جواد حیران نیا؛ بازار: دور ششم مذاکرات وین در حالی روز یکشنبه ۳۰ خرداد پایان یافت که برای شروع مذاکرات در دور هفتم زمانی مشخص نشده است.
دور هفتم مذاکرات از این حیث اهمیت دارد که به نظر می رسد دور پایانی است. یعنی اگر طرفین برجام از جمله ایران و آمریکا حاضر به آغاز دور هفتم گفتگوها شوند یعنی تصمیمات مهمی در خصوص به نتیجه رسیدن آن گرفته اند.
گمانه زنی در خصوص آغاز مذاکرات دور هفتم در حالی است که شبکه بلومبرگ در گزارشی اعلام کرده بود که بعید است تا قبل از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جددی ایران در ماه آینده، مذاکرات از سر گرفته شوند.
همچنین این شبکه خبری بلومبرگ به نقل از دو مقام مطلع از زمان‌بندی مذاکرات هسته‌ای نوشته بود انتظار می‌رود هفتمین دور مذاکرات وین اواسط ماه آگوست برگزار شود.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نیز این چارچوب زمانی را تأیید کرده است. یک مقام ارشد اروپایی گفت مذاکرات ممکن است تا نیمه دوم ماه اوت (که در تقویم شمسی از ۲۴ مردادماه آغاز می‌شود) از سر گرفته نشوند.
این در حالی است که «جالینا پورتر» سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده شامگاه جمعه به وقت واشنگتن به خبرنگاران گفته است که «هنوز زمان برگزاری هفتمین دور گفتگوهای غیرمستقیم با ایران در وین فرا نرسیده است. ما در این مرحله هنوز به دور هفتم مذاکرات نرسیده‌ایم، اما همانطور که وزیر امور خارجه «آنتونی بلینکن»، خاطرنشان کرد، ما مصمم هستیم که در پی بازگشت متقابل برای پیوستن به برنامه جامع اقدام مشترک توسط ایالات متحده و ایران باشیم».
در خصوص دلایل توقف این مذاکرات استدلالهای مختلفی وجود دارد. عدم قطعیت برخی گمانه به خاطر موثق نبودن طرح آنها از سوی رسانه های بین المللی یا زمان و مکان طرح این استدلالهاست.
برای نمونه روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته مقام‌های اروپایی با توجه به پیشرفت‌های اخیر ایران در زمینه سانتریفیوژها طرحی در سه محور برای افزایش زمان گریز هسته‌ای ایران پیشنهاد کرده‌اند.
مطابق این طرح اروپایی‌ها از ایران می‌خواهند علاوه بر انبار کردن سانتریفیوژهای پیشرفته و موم کردن آنها، زیرساخت‌های الکترونیکی مورد استفاده برای این دستگاه‌ها نیز برچیده شوند.
اما وال‌استریت‌ژورنال مشخص نکرده آیا پیشنهاد اروپایی در قالب مذاکرات وین بر سر برجام به طرف‌های ایرانی پیشنهاد شده است یا خیر، اما به نقل از چندین منبع مطلع در این گفت‌وگوها نوشته است: «ایران اصرار کرده اجازه تخریب هیچ‌یک از سانتریفیوژهای پیشرفته خود را نخواهد داد.»
این روزنامه همچنین نوشته مذاکره‌کنندگان در وین در آستانه توافق بر سر ارسال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه بوده‌اند.
از سوی دیگر گمانه دیگر این است که ایران ترجیح داده است که مذاکرات در دولت ابراهیم رئیسی دنبال شود. بر اساس اخبار برخی منابع، ایران تیم مذکره کننده را نیز تغییر خواهد داد و گفتگوها در چارچوب دیگری دنبال خواهد شد.
بنا بر اعلام «فرین پالیسی» جواد ظریف، وزیر خارجه کنونی، سرگرم انتقال پرونده گفتگوها به تیم بعدی است. یک دیپلمات اروپایی که نخواست نامش آورده شود در این خصوص به این سایت گفته است آنها(ایران) در حال تشکیل یک کمیته تازه برای گفتگوها هستند.
مقام‌های غربی مدعی هستند که ایران از سرعت اندک مذاکرات وین برای به دست آوردن دانش فنی بازگشت‌ناپذیر در خصوص فلز اورانیوم، سانتریفیوژها و تولید اورانیوم غنی‌شده استفاده می‌کند.
بر اساس این ادعا ایران می خواهد مقابل امریکا اهرم فشار و چانه زنی مناسب جهت رفع تحریمها را در دست داشته باشد.
علی واعظ از گروه بین المللی بحران و یک همکار نزدیک پیشین «رابرت مالی» نماینده آمریکا در گفتگو با ایران می گوید: این تصور می تواند رسیدن به توافق را ناکارا سازد.
به گفته واعظ شاید تیم رییسی بر این باور باشد که زمان به سود ایران است و آنها می توانند به برنامه هسته ای جهش دهند، بسیار سریعتر از آنکه آمریکا/ اتحادیه اروپا بتوانند با تحریم ها جلوی آن را بگیرند. ... این یک بدسنجی عمده است.
این در حالی است که ایران خواهان برچیده شدن همه تحریمهای برجامی و تحریمهای وضع شده در دوره ترامپ تحت هر عنوان و برچسب است.
«دنیس راس»، دیپلمات پیشین آمریکایی که اکنون با موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک همکاری دارد، می گوید: ایران خواهان گشایش در تحریم هاست اما با پیش راندن برنامه هسته ای، فشار را بیشتر می کنند. آنها این کار را ادامه می دهند، با سانتریفیوژهای پیشرفته غنی سازی می کنند... (اما) آنها خواهان رفع تحریم ها هستند حتی اگر نشان دهند که شتابی در این زمینه ندارند.
اگر این وقفه به درازا کشد، بازگشت به برجام دشوارتر می شود چرا که محدودیت های توافق اولیه، دیگر نمی توانند پیشرفت های هسته ای ایران را محدود کنند... همچنین اگر ایران نتواند تا ماه سپتامبر، مشکلات دیرپای خود با آژانس هسته ای را حل و فصل کند، شورای حکام آژانس، موارد نقض توافق هسته ای توسط ایران را به شورای امنیت ارجاع می دهد. این کار می تواند به فعال شدن مکانیزم ماشه و بازگشت همه تحریم های سازمان ملل علیه ایران بیانجامد.
در خصوص این موضوع باید توجه داشت مذاکرات در مرحله کنونی در وضعیتی است که رفتار طرفین تاکید بر مسائل تاکتیکی برای امتیاز گرفتن یا عدم واگذاری امتیاز است. به این معنا که مواردی چون فعال کردن شورای امنیت که جنبه رفتار راهبردی دارد را باید برای زمانی در نظر داشت که شانس موفقیت مذاکرات وجود نداشته باشد.
دولت رئیسی هم تاکنون از احیای برجام حمایت کرده است و باید منتظر ماند تا دستور کار دولت جدید برای ادامه مذاکرات را دید.
نظر شما