جواد حیران نیا؛ بازار: مذاکرات وین تحت تأثیر چند اتفاق قرار گرفته و سخنی از آغاز دور هفتم مذاکرات نیست.
با اینکه پیش بینی می شد مذاکرات وین تا روز ۲۴ تیرماه به نتیجه نهایی نائل آید اما چند اتفاق مانع از تداوم آن شده است. در حال حاضر بر اساس اعلام کارشناسان ۹۰ درصد توافق حاصل شده است اما هنوز نتیجه نهایی حاصل نشده است.
به گفته هیاتهای مذاکره کننده در وین، طرفین باید تصمیمات سخت اتخاذ کنند تا توافق حاصل شود.
یکی از مسائلی که ایران آنرا با توجه به تجربه قبلی از برجام مد نظر دارد گرفتن این تضمین از آمریکا است که مجددا از برجام خارج نشود. برجام که حاصل سالهای مذاکره بود از سوی دولت ترامپ به کنار گذاشته شد. با توجه به این تجریه ایران خواهان گرفتن چنین تضمینی است که دولت امریکا از برجام خارج نشود.
اما طرف آمریکایی چنین تضمینی را نمی دهد. هفته پیش یک مقام وزارت خارجه آمریکا درباره درخواست ایرانی‌ها برای ضمانت از آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه خروج از برجام تکرار نخواهد شد گفت: «ضمانتی در کار نیست. این را ما می‌دانیم، ایران هم می‌داند. بهترین تضمین بازگشت به توافق و اجرای متعهدانه آن است.»
منابع خبری پیش از این گفته‌اند یکی از مسائل باقی‌مانده در مذاکرات وین درخواست ایران برای دریافت ضمانت از آمریکا درباره عدم خروج دوباره از توافق هسته‌ای برجام است.
اگرچه خبرهایی مبنی رفع تحریم بیت رهبری و وابستگان به آن مخابره می شود اما رفع برخی تحریمهای دیگر هنوز باقی مانده است و امریکا زیر بار رفع آنها نرفته است
اختلافات درباره رفع برخی تحریمهای دیگر نیز از چالشهای اساسی در مذاکرات وین است. اگرچه خبرهایی مبنی رفع تحریم بیت رهبری و وابستگان به آن مخابره می شود اما رفع برخی تحریمهای دیگر هنوز باقی مانده است و امریکا زیر بار رفع آنها نرفته است.
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور ایران، اخیرا اعلام کرده است که در جریان مذاکرات وین توافق شده که تحریم افراد و دستگاه‌های مربوط به بیت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، برداشته شود.
اما آنچه تاکنون اعلام شده رفع تحریمهای بانکی مرتبط با بانک، بیمه، نفت و کشتیرانی است که بنا بر اعلام مقامات ایرانی در مورد همه آنها توافق شده است.
محمود واعظی در خصوص این موضوع گفته بود که مذاکرات خیلی پیشرفت کرده و بر تمام مسائل اقتصادی توافق شده که تحریم‌ها برداشته شود و «الان بحثی در رابطه با بانک، بیمه، نفت و کشتیرانی نداریم. همه این‌ها توافق شده است».
به گفته واعظی، حدود ۱۰۴۰ تحریم مربوط به دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ «طبق این توافق برداشته می‌شود و در رابطه با تحریم افراد و دستگاه‌های مربوط به بیت رهبری هم توافق شده برداشته شود».
بنا بر اعلام واعظی «الان صحبت می کنیم که تحریمهای باقی مانده کدام به برجام و کدام به قبل ۹۴ ربط دارد. الان هم ممکن است برخی از تحریمهای مربوط به اشخاص و موضوعات پیش از مذاکرات سال ۹۴ باقی بماند؛ که آن ها را هم دارند مذاکره می‌کنند.»
اتفاقاتی که اخیرا بر مذاکرات وین سایه افکنده است عدم تمدید توافق موقت با آژانس از سوی ایران و محدود کردن بازرسی های آژانس در نطنز است
اتفاقاتی که اخیرا بر مذاکرات وین سایه افکنده است عدم تمدید توافق موقت با آژانس از سوی ایران و محدود کردن بازرسی های آژانس در نطنز است.
سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.
با سر رسیدن زمان این اقدام، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفندماه سال گذشته به توافقی برای ارائه دسترسی‌های داوطلبانه از سوی ایران به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس دست یافتند. این توافق چند هفته پیش پیش به مدت یک ماه دیگر (تا تاریخ ۲۴ ژوئن مصادف با سوم تیرماه) تمدید شد.
در حالی آژانس ارزیابی فنی از این توافق دارد که ایران توافق حاصل شده با آژانس را توافقی سیاسی می داند و نه فنی. بدن معنا که ایران معتقد است توافق مذکور در جهت تسهیل توافق وین صورت گرفته است و نه اینکه جزو وظایف ایران ذیل آژانس باشد.
«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان های بین‌المللی در وین نیز دیروز شنبه در این خصوص تاکید کرد که اقدام ایران در ثبت داده‌ها، یک تصمیم سیاسی برای تسهیل گفت‌وگوهای سیاسی و کمک به موفقیت آن بوده و نباید به عنوان تعهدی در رابطه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظر گرفته شود.
وی در پیامی توییتری نوشت: «از زمانی که ایران به اجرای توافقنامه پادمان جامع خود ادامه می‌دهد ادامه یا قطع ثبت داده‌ها ارتباطی به تعهدات پادمانی ایران ندارد».
غریب آبادی در پیام توییتری خود اضافه کرد: «هرگونه تصمیمی که توسط ایران در این زمینه اتخاذ شود تنها بر اساس ملاحظات سیاسی بوده و آژانس نمی‌تواند و نباید آن را به عنوان چیزی که حق آن را داشته در نظر بگیرد».
غریب آبادی همچنین در رابطه با گزارش مدیرکل آژانس پیرامون تفاهم فنی مشترک بین دو طرف و عدم پاسخ ایران در این خصوص، اظهار داشته بود: هر چند تفاهم فنی مشترک سه ماهه میان آژانس و ایران صورت گرفت، اما باید توجه داشت که مبنای این تفاهم، تسهیل مذاکرات سیاسی و کمک به موفقیت آن در جهت مختصات مدنظر کشورمان بود و نه الزام ایران نسبت به اجرای خواست آژانس.
وی افزوده بود: بر اساس تصمیم سیاسی ایران، نقش آژانس صرفا در حد یک مجری است.
این در حالی است که مدیر کل آژانس بر خلاف این تفسیر، عدم تمدید توافق ایران و آژانس را به شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل گزارش کرده است و آنرا جزو وظایف ایران ذیل آژانس تعریف کرده است.
حال امریکا نیز عدم تمدید این توافق را بهانه ای برای فشار علیه ایران قرار داده است. به طوریکه «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا عدم توافق موقت بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را یک نگرانی جدی طرف آمریکایی خواند و خواستار حل و فصل این موضوع شده است.
«بلینکن» همچنین اخیراعنوان کرده است پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند به مانعی غیرقابل عبور تبدیل شود. وی در گفتگو با روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز گفته بود: «اگر این ادامه یابد، اگر آنها به چرخش سانتریفیوژهای پیشرفته با سطح بالاتر و بالاتر ادامه دهند ما به نقطه‌ای می‌رسیم که به صورت عملی بازگشت به پارامترهای توافق هسته‌ای اولیه را بسیار سخت می‌کند.»
وزیر خارجه آمریکا درباره زمان احتمالی خروج دولت بایدن از گفت‌وگوهای هسته‌ای گفت که وی نمی‌تواند تاریخی برای آن تعیین کند اما این تاریخ دارد نزدیکتر می‌شود.
بلینکن که جمعه در پاریس حضور داشت در کنفرانس خبری مشترک با «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه گفت: «باید برجام را به جعبه‌ای که در آن بود برگردانیم. اختلافات با ایران درباره شرایط بازگشت به تعهدات و توافق هسته‌ای هنوز پابرجاست و امیدواریم شروع دوباره مذاکرات طی روزهای آینده آن را حل کند. ما زمانی به توافق می‌رسیم که ایران به تعهدات خود در توافق عمل کند. اگر ایران به دنبال جنبه‌های دیگر برنامه هسته‌ای که در برجام ممنوع شده است برود این یک «نقطه» خواهد بود؛ جاییکه بازگشت به برجام دیگر خیلی سخت خواهد شد. اما هنوز به این نقطه نرسیده‌ایم. نمی‌توانم تاریخی برای آن ذکر کنم چرا که مساله اضطراری این موضوع را بیشتر می‌کند.»
در حالی ایران اعلام می کند که به تعهدات خود بر اساس پادمانهای مندرج در NPT عمل می کند که غرب و آژانس در تلاش هستند تا توافقی که به منظور تسهیل در احیای برجام صورت گرفته را در زمره تکالیف ایران ذیل آژانس تعریف کنند
در حالی ایران اعلام می کند که به تعهدات خود بر اساس پادمانهای مندرج در NPT عمل می کند که غرب و آژانس در تلاش هستند تا توافقی که به منظور تسهیل در احیای برجام صورت گرفته را در زمره تکالیف ایران ذیل آژانس تعریف کنند.
ایران برای جلوگیری از هرگونه التهاب بیشتر در مذاکرات وین اعلام کرده که فیلم دوربینهای بازرسی آژانس را تا زمان حصول توافق با آژانس پاک نخواهد کرد.
یک مقام ارشد ایرانی در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی «سی ان ان» در این خصوص اعلام کرده است، تا زمانی که مذاکرات وین برای احیای برجام به نتیجه نرسد، اطلاعات موجود بر روی دوربینهای نصب شده در تأسیسات هسته‌ای ایران را در اختیار بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار نخواهند داد.
شبکه سی ان ان بدون آن که نام مقام ایرانی را ذکر کند، گزارش کرد که یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با این شبکه آمریکایی این گونه گفته است: «اگر مذاکرات به موفقیت برسد، ایران قطعاً نوارهای ویدئویی را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان خواهد داد».
وی ادامه داد: «به اشتراک گذاری نوارها به شیوه پیشروی مذاکرات (وین برای احیای برجام) بستگی دارد. کلید این مسئله، توافق است. (توافقی که طبق آن) آنها در خصوص چیزی توافق کنند که درهای همکاری و فهم بهتر از جمله در زمینه شفافیت را باز کند».
این مقام جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد که تهران به هیچ عنوان تا زمان ادامه مذاکرات وین، قصد از بین بردن داده‌های موجود در تصاویر ویدئویی ضبط شده را ندارد اما تصمیم گرفته است در حال حاضر این تصاویر را از دید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مخفی نگه دارد زیرا به دیپلماسی اجازه پیشروی می‌دهند.
این مقام ایرانی هرگونه ادعا را مبنی بر این که ممانعت از دسترسی فعلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به داده‌های ضبط شده بر روی دوربین‌ها، احتمال حصول توافق هسته‌ای را از بین می‌برد، رد کرد و گفت که آژانس در نهایت در صورت احیای برجام، می‌تواند تمامی تصاویر را به صورت یکجا مشاهده کند.
همچنین خبرگزاری رویترز روز گذشته مدعی شده بود ایران بعد از وقوع خرابکاری در تأسیسات نطنز دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به این سایت را بنا به ملاحظات امنیتی محدود کرده، اما این اختلافات در حال حل شدن هستند و دسترسی‌های بازرسان به این سایت به زودی از سر گرفته خواهد شد.
در خصوص اختلافات باقی مانده «جن ساکی»، سخنگوی کاخ سفید، چالشهای موجود برای رسیدن به توافق در خصوص برجام را کوچک‌نمایی کرد.
سخنگوی کاخ سفید ضمن اشاره به چالش‌هایی که برای رسیدن به توافق وجود دارد به قرار گرفتن طرف‌ها در موقعیتی مشابه در گذشته اشاره کرد.
او در اظهاراتی که احتمالاً به مذاکرات میان ایران و ۱+۵ قبل از حصول برجام در سال ۲۰۱۵ اشاره داشت گفت: «می‌دانیم که پیش از رسیدن به توافق با ایران چالش‌هایی وجود دارند و ما این موقعیت را قبلاً هم تجربه کرده‌ایم.»
اما سایه اختلافات منطقه ای میان ایران و امریکا نیز موضوع دیگری است که به نظر می رسد مذاکرت وین را تحت تاثیر خود قرار داده است. امریکا اخیرا مواضع نیروهای الحشدالشعبی در عراق و سوریه را هدف قرار داد.
«لیندا توماس-گرینفیلد» نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل اخیرا در نامه‌ای به شورای امنیت مدعی شد حملات هوایی اخیر این کشور در مرز عراق و سوریه، با هدف جلوگیری از حملات «شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران» علیه پرسنل و تاسیسات آمریکا، انجام شد.
مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، نیز در نامه ای که به رئیس شورای امنیت ارسال کرده، اعلام کرده است من چندین بار در گذشته، از جمله در نامه‌های خود به رئیس شورای امنیت، به صراحت گفته‌ام که جمهوری اسلامی ایران در هیچ حمله مسلحانه‌ای از سوی هیچ نهاد یا فردی علیه کارکنان یا تأسیسات آمریکا در عراق، دخالت مستقیم یا غیرمستقیم نداشته است.
امریکا مسائل منطقه ای را در میانه مذاکرات وین به موضوع هسته ای پیوند زده است. بدین معنا که تا آمریکا ضمانتی برای گفتگو در خصوص مسائل منطقه ای با ایران از سوی تهران دریافت نکند حاضر نیست در مذاکرات هسته ای امتیازی بدهد
اما به نظر می رسد امریکا مسائل منطقه ای را در میانه مذاکرات وین به موضوع هسته ای پیوند زده است. بدین معنا که تا آمریکا ضمانتی برای گفتگو در خصوص مسائل منطقه ای با ایران از سوی تهران دریافت نکند حاضر نیست در مذاکرات هسته ای امتیازی بدهد.
این تضمین تا آنجا برای طرف آمریکایی مهم است که ممکن است حتی میز مذاکرات را ترک کند. اما موضوع دیگر نیز در این میان حائز اهمیت است و آن زمان گریز هسته ای است. آمریکا بارها مدعی شده است که زمان گریز هسته ای برای ایران کاهش یافته است.
این موضوع می تواند نشانه ای بر این باشد که امریکا نیز مایل است مخالفان داخلی در کنگره امریکا و متحدانی چون اسرائیل و عربستان را برای احیای برجام متقاعد کند.
نظر شما