«بایدن» استراتژی‌اش را در برابر رئیس جمهور جدید ایران تغییر نمی دهد

بازار؛ گروه بین الملل: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس روز ۱۷ ژوئن نامه‌ای به مسئولان ایرانی در این خصوص نوشته اما «ایران به این نامه پاسخ نداده و مشخص نکرده که آیا قصد حفظ کردن توافق فعلی را دارد یا خیر.»

در بخشی از بیانیه نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل آمده است: «در این خصوص به پاسخ فوری ایران نیاز است. رافائل گروسی بر اهمیت حیاتی گرآوری داده از فعالیت‌های تهران به موجب این توافق تأکید کرده است.»

بر این اساس «گروسی» شورای حکام اعضای این شورا را در جریان مسئله مربوط به توافق فنی با ایران قرار داده است.

سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.
با سر رسیدن زمان این اقدام، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفندماه سال گذشته به توافقی برای ارائه دسترسی‌های داوطلبانه از سوی ایران به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس دست یافتند. این توافق چند هفته پیش پیش به مدت یک ماه دیگر (تا تاریخ ۲۴ ژوئن مصادف با سوم تیرماه) تمدید شد.

در حالی آژانس ارزیابی فنی از این توافق دارد که ایران توافق حاصل شده با آژانس را توافقی سیاسی می داند و نه فنی. بدن معنا که ایران معتقد است توافق مذکور در جهت تسهیل توافق وین صورت گرفته است و نه اینکه جزو وظایف ایران ذیل آژانس باشد.

در خصوص عدم تمدید این توافق بر مذاکرات وین خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون تنظیم نموده که در ادامه می آید.

«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.

مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.

پل پیلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری حرفه‌ای از دانشگاه پرینستون است.

کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».

*توافق اخیر ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی که به مدت 4 ماه تمدید شده بود به پایان رسیده است. ایران معتقد است این توافق اقدامی سیاسی و برای تسهیل در مذاکرات وین صورت گرفته است. ولی آژانس این توافق را جزو تعهدات ایران ذیل آژانس به حساب آورده است. در حالیکه ایران صرفا بر اساس توافقات پادمانی ذیل NPT باید اجازه بازرسی بدهد. ارزیابی شما چیست؟
فقدان توافقنامه موجود بین ایران و آژانس انرژی هسته ای موضوعی جدی است. اگرچه هرگونه توافق نامه ای از برجام جدا است، اما این دو موضوع بسیار با هم مرتبط هستند. شاید ارزشمندترین بخش برجام نظارت و بازرسی پیشرفته توسط بازرسان بین المللی باشد.

اگر ایران نتواند در مورد دسترسی به بازرسی ها با آژانس بین المللی انرژی هسته ای تفاهم جداگانه ای داشته باشد، این ممکن است در خصوص حسن نیت ایران در مورد برجام و انطباق آن با برجام سوالاتی ایجاد کند.

*ایران این توافق را برای دوره دیگری تمدید نکرده است. این موضوع چه آثاری بر مذاکرات وین خواهد داشت؟
این موضوع برای مذاکرات مفید نیست. این اهداف گسترده ایران را زیر سوال می برد. احتمالاً تهران عدم تمدید توافقنامه را نوعی اهرم فشار می داند که می تواند به کسب توافق مطلوب در وین کمک کند.

*آیا ایران و آژانس می توانند راهی برای برون رفت از این وضعیت پیدا کنند؟
احتمالاً این وضعیت با پیشرفت مذاکرات وین شکل خواهد گرفت. توافق ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای ممکن است به عنوان محصول جانبی توافق حاصل شود که در بازگشت به انطباق با برجام به توافق برسد.

*ارزیابی شما از روند آتی مذاکرات وین با توجه به تغییر رئیس جمهور در ایران چیست؟
بعید به نظر می رسد که تغییر در ریاست جمهوری ایران تأثیر زیادی در روند مذاکرات وین داشته باشد.

رهبر ایران گفته است که همچنان طرفدار بازگشت به توافق است و رئیس جمهور منتخب رئیسی نیز این موضوع را تایید کرده است.

انگیزه های اساسی اقتصادی که اساس مشارکت ایران در برجام است، هنوز وجود دارد. به نظر نمی رسد که در ایالات متحده، دولت بایدن استراتژی مذاکره خود را به دلیل تغییر رئیس جمهور ایران تغییر دهد.

در صورت دستیابی به توافق هنوز موارد مهمی وجود دارد که باید حل شود، اما این موضوع بدون توجه به اینکه رئیس جمهور ایران روحانی بود یا رئیسی صادق است.