- از ادامه حمایت کشورش از ملت سوریه در جنگ علیه تروریسم و مقابله با محاصره و تحریم‌های غیرانسانی علیه این کشور تاکید کرد و گفت که پکن با دخالت در امور داخلی ملت سوریه و هر آن چیزی که حق حاکمیت و وحدت اراضی سوریه را نقض کند، مخالف است.
«وانگ یی» در دیدار با «فیصل مقداد» همتای سوری خود در دمشق طرح ۴ ماده ای چین برای حل مساله سوریه را نیز ارائه داد. بندهای این طرح به شرح زیر است:
۱-تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه باید محترم شمرده شود.
۲-رفاه مردم سوریه باید در اولویت قرار بگیرد.
۳-تمام سازمان‌های تروریستی باید سرکوب شوند و استاندارد دوگانه در قبال آنها نیز رد گردد.
۴-راهکار سیاسی فراگیر و مصالحه‌جویانه برای بحران سوریه باید ارتقا پیدا کند.
وزیر خارجه چین در توضیح این طرح اظهار داشته است که کلید حل کامل بحران سوریه، اجرای اصل «توسط سوری‌ها، برای سوری‌ها» است که در شورای امنیت سازمان ملل بنا شده و تمام طرف‌های مرتبط باید تلاش‌های هماهنگی را برای پیشبرد مؤثر راهکار فراگیر مشکل سوریه انجام دهند.
اما یکی از اهداف مهم این سفر همکاری اقتصادی و تجاری با سوریه برای دوران بازسازی این کشور است. امضای چندین توافقنامه تجاری و اقتصادی نشان از این دارد که چین برای حضور در مرحله بازسازی ورود جدی دارد.
اما یک نکته مهم در مورد سفر وزیر خارجه چین به سوریه، تاکید پکن بر حضور سوریه در پروژه «یک کمربند-یک جاده» است. این موضوع تا جایی برای پکن اهمیت دارد که وزیر خارجه چین در دیدار با بشار اسد از عبارت «اصرار کشورش» برای پیوستن سوریه به این طرح استفاده کرده است. وی در این دیدار بر «اصرار کشورش» برای مشارکت سوریه در این طرح «به دلیل موقعیت و جایگاه مهم سوریه» تاکید کرد.
در واقع سوریه می تواند کریدور جنوبی این پروژه را تکمیل کند. کریدور جنوبی مسیر مقرون به صرفه تری برای چین برای اتصال به اروپا نیز به شمار می رود.
برای اتصال چین به اروپا سه کریدور در حال حاضر متصور است. یکی کریدور شمالی که چین را از قراقستان به روسیه و بلاروس و مجارستان و اروپا متصل می کند. این کریدور فعال است و توافقنامه های مختلف ریلی هم بین روسیه و چین در این خصوص به امضا رسیده است و روسها قصد احداث یک خط آهن جدید در شمال دریای خزر به منظور افزایش سهم خود از ترانزیت شرق به غرب را نیز دارند.
کریدور میانی که به نوعی رقیب ایران نیز محسوب می شود موسوم به ترانس خزر است و چین را از طریق کشورهای آسیای میانه و از طریق خزر و جمهوری آذربایجان به اروپا متصل می کند. مسیر دریایی این کریدور از بندر ترکمن باشی در ترکمنستان تا باکو امتداد دارد.
ترکیه هم اعلام کرده که آمادگی همکاری با چین برای قرار گرفتن در کریدور میانی را دارد.
ترکیه همچنین بعد از جنگ اخیر قفقاز و با ایجاد احتمالی کریدور زنگزور که ترکیه را به نخجوان و جمهوری آذربایجان متصل می کند دست بالایی در این کریدور خواهد داشت.
کریدور جنوبی از مسیر ایران می گذرد و می تواند از طریق عراق و سوریه و مدیترانه، چین را به اروپا متصل کند. این کریدور همان مسیر باستانی جاده ابریشم هم به شمار می رود.
اما در این میان اقدامات ایران چندان چشمگیر نبوده است و اقدامی مهم در جهت قرار گرفتن در کریدور شرق به غرب انجام نداده است.
ترانزیت ریلی ایران با رشدی پله‌ای به ۱.۶ میلیون تن در سال ۹۷ رسیده بود، این رقم در سال ۹۸ در یک افت ناگهانی به ۰.۶ میلیون تن تقلیل یافته است. رقم مذکور در سال ۹۹ با حدود ۲۰۰ هزار تن افزایش به عدد تقریبی ۸۰۰ هزار تن رسید که همچنان نصف سال ۹۷ است. این افت شدید در حالی است که همه گیری کرونا از اواخر سال ۹۸ شروع شده و با ادامه در سال ۹۹ فرصت بی نظیری را برای ترانزیت ریلی ایران فراهم آورده بود. همچنین باید توجه داشت ارقام یاد شده مربوط به کل ترانزیت ریلی ایران اعم از شمال-جنوب و شرق-غرب است.
این بی توجهی در حالی است که مسیر ایران، مسیر باستانی و مقرون به صرفه ای برای اتصال چین به اروپاست. در حالیکه کشوری چون ترکیه با ایجاد احتمالی کریدور زنگزور و همچنین طرح بلندپروازنه اردوغان در خصوص ایجاد کانال استانبول که می تواند دریای سیاه را به مدیترانه متصل کند گامهای مهمی در قرار گرفتن در کریدور میانی در دست اقدام دارد.
حتی اگر «کانال استانبول» هم بلندپروازانه و تحقق آن با سوال مواجه باشد، ولی مسیرهای دیگر از جمله «کریدور زنگزور» و سایر مسیرهای ارتباطی قبلی این کشور دست این کشور را برای قرار گرفتن در کریدور میانی بالا می برد.
باید توجه داشت که ایران حضور پررنگی در بندر طرطوس سوریه دارد و نیروهای طرفدار ایران همچنین گذرگاه مرزی بوکمال در استان دیرالزور سوریه و گذرگاه القائم در استان انبار عراق را کنترل می کنند.
کیوان کاشفی رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه در این خصوص به خبرنگار بازار گفته است: اگرچه چندی قبل گذرگاه بوکمال بازگشایی شد، اما هنوز مشکلاتی در زمینه ترانزیت زمینی به سوریه وجود دارد و البته نیازمند هماهنگی‌های بیشتر بین سه کشور ایران، عراق و سوریه است.
این در حالی است که ایران می تواند از طریق ارتباط زمینی با عراق و سوریه، چین را به اروپا متصل کند.
نظر شما